สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

49 เนื้อหาของบทประพันธ์ เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนเป็นเรื่องราวความรักสามเส้าระหว่างพลาย แก้ว นางพิมพิลาไลย และขุนช้าง ซึ่งเป็นเพื่อนรักกันตั้งแต่ยังเด็กและ อาศัยอยู่แถบสุพรรณบุรีและกาญจนบุรี เมื่อพลายแก้วอายุได้ ๑๕ ปี ได้บวชเณรและมาจ� ำพรรษาที่สุพรรณบุรี ท� ำให้ได้พบและรักกับนางพิม โดยมีนางสายทองพี่เลี้ยงนางพิมเป็นแม่สื่อต่อมาไม่นานพลายแก้วกับ นางพิมก็แต่งงานกัน หลังแต่งงานเพียง ๒ วันพลายแก้วต้องไปราชการ สงคราม ระหว่างนั้นนางพิมป่วยหนักจึงเปลี่ยนชื่อเป็นวันทองเพื่อแก้ เคล็ด ขุนช้างซึ่งแอบหลงรักนางวันทองมาตั้งแต่เด็กใช้อุบายบังคับให้ นางวันทองแต่งงานกับตน แต่นางไม่ยอมเข้าหอ หลังจากพลายแก้ว ชนะศึกและได้บรรดาศักดิ์เป็นขุนแผน ก็เดินทางกลับมาหานางวันทอง พร้อมกับพานางลาวทองภรรยาอีกคนหนึ่งซึ่งได้มาจากการท� ำศึกกลับ มาด้วย เมื่อนางวันทองได้พบนางลาวทอง จึงเกิดความหึงหวงและ ทะเลาะวิวาทกันนางวันทองกล่าววาจาตัดเยื่อใยขุนแผนท� ำให้ขุนแผน โกรธและตัดขาดนางวันทอง นางจึงจ� ำต้องตกเป็นภรรยาของขุนช้าง ต่อมาขุนช้างใส่ความขุนแผนว่าหนีราชการระหว่างฝากเวรกับขุนช้าง และไปเยี่ยมนางลาวทองที่เจ็บป่วย จนพระพันวษากริ้วและลงโทษ ขุนแผนโดยการริบลาวทองไป ท� ำให้ขุนแผนเจ็บแค้นขุนช้าง จึงมาลัก นางวันทองจากเรือนขุนช้างแล้วพาหนีเข้าป่า หลังจากนั้นไม่นานนาง วันทองก็ตั้งครรภ์ขุนแผนไม่อยากให้นางล� ำบากจึงยอมออกจากป่ามา รับโทษ ระหว่างที่ขุนแผนติดคุกอยู่นั้น ขุนช้างมาลักนางวันทองกลับไป อีก ต่อมานางวันทองคลอดลูกชื่อพลายงาม เมื่อขุนช้างรู้ว่าพลายงาม เป็นลูกของขุนแผน ก็ลวงพลายงามไปฆ่า แต่ผีพรายของขุนแผนช่วย ชีวิตพลายงามไว้ได้ นางวันทองเป็นห่วงลูก กลัวจะถูกขุนช้างท� ำร้าย อีก จึงส่งพลายงามไปอยู่กับนางทองประศรีผู้เป็นย่าที่กาญจนบุรี เมื่อ พลายงามเติบใหญ่ได้เข้ารับราชการและทูลขอพระราชทานอภัยโทษ แก่ขุนแผน ต่อมาพลายงามกับขุนแผนอาสาไปท� ำสงครามกับพระเจ้า เชียงใหม่จนชนะ พลายงามจึงได้เลื่อนยศเป็นพระไวย วันหนึ่งพระไวย คิดถึงนางวันทองผู้เป็นแม่ จึงไปลักนางจากขุนช้างมาอยู่กับตนและ ขุนแผน ขุนช้างไปกราบทูลฟ้องร้องจนเกิดเป็นคดีความใหญ่โต พระ แม่รักลูกลูกก็รู้อยู่ว่ารัก ขุนช้างชุนแผน �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 49 8/8/2557 BE 3:09 PM