สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

143 พระอภัยมณีตัดสินใจยกทัพไปท� ำศึกที่กรุงลังกาเพื่อตัดต้นตอแห่ง สงคราม ไม่ว่านางละเวงส่งทัพใดไปรบก็แพ้สิ้น จึงใช้วิธีท� ำเสน่ห์ให้เหล่า กษัตริย์หลงใหล ในที่สุดทั้งพระอภัยมณี ศรีสุวรรณ สินสมุทร และ สุดสาครก็ถูกเสน่ห์ของสตรีเมืองลังกาจนหมด นางสุวรรณมาลีจึงต้อง ยกทัพมาช่วยท� ำศึกแทนแต่ไม่ประสบผล ทั้งสองฝ่ายรบกันอย่างยืด เยื้อ ในที่สุดพระฤๅษีมาช่วยแก้เสน่ห์และเทศนาไกล่เกลี่ยจนทั้งหมด ละความพยาบาทยอมคืนดีกันพระอภัยมณีและนางสุวรรณมาลีพร้อม ด้วยเหล่ากษัตริย์ทั้งหลายเดินทางกลับเมือง แต่นางละเวงไปด้วยไม่ได้ เพราะต้องอยู่ปกครองบ้านเมืองต่อไป ต่อมาสินสมุทรได้ครองคู่กับอรุณรัศมี สุดสาครได้ครองคู่กับ เสาวคนธ์ หัสไชยได้ครองคู่กับสร้อยสุวรรณและจันทร์สุดา เมื่อท้าว สุทัศน์กับนางปทุมเกสรสิ้นพระชนม์พระอภัยมณีศรีสุวรรณและสิน- สมุทรเดินทางไปปลงพระศพที่กรุงรัตนา มังคลา โอรสนางละเวงซึ่ง ครองกรุงลังกา ยกทัพมารบกับเมืองผลึกอีก พระอภัยมณีเป่าปี่สะกด ทัพจนสงครามยุติ เมื่อการศึกและความวุ่นวายต่าง ๆ สงบลง พระ อภัยมณีเกิดความรู้สึกสังเวชและเบื่อหน่ายความขัดแย้งระหว่างมเหสี จึงออกบวชเป็นฤๅษี นางละเวงตัดสินใจเปลี่ยนศาสนาและออกบวช ตามพร้อมกับนางสุวรรณมาลี ทั้งสามไปบ� ำเพ็ญเพียรอยู่ที่เขาสิงคุตร์ วรรคทองบทนี้อยู่ในเนื้อหาตอนพระอภัยมณีเกี้ยวนางละเวงในช่วง ที่ทั้งสองก� ำลังท� ำศึกสงครามกัน ความหมายของวรรคทอง วรรคทองที่ยกมานี้เป็นค� ำพูดของพระอภัยมณีที่กล่าวแก่นางละเวง ว่า แม้แผ่นดิน แผ่นฟ้า และมหาสมุทร จะท� ำลายสิ้นไปแล้ว แต่ความ รักที่มีต่อนางจะไม่มีวันสิ้นสุดตามไปด้วย และเมื่อทั้งสองได้ไปเกิดใหม่ พระอภัยมณีก็ขอตามไปเกิดให้ได้พบและรักนางอยู่เสมอไม่คลาดจาก กัน หากแม้นางเกิดเป็นห้วงน�้ ำ พระอภัยมณีจะขอเกิดเป็นปลาที่อาศัย อยู่ในน�้ ำนั้น หากนางไปเกิดเป็นดอกบัว พระอภัยมณีก็จะขอเกิดเป็น ถึงม้วยดินสิ้นฟ้ามหาสมุทร พระอภัยมณี �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 143 8/8/2557 BE 3:09 PM