สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

2 กวีวัจน์วรรณนา ที่มาของวรรคทอง โคลงบทนี้ปรากฏครั้งแรกในพระราชหัตถเลขาเสด็จประพาสยุโรป ครั้งที่๑พ.ศ. ๒๔๔๐ต่อมาตีพิมพ์รวมอยู่ในหนังสือประชุมโคลงสุภาษิต พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๕ ผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ปี/สมัยที่แต่ง วันที่ ๒๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๐ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประเภทของวรรณคดี โคลงบทนี้เป็นวรรณคดีค� ำสอน คือวรรณคดีที่มีเนื้อหามุ่งแสดงคติ ปรัชญาในการด� ำเนินชีวิต จริยธรรมหรือข้อประพฤติปฏิบัติของคนใน สังคมกวีอาจน� ำค� ำสอนมาจากค่านิยมความเชื่อหลักธรรมทางศาสนา หรือประสบการณ์ชีวิต รูปแบบค� ำประพันธ์ โคลงสี่สุภาพ วัตถุประสงค์/โอกาสในการแต่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์โคลง บทนี้ ณ กรุงเจนีวา ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ในคราวเสด็จประพาส ยุโรปครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๐ เพื่อพระราชทานพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวขณะด� ำรงพระยศเป็นสมเด็จพระบรม-​ โอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมารซึ่งได้เส ด็จ พระราชด� ำเนินจากประเทศอังกฤษมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท พระองค์ทรงกล่าวไว้ในพระราชหัตถเลขาว่าโคลงบทนี้ทรง “เขียนให้ ในสมุดวันเกิดของลูกโตตามที่เขาขอให้ฉันเขียน” �������������� 5 of 5_140809_CC.indd 2 8/8/2557 BE 3:09 PM