สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

233 พระอภัยมณีตัดสินใจยกทัพไปท� ำศึกที่กรุงลังกาเพื่อตัดต้นตอแห่ง สงคราม ไม่ว่านางละเวงส่งทัพใดไปรบก็แพ้สิ้น จึงใช้วิธีท� ำเสน่ห์ให้เหล่า กษัตริย์หลงใหล ในที่สุดทั้งพระอภัยมณี ศรีสุวรรณ สินสมุทร และ สุดสาครก็ถูกเสน่ห์ของสตรีเมืองลังกาจนหมด นางสุวรรณมาลีจึงต้อง ยกทัพมาช่วยท� ำศึกแทนแต่ไม่ประสบผล ทั้งสองฝ่ายรบกันอย่างยืด เยื้อ ในที่สุดพระฤๅษีมาช่วยแก้เสน่ห์และเทศนาไกล่เกลี่ยจนทั้งหมด ละความพยาบาทยอมคืนดีกันพระอภัยมณีและนางสุวรรณมาลีพร้อม ด้วยเหล่ากษัตริย์ทั้งหลายเดินทางกลับเมือง แต่นางละเวงไปด้วยไม่ได้ เพราะต้องอยู่ปกครองบ้านเมืองต่อไป ต่อมาสินสมุทรได้ครองคู่กับอรุณรัศมี สุดสาครได้ครองคู่กับ เสาวคนธ์ หัสไชยได้ครองคู่กับสร้อยสุวรรณและจันทร์สุดา เมื่อท้าว สุทัศน์กับนางปทุมเกสรสิ้นพระชนม์ พระอภัยมณี ศรีสุวรรณ และ สินสมุทรเดินทางไปปลงพระศพที่กรุงรัตนา มังคลา โอรสนางละเวงซึ่ง ครองกรุงลังกา ยกทัพมารบกับเมืองผลึกอีก พระอภัยมณีเป่าปี่สะกด ทัพจนสงครามยุติ เมื่อการศึกและความวุ่นวายต่าง ๆ สงบลง พระ อภัยมณีเกิดความรู้สึกสังเวชและเบื่อหน่ายความขัดแย้งระหว่างมเหสี จึงออกบวชเป็นฤๅษี นางละเวงตัดสินใจเปลี่ยนศาสนาและออกบวช ตามพร้อมกับนางสุวรรณมาลี ทั้งสามไปบ� ำเพ็ญเพียรอยู่ที่เขาสิงคุตร์ วรรคทองบทนี้อยู่ในตอนพระอภัยมณีตัดสินใจยกทัพไปท� ำศึก กับกรุงลังกาเพื่อเป็นการตัดต้นตอสงคราม กองทัพของพระอภัยมณี เผชิญหน้ากับกองทัพฝรั่งพันธมิตรของฝ่ายลังกาถึง ๑๒ ทัพและถูก ข้าศึกตีโอบตลบหลัง พระอภัยมณีตกอยู่ในภาวะคับขันจึงเป่าปี่สะกด ทัพฝ่ายตรงข้าม ความหมายของวรรคทอง วรรคทองที่ยกมานี้เป็นเพลงปี่ที่พระอภัยมณีเป่าสะกดทัพฝ่าย ลังกา วรรคทองนี้กล่าวว่า จะบรรเลงเพลงที่มีท่วงท� ำนองคร�่ ำครวญ หวนหาเพื่อให้ผู้ฟังซึ่งเป็นเหล่าทหารฝ่ายลังการู้สึกวังเวงใจและเกิด ความคิดค� ำนึงถึงถิ่นฐานบ้านเกิดของตน เพราะการจากบ้านเรือนมา พระโหยหวนครวญเพลงวังเวงจิต พระอภัยมณี �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 233 8/8/2557 BE 3:09 PM