สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

51 นางวันทอง ได้เห็นความเป็นแม่ที่ยิ่งใหญ่ของนางวันทองว่าเป็นแม่ที่รัก และดูแลลูกอย่างดียิ่ง และพลายงามก็เป็นลูกที่รักและมีจิตกตัญญู ร� ำลึกถึงพระคุณของแม่อยู่เสมอ การได้ประจักษ์ถึงความรักอันลึกซึ้ง ระหว่างแม่กับลูกและการจ� ำต้องพรากจากกันของทั้งคู่ท� ำให้วรรคทอง บทนี้สร้างความสะเทือนอารมณ์แก่ผู้อ่านอย่างยิ่ง ความดีเด่นประการต่อมาคือ วรรคทองบทนี้ใช้ค� ำเรียบง่าย กระชับ แต่สื่อความหมายได้อย่างลึกซึ้ง เช่นวรรคที่ว่า “จะกินนอนวอนว่า เมตตาเตือน” กวีใช้ค� ำเพียงไม่กี่ค� ำแต่สามารถสื่อให้เห็นภาพชัดเจน ว่าแม่เป็นผู้คอยดูแลเอาใจใส่ลูกด้วยความรักความห่วงใยตลอดเวลา ท� ำให้เข้าใจความว้าเหว่ในจิตใจของพลายงาม เมื่อต้องพลัดพราก จากแม่ไปและจะไม่มีแม่คอยดูแลใส่ใจเช่นนี้อีกแล้ว หรือค� ำว่า“แต่ ตัว” ในวรรค “จะจากเรือนร้างแม่ไปแต่ตัว” ก็เป็นค� ำที่สั้นกระชับแต่ สื่อความหมายได้หลายระดับ ระดับแรกอาจตีความว่าหมายถึง ลูก จ� ำต้องพรากจากบ้านและแม่ไปแต่ล� ำพังตัวคนเดียว หรืออาจตีความ ได้ลึกซึ้งอีกระดับว่า การพรากจากบ้านและแม่นี้เป็นการจากไปแต่ เพียง “ตัว” หรือร่างกายเท่านั้น ซึ่งสื่อความต่อไปว่าจิตใจของลูกนั้น ยังคงอยู่กับแม่เสมอ ความดีเด่นอีกประการหนึ่งของวรรคทองบทนี้คือ มีการซ�้ ำค� ำและ เล่นเสียงสัมผัสในที่สร้างเสียงเสนาะไพเราะแก่บทประพันธ์ กล่าวคือ มีการซ�้ ำค� ำว่า “รัก” และ “ลูก” ในวรรคแรกที่ว่า “แม่รักลูกลูกก็รู้อยู่ว่า รัก” ส่วนการเล่นเสียงสัมผัสในพบทั้งสัมผัสพยัญชนะและสัมผัสสระ ตัวอย่างการเล่นเสียงสัมผัสพยัญชนะ เช่น “รัก-รู้-รัก” “สัก-แสน” “หมื่น-ไม่-แม้น-เหมือน” “วอน-ว่า” “(เมต)ตา-เตือน” “เรือน-ร้าง” ฯลฯ ตัวอย่างการเล่นเสียงสัมผัสสระ เช่น “แสน-แม้น” “นอน-วอน” “แม่-แต่” ฯลฯ วรรคทองบทนี้จึงมีความดีเด่นทั้งด้านเสียง ค� ำ และเนื้อความ คือ ไม่เพียงแต่เป็นบทที่มีความไพเราะรื่นหูเท่านั้น แต่ยังเป็นบทที่น� ำเสนอ ให้เห็นความรักอันยิ่งใหญ่ลึกซึ้งระหว่างแม่กับลูกที่ถูกโชคชะตาบันดาล ให้ต้องพรากจากกัน เป็นความรักและความโศกที่ชวนซาบซึ้งและจับใจ ผู้อ่านเรื่อยมาจวบจนปัจจุบัน แม่รักลูกลูกก็รู้อยู่ว่ารัก ขุนช้างชุนแผน �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 51 8/8/2557 BE 3:09 PM