สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

268 กวีวัจน์วรรณนา สงสัยว่า แผ่นดินกว้างใหญ่แต่เหตุใดคนคนหนึ่งจึงหาที่อาศัยไม่ได้ แต่ เมื่อพิจารณาลึกลงไปจะเข้าใจว่า กวีไม่มีที่อาศัยไม่ใช่เพราะไม่มีที่กว้าง ขวางพอ แต่เพราะชะตาชีวิตที่พลิกผันจากหน้ามือเป็นหลังมือ ความ รู้สึก อับจนหนทาง ความไร้ญาติขาดมิตร และไร้สิ้นที่พึ่งพาต่างหากที่ ท� ำให้กวีรู้สึกว่าไม่มีที่ใดในแผ่นดินนี้ที่กวีจะอาศัยอยู่อย่างมีความสุขได้ ข้อดีเด่นอีกประการหนึ่งของวรรคทองบทนี้ คือการสรรค� ำที่ มีความหมายเกี่ยวกับความทุกข์โศกหลายค� ำมาเรียงร้อยกันเพื่อ เน้นย�้ ำอารมณ์ทุกข์โศกให้ชัดเจนรุนแรงเช่น“ยามวิโยคยากใจให้ สะอื้น” นอกจากนี้ กวียังใช้ความเปรียบที่แสดงความรู้สึกเจ็บปวดรวด ร้าวกับชีวิตที่เต็มไปด้วยอุปสรรคว่าเหมือนมี “หนามเหน็บ” ที่หัวใจ ท� ำให้ “เจ็บแสบ” อยู่ตลอดเวลา การเปรียบตนเองกับ “นกไร้รังเร่อยู่ เอกา” ยิ่งท� ำให้เห็นภาพอันน่าเวทนาของกวีที่เต็มไปด้วยความว้าเหว่ โดดเดี่ยว ไร้ที่พึ่ง ไม่มีที่พ� ำนักพักพิงต้องเร่ร่อนไปตามล� ำพัง ดังที่ได้กล่าวมา วรรคทองบทนี้จึงมีทั้งการสรรค� ำใช้อย่างประณีต เพื่อให้เกิดทั้งเสียงสัมผัสไพเราะและความหมายที่กินใจ ทั้งยังใช้ ภาพพจน์ความเปรียบที่ท� ำให้เกิดความรู้สึกสะเทือนใจในโชคชะตาที่ พลิกผันและความอับจนสิ้นหนทางของคนคนหนึ่งอย่างลึกซึ้ง เป็นบท ที่แสดงให้เห็นว่าแม้กวีจะตระหนักในความจริงของชีวิต แต่ก็ยังไม่อาจ ท� ำใจยอมรับได้จึงได้พรรณนาความรู้สึกด้วยถ้อยค� ำที่เค้นออกมาจาก หัวใจที่เจ็บช�้ ำอย่างแสนสาหัส วรรคทองบทนี้จึงเป็นบท “สัลลาปังค- พิสัย” ที่จับใจ ยากจะหาค� ำประพันธ์บทใดมาเทียบเทียมได้ �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 268 8/8/2557 BE 3:09 PM