สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

72 อนุสรณ์ในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ที่เปิดสอนในระยะแรก ๔ คณะ คือ คณะแพทยศาสตร์ คณะรัฐประศาสนศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ นับเป็นมหาวิทยาลัยเพียงแห่งเดียวในยุคนั้น ช่วงระยะที่ ๒ ได้แก่ช่วงเวลา ๑๐ ปีหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย โดยมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ได้มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมืองขึ้นเพื่อเปิดโอกาส ให้ประชาชนได้รับการศึกษาและมีความพร้อมเกี่ยวกับระบบการเมืองและการปกครองประเทศ การสอน เน้นหนักทางสังคมศาสตร์ กฎหมาย เศรษฐศาสตร์ รัฐศาสตร์และการทูต โดยจัดระบบการศึกษาเป็นแบบ ตลาดวิชา ไม่ต้องมีการสอบคัดเลือกเข้า และไม่มีระเบียบการเข้าชั้นเรียน แต่ในระยะต่อมา มหาวิทยาลัย แห่งนี้ได้เปลี่ยนระบบการศึกษามาเป็นระบบมหาวิทยาลัยปิดเช่นเดียวกับมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ช่วงระยะที่ ๓ คือ ช่วงหลังจากระยะที่ ๒ จนถึง พ.ศ. ๒๕๐๐ ซึ่งเป็นระยะที่รัฐบาลเน้นนโยบาย การผลิตบัณฑิตตามความต้องการเฉพาะทางของหน่วยงานต่าง ๆ ของรัฐ จึงได้มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัย ขึ้นอีก ๓ แห่งพร้อมกันใน พ.ศ. ๒๔๘๖ คือ มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นมหาวิทยาลัย มหิดล เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๑ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และมหาวิทยาลัยศิลปากร ช่วงระยะที่ ๔ ครอบคลุมระยะเวลาตั้งแต่หลัง พ.ศ. ๒๕๐๐ มาจนสิ้นระยะของแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๑๔) ช่วงนี้เป็นระยะของการเริ่มกระจายความเจริญและการ พัฒนาการศึกษาออกไปสู่ภูมิภาค และเน้นการจัดการอุดมศึกษาให้สอดคล้องกับความต้องการในการพัฒนา เศรษฐกิจและสังคมของประเทศ จึงได้มีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยในส่วนภูมิภาคขึ้น คือ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เพื่อให้ท� ำหน้าที่เป็นศูนย์กลางทางวิชาการและ การพัฒนาภูมิภาคที่มหาวิทยาลัยนั้น ๆ ตั้งอยู่ การเปิดสาขาวิชาที่สอน เน้นหนักทางวิทยาศาสตร์ แพทยศาสตร์ วิศวกรรมศาสตร์ และศึกษาศาสตร์ นอกจากนั้น ในช่วงระยะนี้ได้มีการส่งเสริมการจัดการ ศึกษาระดับสูงกว่าปริญญาตรี จึงได้มีการจัดตั้งสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ขึ้น เปิดการสอนระดับ บัณฑิตศึกษาในคณะพัฒนาการเศรษฐกิจ รัฐประศาสนศาสตร์ บริหารธุรกิจ และสถิติประยุกต์ ช่วงระยะที่ ๕ คือ ตั้งแต่หลัง พ.ศ. ๒๕๑๔ มาถึงปัจจุบัน นับเป็นช่วงเวลาของการขยายโอกาส ทางการศึกษาระดับอุดมศึกษาอย่างกว้างขวาง โดยมีการด� ำเนินงานส� ำคัญ ๓ ลักษณะ คือ การจัดตั้ง มหาวิทยาลัยเปิด การยกฐานะวิทยาลัยต่าง ๆ ขึ้นเป็นมหาวิทยาลัย และการจัดตั้งวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย เอกชน ในด้านการจัดตั้งมหาวิทยาลัยเปิดนั้น มหาวิทยาลัยรามค� ำแหงเกิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๔ ให้ผู้ที่จบ ชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท่าได้เข้าศึกษาต่อโดยไม่ต้องมีการสอบคัดเลือก และไม่จ� ำกัดรับ ต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๒๑ ก็ได้มีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชขึ้นเป็นมหาวิทยาลัยเปิดแบบระบบ การสอนทางไกล ซึ่งผู้เรียนไม่ต้องเข้าชั้นเรียนเลย แต่ศึกษาจากสื่อการสอนต่าง ๆ คือ วิทยุ โทรทัศน์ ไปรษณีย์ ห้องสมุด และศูนย์บริการการศึกษาประจ� ำท้องถิ่น มหาวิทยาลัยเปิดทั้ง ๒ แห่งนี้เปิดการสอน วิชาส่วนใหญ่ทางด้านสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และวิทยาการด้านการจัดการต่าง ๆ