สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

63 อนุสรณ์ในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร นั่งศาลหลวง ปลัดนั่งศาลราษฎร ปลัดจางวาง ปลัดปืน ปลัดเขน ปลัดแตร ปลัดร้อย (ช่วยนายร้อย) ปลัดทิพจักร ปลัดสิทธิสาร ปลัดพระครูพิเชด ปลัดพระครูพิราม และปลัดเมือง เป็นต้น บางหน่วยงานราชการอาจมีปลัดซ้าย และปลัดขวา เช่น ปลัดทูลฉลอง ปลัดกรม ปลัดตรวจคุก และปลัดเรือ เป็นต้น เนื่องจากวิธีเขียนกฎหมายแต่โบราณมักเขียนแต่ศักราชที่เริ่มใช้กฎหมายนั้น หากแก้ไขเพิ่มเติม ก็มักจะไม่ระบุไว้ว่าแก้ไขส่วนใดเมื่อใดบ้าง ฉะนั้น จึงก� ำหนดได้แต่เพียงว่า ต� ำแหน่งปลัดที่อ้างถึงข้างต้น มีใช้อยู่เมื่อช� ำระกฎหมายตราสามดวงใน พ.ศ. ๒๓๔๗ และจากกฎ ๓๖ ข้อ ซึ่งช� ำระในรัชกาลสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ มีปลัดกรมอยู่เมื่อ พ.ศ. ๒๒๐๗ แต่ก่อนหน้านี้ ก็คงมีต� ำแหน่งปลัดต่าง ๆ มานาน แล้ว เพราะไทยคุ้นเคยกับระบบการปกครองของน่านเจ้า ซึ่งมีต� ำแหน่ง “เหย่าม้อง” เทียบเท่า ปลัดกระทรวงอยู่แล้ว ปลัดกระทรวง สมัยก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครองสมัย พ.ศ. ๒๔๗๕ กระทรวงต่าง ๆ มีเสนาบดี เป็นเจ้ากระทรวง และมี ปลัดทูลฉลอง เป็นผู้ช่วย (ซึ่งในรัชกาลที่ ๕ เรียกว่า ราชปลัดทูลฉลอง) เมื่อพระราชทานรัฐธรรมนูญ ๑๐ ธันวาคม ๒๔๗๕ แล้วจึงเปลี่ยนต� ำแหน่งเสนาบดีเป็น รัฐมนตรี และ เปลี่ยนปลัดทูลฉลองเป็น ปลัดกระทรวง ในปัจจุบันนี้ มีกระทรวง และส่วนราชการที่มีฐานะเป็นกระทรวง ดังต่อไปนี้ ส� ำนักนายกรัฐมนตรี กระทรวงกลาโหม กระทรวงการคลัง กระทรวงการต่างประเทศ กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กระทรวงคมนาคม กระทรวงพาณิชย์ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยุติธรรม กระทรวง วิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและการพลังงาน กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงอุตสาหกรรม ทบวงมหาวิทยาลัย ส่วนราชการเหล่านี้ มีต� ำแหน่งปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรี ปลัดกระทรวง หรือปลัดทบวง แล้วแต่ กรณี หน้าที่ของปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรี ส� ำนักนายกรัฐมนตรี นอกจากมีนายกรัฐมนตรี รองนายก รัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจ� ำส� ำนักนายกรัฐมนตรี ให้มีปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรีคนหนึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบ ควบคุมราชการประจ� ำในส� ำนักนายกรัฐมนตรี และก� ำกับ เร่งรัด ติดตามผลการปฏิบัติราชการของ ส่วนราชการในส� ำนักนายกรัฐมนตรี และเป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการในส� ำนักนายกรัฐมนตรีรองจากนายก รัฐมนตรี รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีประจ� ำส� ำนักนายกรัฐมนตรี เว้นแต่ราชการและข้าราชการของ ส� ำนักท� ำเนียบนายกรัฐมนตรี ส� ำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ส� ำนักงบประมาณ ส� ำนักงานสภาความมั่นคง แห่งชาติ ส� ำนักงานคณะกรรมการตรวจและติดตามผลการปฏิบัติราชการ และส� ำนักงานคณะกรรมการ พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และจะให้มีรองปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรี หรือผู้ช่วยปลัดส� ำนัก นายกรัฐมนตรี หรือมีทั้งรองปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรี และผู้ช่วยปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรี เป็นผู้ช่วยสั่ง หรือปฏิบัติราชการแทนปลัดส� ำนักนายกรัฐมนตรีก็ได้