สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

162 กวีวัจน์วรรณนา ให้ประหารชีวิตทั้ง ๒ คนเสีย แต่เพชฌฆาตเกิดความสงสาร จึงปล่อย ทั้งสองไป ศุภางค์ออกไปรบและเสียชีวิตในสนามรบ ส่วนมัทนากลับ ไปที่อาศรมฤษีกาละทรรศินแล้วทูลขอให้สุเทษณ์รับตนกลับสวรรค์ สุเทษณ์ขอให้นางรับรักพระองค์ก่อนนางก็ยังปฏิเสธท� ำให้สุเทษณ์โกรธ มากและสาปให้นางกลายเป็นดอกกุหลาบไปตลอดกาล เมื่อพระ ชัยเสนรู้ความจริงก็ออกตามหามัทนาแต่ไม่ทันการณ์นางได้กลายเป็น ดอกกุหลาบไปเสียแล้ว พระชัยเสนจึงน� ำต้นกุหลาบกลับไปยังเมือง หัสตินาปุระ วรรคทองบทนี้อยู่ในตอนที่พระชัยเสนขอให้นางมัทนารับรัก แต่ นางยังไม่ตอบรับในทันทีด้วยยังแคลงใจในค� ำฝากรักของพระชัยเสน ความหมายของวรรคทอง บทประพันธ์ตอนนี้เป็นค� ำพูดโต้ตอบระหว่างมัทนาและพระ ชัยเสน มัทนากล่าวว่า ตนเคยได้ยินสุภาษิตโบราณสอนว่า เมื่อบุรุษมี ความรักและปรารถนาในตัวสตรี ก็มักจะพูดได้ “หลายลิ้น” คือกล่าว ถ้อยค� ำพลิกแพลงด้วยเล่ห์เหลี่ยมให้สตรีหลงเชื่อ ทั้งยังเฝ้าประจบ พะเน้าพะนอ และลวงให้หญิงมอบความรักให้ พระชัยเสนตอบว่า ถ้า หากตนจะมีหลายลิ้น ลิ้นทั้งหลายเหล่านั้นก็ล้วนกล่าวถ้อยค� ำแสดง ความรักและให้ค� ำมั่นสัญญาว่าความรักที่มีต่อนางนั้นเป็นความรักอัน ยืนยาว ไม่มีวันจืดจาง และจะขอยืนยันความรักอันมั่นคงนี้ด้วยการ สาบานต่อหน้าพระจันทร์ที่ทอแสงกระจ่างอยู่ในท้องฟ้า ความดีเด่น วรรคทองบทนี้เป็นบทเกี้ยวพาราสีที่คมคาย เปี่ยมด้วยปฏิภาณ ไหวพริบโดยเฉพาะอย่างยิ่งวาทศิลป์ของพระชัยเสนที่สามารถแก้ค� ำกล่าว หาของนางมัทนาที่ว่าชายนั้น “หลายลิ้น” คือหลอกลวงหญิงด้วยค� ำ หวานให้กลายมาเป็นค� ำปฏิญญารักที่หนักแน่นจริงใจได้อย่างแยบคาย บทสนทนาในตอนนี้เกิดขึ้นหลังจากที่พระ ชัยเสนกล่าวถ้อยค� ำฝากรัก ต่อมัทนาและขอให้นางรับรัก แต่นางยังไม่ตอบรับในทันทีด้วยคิดว่า ตนเป็นหญิงชาวป่าที่ไม่คู่ควรกับพระชัยเสน และเทียบไม่ได้กับสตรี �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 162 8/8/2557 BE 3:09 PM