สำนักราชบัณฑิตยสภา

ราชบัณฑิตยสถาน วารสาร The Journal of the Royal Institute of Thailand วิสัยทัศน ราชบัณฑิตยสถาน เป นสถาบันหลักของเครือข าย ทางป ญญาแห งชาติ และเป นองค การพัฒนาความรู ที่สามารถเป นแหล งอ างอิงทางวิชาการ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๕ : Volume 37 Number 2 April-June 2012 พิมพ ที่ : หจก. อรุณการพิมพ ๙๙/๒ ถนนดิ นสอ แขวงบวรนิ เวศ เขตพระนคร กรุ งเทพฯ ๑๐๒๐๐ โทร. ๐ ๒๒๘๒ ๖๐๓๓-๔ โทรสาร ๐ ๒๒๘๐ ๒๑๘๗-๘ E-mail : aroonprinting@yahoo.com http://www.aroonprinting.com บทความที่ตีพิมพ ในส วนของสํานักต าง ๆ เป นบทความวิชาการที่ได บรรยายในที่ประชุมของ สํานักและได ผ านการวิพากษ จากราชบัณฑิตและ ภาคีสมาชิกแล ว บทความที่ลงในปกิณกะเป นบทความที่ได รับ จากราชบัณฑิต ภาคีสมาชิก และนักวิชาการ ภายนอก ซึ่งได ผ านการพิจารณาจากผู ทรงคุณวุฒิ มาแล ว บทความที่จะนํามาตีพิมพ ในวารสาร ราชบัณฑิตยสถานต องเป นบทความที่ไม เคยตีพิมพ ที่ใดมาก อน บทคว ามและคว ามคิด เ ห็น ใ นว า รสา ร ราชบัณฑิตยสถาน เป นความคิดเห็นส วนตัว ของผู เขียน ราชบัณฑิตยสถานไม จําเป นต องเห็น ด วยเสมอไป อนึ่ง บทความในวารสารฉบับนี้สงวนลิขสิทธิ์ ตามกฎหมาย ภาพปก : ณัฐศร นาเจริญ ปก : สายัณห หวังรักกลาง จิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถวัดหงส รัตนารามราชวรวิหาร ๒ พญามารได ยกพลเสนามารมาผจญ พระองค ต องต อสู ด วยพระบารมี ๑๐ ทัศ อันทรงได สั่งสมมาตลอดแต ครั้งเป น พระโพธิสัตว ทรงต อสู จนพญามารพ ายแพ ไปตอนพระอาทิตย จะ ตกแล ว พระองค จึงทรงเริ่มเจริญสมถภาวนา ทําจิตใจให เป นสมาธิ จนบรรลุปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตถฌาน ตามลําดับ ทรงทําฌานให เป นบาท(ฐาน)ของป ญญา๓ประการในยามทั้ง๓คือ ๑. ปฐมยาม ทรงบรรลุ “ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ” คือ ทรงสามารถระลึกชาติได ไม มีสิ้นสุด ๒. มัชฌิมยาม ทรงบรรลุ “จุตูปปาตญาณ” คือ รู การตาย การเกิดของสัตว ทั้งปวง หรืออีกนัยหนึ่งเรียกว าได ทิพยจักษุญาณ คือ ตาทิพย เห็นการเวียนว ายตายเกิดของสัตว ทั้งหลาย ๓. ป จฉิมยาม ทรงพิจารณาปฏิจจสมุปบาท คือธรรมที่อาศัย ซึ่งกันและกัน เกิดขึ้นเป นเหตุเป นผลของกันและกันต อเนื่องเสมือน กับลูกโซ จนได รู แจ งซึ่งอริยสัจธรรม ๔ ประการ คือ ๑. ทุกข ความทุกข สภาวะที่ทนได ยาก ความไม สบาย กายไม สบายใจ (ป ญหา) ๒. สมุทัย สาเหตุที่ทําให เกิดทุกข (สาเหตุของป ญหา) ๓. นิโรธ ความดับสาเหตุที่ทําให เกิดทุกข (การแก ป ญหาได ) ๔. มรรค ทนทางที่จะดับทุกข ได (วิธีการแก ป ญหา) พระพุทธเจ าทรงผจญพญามารในคืนวันตรัสรู ป ที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๕ Volume 37 Number 2 April-June 2012 ISSN 0125-2968 www.jroyinsthai.com ราชบัณฑิตยสถาน THE ROYAL INSTITUTE สนามเสื อป า เขตดุ สิ ต กรุ งเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร . ๐ ๒๓๕๖ ๐๔๖๖ -๗๐ www.royin.go.th สํานักงาน : ราชบัณฑิตยสถาน สนามเสื อป า เขตดุ สิ ต กรุ งเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทรศั พท ๐ ๒๓๕๖ ๐๔๖๖-๗๐ โทรสาร ๐ ๒๓๕๖ ๐๔๙๒ Offfi ice : The Royal Institute Sanam Sueapa, Khet Dusit, Bangkok 10300, Thailand Tel. 0 2356 0466-70 Fax. 0 2356 0492 www.royin.go.th รูปเล ม : บาซีร แสวงผล