สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

369 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส มีพระนามเดิม ว่า พระองค์เจ้าวาสุกรี ประสูติเมื่อวันที่ ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๓๓๓ เป็น พระราชโอรสล� ำดับที่ ๒๘ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มหาราช ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาจุ้ย (ท้าวทรงกันดาล) ใน พ.ศ. ๒๓๔๕ พระองค์เจ้าวาสุกรีทรงบรรพชาเป็นสามเณรเมื่อ พระชันษา ๑๒ ปี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม จากนั้น เสด็จไปประทับ ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม และทรงศึกษาใน ส� ำนักสมเด็จพระพนรัตน (แก้ว) อธิบดีสงฆ์วัดพระเชตุพนฯ ซึ่งเป็นผู้ ที่เคร่งครัดพระธรรมวินัยและรอบรู้สรรพวิชาแตกฉาน ใน พ.ศ. ๒๓๕๔ สามเณรพระองค์เจ้าวาสุกรีทรงอุปสมบทเป็นพระ ภิกษุ มีพระสมณฉายาว่า สุวัณณรังสี (สุวณฺณรํสี) และทรงด� ำรงอยู่ใน สมณเพศตลอดพระชนม์ชีพ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ทรงมีความรู้ เชี่ยวชาญศิลปวิทยาการต่าง ๆ โดยพิสดารทั้งทางโลกและทางธรรม และทรงเป็นพระอาจารย์ที่พระบรมวงศานุวงศ์ให้ความเคารพนับถือ ตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ได้ทรงใช้ความรู้ความเชี่ยวชาญใน ศาสตร์นานาแขนงสนองพระมหากรุณาธิคุณพระเจ้าแผ่นดินและกอปร คุณูปการแก่ประเทศชาติ จึงทรงได้รับการถวายพระเกียรติยศเป็นอัน มากทั้งขณะยังทรงด� ำรงพระชนม์ชีพและเมื่อสิ้นพระชนม์ไปแล้ว เมื่อพ.ศ. ๒๓๕๗พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระ กรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระองค์เจ้าวาสุกรีเป็นพระราชาคณะและ อธิบดีสงฆ์วัดพระเชตุพนฯ นับเป็นพระราชวงศ์พระองค์แรกในสมัย รัตนโกสินทร์ที่ทรงเป็นพระราชาคณะ ใน พ.ศ. ๒๓๕๘ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้า วาสุกรีเป็น กรมหมื่นนุชิตชิโนรส ศรีสุคตขัตติยวงศ์ ต่อมาในรัชสมัย ประวัติและผลงานของกวี �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 369 8/8/2557 BE 3:10 PM