สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

130 กวีวัจน์วรรณนา ความหมายของวรรคทอง โคลงบทนี้มุ่งเสนอสารส� ำคัญเรื่องธรรมชาติของจิตใจมนุษย์ซึ่ง มองเห็นและเข้าใจได้ยาก โดยเปรียบเทียบว่ามหาสมุทรที่ลึกมากยัง สามารถใช้สายดิ่งวัดความลึกได้ เช่นเดียวกับภูเขาสูงที่แม้สูงเพียงใด ก็อาจวัดความสูงได้ แต่จิตใจของมนุษย์นั้นยากที่จะหยั่งถึงความรู้สึก นึกคิดที่แท้จริง ดังนั้น บุคคลจึงควรพิจารณาคนให้ลึกซึ้ง ถี่ถ้วนและ ระมัดระวังในการคบคน ความดีเด่น ความดีเด่นของโคลงบทนี้คือการใช้กลวิธีเปรียบเทียบสิ่งที่เป็นรูป- ธรรมคือมหาสมุทรและภูเขากับนามธรรมคือจิตใจของมนุษย์ ท� ำให้ เห็นภาพและเกิดจินตนาการได้อย่างชัดเจน กล่าวคือใช้ความลึกและ ความสูงของภูเขามาเป็นแนวเทียบกับความซับซ้อนของจิตใจมนุษย์ โคลงบทนี้แสดงให้เห็นว่า ความลึกสุดหยั่งและความสูงเสียดฟ้าของ สิ่งใด ๆ ในธรรมชาตินั้น ก็ไม่เกินก� ำลังกายและก� ำลังสติปัญญาของ มนุษย์ที่จะรับรู้ได้แต่สิ่งที่มนุษย์เข้าใจได้ยากที่สุดก็คือจิตใจของมนุษย์ เอง เพราะอยู่ภายใน แปรเปลี่ยนได้ตลอดเวลา และเป็นสิ่งที่คาดเดา ได้ยากยิ่ง �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 130 8/8/2557 BE 3:09 PM