สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

273 เนื้อหาของบทประพันธ์ เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนเป็นเรื่องราวความรักสามเส้าระหว่างพลาย แก้วนางพิมพิลาไลยและขุนช้างซึ่งเป็นเพื่อนรักกันตั้งแต่ยังเด็กและอาศัย อยู่แถบสุพรรณบุรีและกาญจนบุรี เมื่อพลายแก้วอายุได้๑๕ปีได้บวชเณร และมาจ� ำพรรษาที่สุพรรณบุรีท� ำให้ได้พบและรักกับนางพิมโดยมีนางสาย- ทองพี่เลี้ยงนางพิมเป็นแม่สื่อต่อมาไม่นานพลายแก้วกับนางพิมก็แต่งงาน กันหลังแต่งงานเพียง ๒ วันพลายแก้วต้องไปราชการสงคราม ระหว่างนั้น นางพิมป่วยหนักจึงเปลี่ยนชื่อเป็นวันทองเพื่อแก้เคล็ดขุนช้างซึ่งแอบหลง รักนางวันทองมาตั้งแต่เด็กใช้อุบายบังคับให้นางวันทองแต่งงานกับตน แต่นางไม่ยอมเข้าหอ หลังจากพลายแก้วชนะศึกและได้บรรดาศักดิ์เป็น ขุนแผน ก็เดินทางกลับมาหานางวันทองพร้อมกับพานางลาวทองภรรยา อีกคนหนึ่งซึ่งได้มาจากการท� ำศึกกลับมาด้วย เมื่อนางวันทองได้พบนาง ลาวทอง จึงเกิดความหึงหวงและทะเลาะวิวาทกันนางวันทองกล่าววาจา ตัดเยื่อใยขุนแผน ท� ำให้ขุนแผนโกรธและตัดขาดนางวันทอง นางจึงจ� ำ ต้องตกเป็นภรรยาของขุนช้าง ต่อมาขุนช้างใส่ความขุนแผนว่าหนีราชการ ระหว่างฝากเวรกับขุนช้างและไปเยี่ยมนางลาวทองที่เจ็บป่วยจนพระพัน- วษากริ้วและลงโทษขุนแผนโดยการริบลาวทองไป ท� ำให้ขุนแผนเจ็บแค้น ขุนช้าง จึงมาลักนางวันทองจากเรือนขุนช้างแล้วพาหนีเข้าป่าหลังจากนั้น ไม่นานนางวันทองก็ตั้งครรภ์ ขุนแผนไม่อยากให้นางล� ำบากจึงยอมออก จากป่ามารับโทษระหว่างที่ขุนแผนติดคุกอยู่นั้นขุนช้างมาลักนางวันทอง กลับไปอีกต่อมานางวันทองคลอดลูกชื่อพลายงาม เมื่อขุนช้างรู้ว่าพลาย งามเป็นลูกของขุนแผน ก็ลวงพลายงามไปฆ่า แต่ผีพรายของขุนแผนช่วย ชีวิตพลายงามไว้ได้นางวันทองเป็นห่วงลูกกลัวจะถูกขุนช้างท� ำร้ายอีกจึง ส่งพลายงามไปอยู่กับนางทองประศรีผู้เป็นย่าที่กาญจนบุรี เมื่อพลายงาม เติบใหญ่ได้เข้ารับราชการและทูลขอพระราชทานอภัยโทษแก่ขุนแผน ต่อ มาพลายงามกับขุนแผนอาสาไปท� ำสงครามกับพระเจ้าเชียงใหม่จนชนะ พลายงามจึงได้เลื่อนยศเป็นพระไวย วันหนึ่งพระไวยคิดถึงนางวันทองผู้ เป็นแม่จึงไปลักนางจากขุนช้างมาอยู่กับตนและขุนแผนขุนช้างไปกราบทูล ฟ้องร้องจนเกิดเป็นคดีความใหญ่โตพระพันวษาจึงให้นางวันทองเลือกว่า จะอยู่กับขุนช้างขุนแผนหรือพระไวยแต่นางเลือกไม่ได้ท� ำให้พระพันวษา ล� ำดวนเอ๋ยจะด่วนไปก่อนแล้ว ขุนช้างขุนแผน �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 273 8/8/2557 BE 3:09 PM