สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

217 ครั้งที่ยังรักกันหวานชื่นนั้นขุนแผนเคี้ยวหมากอยู่นางวันทองอยากกินหมาก ขุนแผนก็ยังยอมคายหมากให้ทันทีด้วยความรัก ยามนอนขุนแผนก็ให้ นางหนุนแขนซ้ายนอนต่างหมอนทุกค�่ ำคืนจนแขนแทบจะคอด ความ หลังอันหวานชื่นทั้งหมดนี้นางวันทองคงลืมเลือนไปหมดสิ้นแล้ว ความดีเด่น วรรคทองนี้มีความดีเด่นหลายประการ ประการแรก ดีเด่นในฐานะ เป็นบทตัดพ้อต่อว่าที่มีทั้งความอ่อนหวานนุ่มนวลและเสียดแทงใจ อย่างเจ็บปวดในเวลาเดียวกันในด้านความอ่อนหวานนุ่มนวลจะเห็นว่า กวีใช้ถ้อยค� ำที่สื่อถึงความรักใคร่อาลัยอาวรณ์อย่างลึกซึ้งของขุนแผนที่ มีต่อนางวันทองผู้เป็นอดีตภรรยา เช่นเรียกนางว่า “เจ้า”“น้อง”“น้อง พี่อา” และตัดพ้อนางโดยเลือกหยิบยกความหลังเมื่อครั้งที่เคยรัก กันอย่างหวานชื่นที่สุดมาร� ำพันคือความหลังตอนที่พลายแก้วกับนาง พิมลอบพลอดรักครั้งแรกที่ไร่ฝ้าย ความหลังที่ครั้งหนึ่งเมื่อนางอยาก กินหมาก พลายแก้วซึ่งมีหมากอยู่เพียงค� ำเดียวในปาก ก็ยังยอมสละ ให้นางพิมทันที อันแสดงถึงความเสน่หากันอย่างที่สุดของทั้งคู่ และ ความหลังที่พลายแก้วใช้แขนซ้ายให้นางหนุนนอนต่างหมอนทุกค�่ ำคืน ด้วยความรักจนแขนแทบจะคอดกิ่ว ความหลังที่ขุนแผนเลือกมาร� ำพัน ตัดพ้อนางวันทองทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นว่า ขุนแผนยังคงรักและ อาลัยอาวรณ์นางวันทองอย่างยิ่ง สอดคล้องกับค� ำพูดที่กล่าวว่า “จ� ำ หน้าเนื้อน้องได้ทุกแห่ง” ซึ่งมิได้สื่อความหมายเพียงว่ายังคงจ� ำรูปร่าง หน้าตาของนางได้เท่านั้น แต่ยังสื่อนัยลึกซึ้งว่าขุนแผนยังคงจดจ� ำความ สัมพันธ์อันใกล้ชิดระหว่างตนกับนางได้ไม่ลืมเลือน ขณะที่บทตัดพ้อต่อว่านี้มีความอ่อนหวานจับใจ ก็มีนัยยะที่เสียด แทงใจนางวันทองด้วยเช่นกันโดยที่ไม่ต้องใช้ถ้อยค� ำรุนแรงหรือหยาบ คายแม้แต่น้อย ขุนแผนยกความหลังอันแสนหวานมาร� ำพันในลักษณะ ตัดพ้อซึ่งสร้างความเจ็บปวดแก่นางวันทองได้อย่างลึกซึ้งว่าขณะที่ ตนเองจดจ� ำอดีตได้ทุกอย่าง นางวันทองกลับเป็นฝ่ายที่ “แปลกแปลง” และ “ลืม” ความรักทั้งหมดไปเสียสิ้น ขนาดได้จับเนื้อต้องตัวขุนแผน นิจจาเจ้าวันทองน้องพี่อา ขุนช้างขุนแผน �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 217 8/8/2557 BE 3:09 PM