สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

349 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเป็นพระราชโอรส พระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช กับสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันพุธที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๓๑๐ ณ ต� ำบลอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม มี พระนามเดิมว่า “ฉิม” ในสมัยกรุงธนบุรี พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรง ย้ายมาประทับอยู่ ณ บริเวณวัดระฆังโฆสิตาราม ซึ่งเป็นนิวาสสถาน ของพระราชบิดาเมื่อครั้งยังทรงเป็นสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก เมื่อเจริญพระชนมายุได้๑๓ พรรษา สมเด็จพระราชบิดาทรงน� ำไปฝาก ไว้กับสมเด็จพระวันรัต (ทองอยู่) ที่วัดระฆังโฆสิตาราม หรือวัดบาง หว้าใหญ่ เพื่อทรงศึกษาอักษรศาสตร์ หลังจากสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสด็จปราบดาภิเษก ขึ้นเป็นปฐมบรมกษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์เมื่อพ.ศ. ๒๓๒๕ ทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ- หล้านภาลัย เป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรสุนทร พระองค์ทรงผนวชที่วัดพระศรีรัตนศาสดารามเมื่อพ.ศ. ๒๓๓๑มีสมเด็จ พระสังฆราช (สี) วัดระฆังโฆสิตารามเป็นพระอุปัชฌาย์ จากนั้นเสด็จ ไปประทับที่วัดสมอราย (วัดราชาธิวาส) จนออกพรรษา หลังจาก สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทเสด็จทิวงคตเมื่อ พ.ศ. ๒๓๔๙ พระองค์ได้รับสถาปนาเป็นพระมหาอุปราช กรมพระราชวังบวรสถาน มงคล พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จเถลิงถวัลยราช- สมบัติใน พ.ศ. ๒๓๕๒ ขณะมีพระชนมายุ ๔๒ พรรษา เป็นพระมหา กษัตริย์ล� ำดับที่ ๒ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยมีพระปรีชาสามารถหลาย ด้านทั้งการปกครองประเทศการศึกสงครามการท� ำนุบ� ำรุงพระศาสนา และการอุปถัมภ์บ� ำรุงศิลปวัฒนธรรมแขนงต่าง ๆ พระอัจฉริยภาพที่ โดดเด่นอย่างยิ่งคือด้านศิลปะ ทั้งด้านประติมากรรม ดนตรี นาฏศิลป์ ประวัติและผลงานของกวี �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 349 8/8/2557 BE 3:10 PM