สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

279 และสอนคติข้อคิดที่คมคายซึ่งกลั่นกรองมาจากประสบการณ์ชีวิต ของตนเอง นิราศภูเขาทองกล่าวถึงความพลิกผันของชะตาชีวิตสุนทรภู่จาก สุขที่สุดเป็นทุกข์ที่สุดอันแสดงให้เห็นสัจธรรมส� ำคัญเรื่องความเป็น อนิจจังของชีวิต วรรคทองบทนี้กล่าวถึงตอนที่สุนทรภู่เดินทางมาถึงโรงเหล้าบริเวณ ต� ำบลบางยี่ขันท� ำให้ย้อนนึกถึงอดีตที่ตนเป็นนักเลงสุรา และได้น� ำ การเมาสุรามาเปรียบเทียบร� ำพันถึงความลุ่มหลงมัวเมาในความรัก กวี บรรยายภาพของโรงเหล้าที่มีควันจากเตากลั่นลอยคลุ้งไปทั่ว มีคันโพง ส� ำหรับตักน�้ ำเพื่อใช้กลั่นสุรา จากนั้นก็ได้เชื่อมโยงโรงเหล้าเข้ากับเรื่อง ราวของตนเองในอดีตที่ได้ดื่ม “น�้ ำนรก” เป็นประจ� ำ และมีพฤติกรรม ไม่ดีจนเป็นที่อับอาย บัดนี้กวีได้ส� ำนึกถึงบาปโทษของสุราแล้วจึงตั้งใจ ที่จะไม่ขอมัวเมาด้วยฤทธิ์สุราอีก และได้ออกบวชเป็นพระภิกษุ จึง ขอผลบุญจากการบวชจงบันดาลให้ได้บรรลุพระนิพพานดังปรารถนา ความหมายของวรรคทอง บทประพันธ์ที่เป็นวรรคทองนี้มีเนื้อความต่อเนื่องจากการบรรยาย เรื่องความมัวเมาสุราในอดีต กวีร� ำพันว่า แม้ตนเองจะไม่มัวเมาขาดสติ เพราะฤทธิ์สุราแล้ว แต่ยังคงลุ่มหลงมัวเมาในความรักใคร่เสน่หาโดย มิอาจหักห้ามใจได้ ความลุ่มหลงมัวเมาในความรักนั้นร้ายกาจยิ่งกว่า การเมาสุรา เพราะฤทธิ์สุราท� ำให้คนเมาเพียงชั่วครู่ แต่ฤทธิ์ของความ รักท� ำให้คนลุ่มหลงทุกวันคืนโดยไม่รู้เสื่อมคลายลงแม้แต่น้อย ความดีเด่นของวรรคทอง วรรคทองนี้มีความดีเด่นที่กวีน� ำสิ่งที่พบเห็นระหว่างการเดินทาง มาเชื่อมโยงร� ำพันถึงชีวิตตนเองได้อย่างแยบคาย กล่าวคือ เมื่อกวีเดิน ทางผ่านโรงเหล้าก็ท� ำให้นึกถึงอดีตของตนเองที่มีพฤติกรรมเป็นนักเลง สุรา จึงน� ำอาการ “เมาเหล้า” หรือเมาสุรามาเปรียบเทียบให้เห็นฤทธิ์ อันร้ายแรงของการ “เมารัก” และ “เมาใจ” ทั้งสุราและความรักล้วนแต่ ท� ำให้คนเรามัวเมาได้ การเมาสุราท� ำให้ขาดสติสัมปชัญญะ ไม่สามารถ ไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายังเมารัก นิราศภูเขาทอง �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 279 8/8/2557 BE 3:10 PM