สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

89 อนุสรณ์ในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ปฐมกษัตริย์ในราชวงศ์พระร่วงแห่งอาณาจักรสุโขทัย รายพระนามกษัตริย์ในราชวงศ์พระร่วงมีดังนี้ ๑. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ (พ.ศ. ๑๗๙๒– ) ๒. พ่อขุนบานเมือง (พ.ศ. –๑๘๒๒) พระโอรสของพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ๓. พ่อขุนรามค� ำแหงมหาราช (พ.ศ. ๑๘๒๒–๑๘๔๑) พระอนุชาของพ่อขุนบานเมือง ๔. พระยาเลอไทย (พ.ศ. ๑๘๔๑–๑๘๖๖) พระโอรสของพ่อขุนรามค� ำแหงมหาราช ๕. พระยางั่วน� ำถุม (พ.ศ. ๑๘๖๖–๑๘๙๐) พระโอรสของพ่อขุนบานเมือง ๖. พระมหาธรรมราชาที่ ๑ (ลิไทย พ.ศ. ๑๘๙๐–๑๙๑๑) พระโอรสของพระยาเลอไทย ๗. พระมหาธรรมราชาที่ ๒ (พ.ศ. ๑๙๑๑–๑๙๔๒) พระโอรสของพระมหาธรรมราชาที่ ๑ ๘. พระมหาธรรมราชาที่ ๓ (ไสลือไทย พ.ศ. ๑๙๔๓–๑๙๖๒) พระนัดดาของพระมหาธรรมราชา ที่ ๑ ๙. พระมหาธรรมราชาที่ ๔ (บรมปาล พ.ศ. ๑๙๖๒–๑๙๘๑) พระโอรสของพระมหาธรรมราชา ที่ ๒ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ครองราชสมบัติในปี ๑๗๙๒ ๑ ในคัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณ์ ระบุว่าบ้านเดิม ของพระองค์อยู่ที่บ้านโค (ค� ำว่า “โค” นี้อาจจะเป็นค� ำว่า “โคณ” ในภาษาบาลี หม่อมเจ้าจันทรจิรายุวัฒน์ รัชนี จึงทรงสันนิษฐานว่าจะเป็นบ้านโคน ใน จ.ก� ำแพงเพชร ในปัจจุบัน) ก่อนที่จะกล่าวถึงราชวงศ์ พระร่วง จ� ำเป็นต้องโยงถึงความสัมพันธ์กับราชวงศ์ศรีนาวน� ำถุม (พ.ศ. ๑๗๖๒–๑๗๙๒) ๒ ซึ่งเป็นราชวงศ์ ก่อนหน้าราชวงศ์พระร่วง อาศัยหลักฐานจากจารึกหลักที่ ๒ กล่าวว่า เมื่อพ่อขุนศรีนาวน� ำถุม (เดิมอ่าน คลาดเคลื่อนว่า ศรีนาวน� ำถม) สิ้นพระชนม์ในปี ๑๗๙๒ ขอมสบาดโขลญล� ำพงได้ยึดเมืองศรีสัชนาลัย สุโขทัยได้ก่อนพ่อขุนผาเมืองซึ่งเป็นพระโอรสของพ่อขุนศรีนาวน� ำถุม และครองราชย์อยู่ที่เมืองราด พ่อขุน ผาเมืองจึงร่วมกับพ่อขุนบางกลางหาว (เดิมอ่านข้อความนี้ผิดว่า บางกลางท่าว เป็นเจ้าเมืองบางยาง) วางแผนที่จะตีสุโขทัย พ่อขุนบางกลางหาวขึ้นไปเมืองบางยาง พ่อขุนผาเมืองจึงน� ำพลมาสมทบและจัดสรร ๑ ตัวเลข ๑๗๙๒ ได้มาจากคัมภีร์สุริยยาตร ซึ่งใช้ค� ำนวณต� ำแหน่งที่อยู่ของดาวนพเคราะห์โดยโหรน� ำเลข ๖๑๐ มาลบจากปีจุลศักราช เพื่อให้ตัวเลขน้อยลงและท� ำให้สามารถค� ำนวณได้เร็วขึ้นมาก ศักราช ๑ ตรงกับ จ.ศ. ๖๑๑ หรือ พ.ศ. ๑๗๙๒ ซึ่งน่าจะเป็นปีที่ ๑ ของอาณาจักรสุโขทัย ตามข้อเสนอของ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร และพันเอกพิเศษ เอื้อน มนเทียรทอง ซึ่งเสนอตรงกัน ๒ ตัวเลข ๑๗๖๒ คือปีที่สันนิษฐานว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ แห่งราชอาณาจักรขอมสิ้นพระชนม์ ท� ำให้ดินแดนในลุ่มน�้ ำเจ้าพระยา ว่างกษัตริย์ คนไทยซึ่งสามารถในการชนช้าง สามารถเอาชนะหัวหน้าชนชาติอื่น จึงตั้งตัวขึ้นเป็นกษัตริย์ได้