สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

300 กวีวัจน์วรรณนา อาจจะกลับมาท� ำร้ายในภายหลัง หรือมิเช่นนั้นก็เปรียบอุศเรนได้กับ จระเข้และเสือ การปล่อยจระเข้ใหญ่กลับลงน�้ ำ หรือการปล่อยเสือที่ ถูกจับขังไว้กลับเข้าป่า สัตว์เหล่านี้ก็จะคืนก� ำลังและความดุร้ายที่อาจ เป็นภัยได้ ดังนั้น เมื่อมีโอกาสก็ควรก� ำจัดสิ่งที่เป็นอันตรายเหล่านี้เสีย ตั้งแต่ต้น เพื่อมิให้ย้อนกลับมาท� ำร้ายได้อีก ความดีเด่น วรรคทองที่ยกมานี้มีความโดดเด่นในการแสดงความเป็นคนเด็ด ขาดและมีสติปัญญาแยบคายของนางวาลีในการก� ำจัดศัตรูเช่นอุศเรน โดยน� ำส� ำนวนมาเปรียบเทียบ ได้แก่ “ตีงูให้หลังหัก” ซึ่งหมายถึงกระทํา การสิ่งใดแก่ศัตรูโดยไม่เด็ดขาดจริงจังย่อมจะได้รับผลร้ายในภาย หลัง “ปล่อยจระเข้ลงน�้ ำ” และ “ปล่อยเสือเข้าป่า” ซึ่งหมายถึง ปล่อย ศัตรูไปท� ำให้อาจกลับมาทําร้ายภายหลังอีก การเปรียบเทียบอุศเรนกับ สัตว์ร้ายทั้งสามคือ งู จระเข้ และเสือ ซึ่งปรากฏในส� ำนวนที่นางอ้างถึง แสดงให้เห็นความร้ายกาจของอุศเรนที่พระอภัยมณีมองข้ามไปแต่นาง วาลีตระหนักเห็นอย่างถ่องแท้จึงไม่คิดปล่อยศัตรูอย่างอุศเรนไป และ ต้องจัดการโดยวิธีเด็ดขาด ถ้อยค� ำอันคมคายและสามารถน� ำมาใช้เป็นคติสอนใจ ท� ำให้กลอน บทนี้เป็นวรรคทองที่มีผู้น� ำมาอ้างถึงเพื่อใช้เตือนใจกันอยู่เสมอมา �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 300 8/8/2557 BE 3:10 PM