สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

115 เนื้อหาของบทประพันธ์ วิวาหพระสมุทเป็นบทละครที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้า อยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นจากการผสมผสานต� ำนานกรีกโบราณ เรื่องการสังเวยเจ้าหญิงให้เจ้าสมุทรกับการเยือนของเรือรบราชนาวี อังกฤษซึ่งครองอ� ำนาจทางทะเลในขณะนั้น เรื่องวิวาหพระสมุทเกิด ขึ้นที่เกาะอัลฟะเบตาซึ่งประชาชนมีความเกรงกลัวอ� ำนาจพระสมุทร มี ธรรมเนียมว่าทุก ๆ ๑๐๐ปีชาวเมืองต้องส่งส่วยเป็นหญิงสาวพรหมจารี ให้ไปเป็นเจ้าสาวของพระสมุทรมิฉะนั้นจะเกิดภัยพิบัติขึ้นขณะนั้นอัน- โดรเมดา ธิดาท้าวมิดัส เจ้าผู้ครองเกาะ รักกับอันเดรซึ่งเป็นเจ้าต่างนคร แต่ความรักมีอุปสรรคเพราะอันเดรมีฐานะยากจน คอนสตันติโน๊สซึ่ง เป็นสหายสนิทของหลานหัวหน้านักบวชก็หลงรักอันโดรเมดาเช่นกัน จึงออกอุบายยุยงให้ชาวเกาะตื่นตกใจว่าใกล้ถึงเวลาที่จะต้องส่งเจ้าสาว ให้พระสมุทรแล้วเพื่อให้ท้าวมิดัสจ� ำใจส่งอันโดรเมดาไปสังเวย ขณะนั้น เรือรบหลวงอ๊อกสฟอร์ดมาจอดเทียบท่า ชาวเมืองเห็นบ๋อยรับใช้ชาว จีนของผู้บังคับการเรือก็ตกใจคิดว่าเป็นผีทะเลมาทวงส่วยให้พระสมุทร คอนสตันติโน๊สจึงฉวยโอกาสจ้างบ๋อยให้ชี้ตนเป็นตัวแทนพระสมุทร เพื่อจะได้แต่งงานกับอันโดรเมดา อันเดรและอันโดรเมดารู้ทันอุบาย นี้จึงส่งพี่เลี้ยงของเจ้าหญิงไปขอความช่วยเหลือจากฝ่ายอังกฤษ ในพิธี ส่งตัวเจ้าสาวพระสมุทร นาวาเอก เอดเวอร์ด ไลอ้อนจึงซ้อนแผนของ คอนสตันติโน๊ส โดยแสดงตนว่าเป็นผู้บังคับการเรือแห่งราชนาวีอังกฤษ ซึ่งมีอ� ำนาจสูงสุดในท้องทะเล จึงถือว่าเป็นผู้แทนพระสมุทรโดยชอบ ธรรม และเลือกให้อันเดรเป็นตัวแทนพระสมุทรแต่งงานกับอันโดรเม- ดา ส่วนนาวาเอก ไลออนก็ได้แต่งงานกับพี่เลี้ยงของเจ้าหญิงด้วย บทประพันธ์ที่เป็นวรรคทองนี้อยู่ในตอนที่อันเดรไปหาอันโดรเมดา ที่หน้าวังท้าวมิดัส และร้องเพลงแสดงความรักต่ออันโดรเมดา ความหมายของวรรคทอง วรรคทองนี้เป็นบทร้องของอันเดรซึ่งยืนร้องเพลงอยู่ใต้หน้าต่างห้อง ของอันโดรเมดา เรียกให้นางผู้เป็นที่รักยิ่งชีวิตและงามดังนางสวรรค์ ถึงกลางวันสุริยันแจ่มประจักษ์ วิวาหพระสมุท �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 115 8/8/2557 BE 3:09 PM