สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

306 กวีวัจน์วรรณนา ต้องยกทัพมาช่วยรบ หลังรบชนะ อิเหนาเดินทางเข้าเมืองดาหาและ ได้พบกับบุษบา จึงเกิดหลงรักบุษบาและคิดอุบายลักพาบุษบาไปไว้ที่ ถ�้ ำทองจนได้นางเป็นชายา องค์ปะตาระกาหลาผู้เป็นเทพบรรพบุรุษของวงศ์เทวัญกริ้วอิเหนา ที่กระท� ำการต่าง ๆ ตามอ� ำเภอใจ จึงลงโทษโดยบันดาลให้ลมหอบ พรากบุษบาไปจากอิเหนา อิเหนาจึงออกเดินทางผจญภัยตามหาบุษบา โดยปลอมตัวเป็นชาวป่าชื่อปันหยี ส่วนบุษบาก็เดินทางตามหาอิเหนา เช่นกันโดยปลอมตัวเป็นชายชื่ออุณากรรณ ปันหยีกับอุณากรรณมี โอกาสได้พบกันที่เมืองกาหลัง แต่ต่างจ� ำกันไม่ได้ ต่อมาอุณากรรณ กลัวปันหยีจะจับได้ว่าตนเป็นหญิง จึงหนีออกจากเมืองกาหลังไปบวช เป็นชี (แอหนัง) ใช้ชื่อว่า ติหลาอรสา เมื่อปันหยีได้พบกับแอหนังก็รู้สึก สงสัยว่านางคือบุษบา ต่อมา ประสันตาเชิดหนังเล่นเรื่องราวชีวิตรักของ อิเหนากับบุษบาให้แอหนังดู แอหนังร้องไห้ด้วยความสะเทือนใจเมื่อได้ ชมการเล่นหนังนั้น ปันหยีจึงรู้ความจริงว่าแอหนังคือบุษบา และเปิด เผยว่าตนคืออิเหนา เมื่อกษัตริย์ทั้ง ๔ เมืองได้ทราบข่าวว่าอิเหนาและ บุษบาได้พบกันแล้วก็ต่างยินดีและจัดงานวิวาห์ให้อิเหนากับบุษบา พร้อมทั้งชายาอื่น ๆ รวม ๑๐ นาง โดยแต่งตั้งบุษบาเป็นประไหมสุหรี ฝ่ายซ้าย และจินตะหราเป็นประไหมสุหรีฝ่ายขวา หลังจากนั้นอิเหนา ขึ้นครองเมืองกุเรปันเป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่สืบต่อจากพระราชบิดา วรรคทองข้างต้นอยู่ในเนื้อเรื่องตอนระตูปันจะรากันและระตูปักมา- หงันซึ่งเป็นน้องชายของระตูบุศสิหนาถวายโอรสธิดาคือ สังคามาระตา มาหยารัศมี และสการะวาตีแด่อิเหนาเป็นบรรณาการ หลังจากที่ระตู บุศสิหนารบแพ้อิเหนา ขณะนั้นอิเหนาก� ำลังอยู่ในระหว่างเดินทางไป หาจินตะหราที่เมืองหมันหยา แต่บริวารของอิเหนาเกิดทะเลาะวิวาท กับคนของระตูบุศสิหนาจนน� ำไปสู่การท� ำศึก ความหมายของวรรคทอง วรรคทองนี้เป็นค� ำพูดของระตูปันจะรากันและระตูปักมาหงันซึ่ง กล่าวแก่โอรสธิดาก่อนลาจากกัน ระตูทั้งสองกล่าวว่า พ่อแม่รักลูก �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 306 8/8/2557 BE 3:10 PM