สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

100 กวีวัจน์วรรณนา ที่มาของวรรคทอง พระอภัยมณี ผู้แต่ง สุนทรภู่ ปี/สมัยที่แต่ง เริ่มแต่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จนถึง ปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประเภทของวรรณคดี เรื่องพระอภัยมณีจัดเป็นนิทานค� ำกลอน คือวรรณคดีนิทานที่แต่ง ด้วยกลอนเพลงหรือกลอนเพลงยาวตลอดทั้งเรื่อง รูปแบบค� ำประพันธ์ กลอนเพลง วัตถุประสงค์/โอกาสในการแต่ง สุนทรภู่เริ่มแต่งเรื่องพระอภัยมณีในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย เพื่อเลี้ยงชีวิตขณะต้องโทษจ� ำคุกราว พ.ศ. ๒๓๖๔ จนเมื่อพ้นโทษกลับเข้ารับราชการก็ได้แต่งต่ออีกแล้วหยุดไป ต่อมาเมื่อสุนทรภู่ออกบวช ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้า- อยู่หัว จึงได้แต่งต่อตามรับสั่งของพระองค์เจ้าลักขณานุคุณแล้วได้หยุด ไปอีกครั้ง ก่อนจะแต่งต่อไปอีกตามรับสั่งของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ในช่วงปลายรัชกาลที่ ๓ โดยแต่งต่อจนถึงตอนพระอภัยมณีออกบวช (เล่มที่ ๔๙) ตอนต่อจากนั้นเข้าใจว่าเป็นส� ำนวนของกวีอื่น พระอภัยมณีเป็นบทประพันธ์เรื่องยาวที่สุดของสุนทรภู่ นับเป็น ตอนได้ ๖๔ ตอน พระอภัยมณีเป็นนิทานค� ำกลอนที่สนุกสนาน เต็ม ไปด้วยจินตนาการและความแปลกใหม่ ส� ำนวนกลอนไพเราะ จึงได้ รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสรเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๙ ให้เป็นยอดของนิทาน ค� ำกลอน �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 100 8/8/2557 BE 3:09 PM