สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

170 กวีวัจน์วรรณนา พี่รักนุชนาฏด้วย เห็นใจ จริงแฮ ใช่รักรูปวิไล เลิศล�้ ำ ชื่นจิตแต่หล่อนไข ค� ำซื่อ อีกสิ่งปฏิบัติซ�้ ำ ส่งให้รักแรง รักลูกผูกจิตเพี้ยง รักตน อยากแต่ให้ดีดล ดับร้าย จ� ำจักระวังผจญ จิตลูก ตนแฮ แม้ปล่อยเป็นชั่วคล้าย กับเลี้ยงรักงู รักตนควรให้คิด สงวนตน อย่าประมาทกมล หมิ่นพลั้ง ภัยนอกและในกล ใดเกิด มีแฮ บ� ำบัดเร็วอย่ารั้ง รอดได้ชนม์ยืน วรรคทองที่ยกมานี้เป็นบทที่รู้จักแพร่หลายที่สุดในพระราชนิพนธ์ โคลงกระทู้ความรักของพระองค์ เนื้อความกล่าวถึงความรักที่พระองค์ มีต่อนางผู้เป็นที่รักว่า รักนางเพราะได้เห็นจิตใจอันงดงาม มิใช่รักที่ ความงามของรูปกายภายนอก ถ้อยค� ำอันจริงใจของนางก่อให้เกิด ความชื่นใจเมื่อได้ฟัง และการดูแลปรนนิบัติของนางยิ่งท� ำให้ความรัก นั้นทวีขึ้นไปอีก สารส� ำคัญของโคลงบทนี้จึงมุ่งให้คติแก่ผู้อ่านทั้งชาย และหญิงว่า ชายไม่ควรรักหญิงแต่เพียงรูปลักษณ์ภายนอก ส่วนหญิง ก็ควรตระหนักถึงคุณสมบัติอันพึงมีที่จะท� ำให้ตนเป็นที่รัก ความดีเด่น โคลงพระราชนิพนธ์บทนี้มีความโดดเด่นในแง่น�้ ำเสียงและลีลาการ แต่งที่แตกต่างจากวรรณคดีค� ำสอนโดยทั่วไปซึ่งมักเน้นน�้ ำเสียงสั่งสอน อย่างเด่นชัด กวีมักใช้ค� ำที่แสดงการสั่งห้าม แนะให้ท� ำ หรือชี้ให้เห็น ประโยชน์ของการปฏิบัติตามหลักค� ำสอนและโทษของการไม่ปฏิบัติ �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 170 8/8/2557 BE 3:09 PM