สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

38 อนุสรณ์ในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร อธิบายว่า “ไปเที่ยวบ้านไทย กาเล หม่านไต ” เทียบตัวต่อตัวจะเป็น คลา เดร่ บ้าน ไทย ค ออกเสียง เป็น ก ด ออกเสียงเป็น ล บ ออกเสียงเป็น ม และ ท ออกเสียงเป็น ต ลิลิตยวนพ่าย บทที่ ๘๙ “เพียงบานทพาธิก ทรงเดช ที่คน เคารพ ไข้ ข่าวขยรร” ประหนึ่งกษัตริย์ ปาณฑพผู้ยิ่งใหญ่ที่คณะ เการว ได้ข่าวแล้วหวาดกลัว (ขยั้น) จนเป็นไข้ ท่านผู้แต่งแผลง ก เป็น ค ๒. การกลายเสียงของสระ สระเสียงเดียว ๙ ตัว อาจจัดแบ่งได้ดังแผนต่อไปนี้ หน้า กลาง หลัง เปิดปากแคบ อี อือ อู ปานกลาง เอ เออ โอ กว้าง แอ ออ อา สระหน้าใช้ปลายลิ้นกระดกขึ้นช่วยในตอนเปล่งเสียง สระกลางเรากระดกลิ้นตรงกลางขึ้น สระหลังเรากระดกโคนลิ้นขึ้น ถ้าเราท� ำเสียง อี ปากเปิดแคบ ถ้าเตรียมออกเสียง อี แต่เปิดปากปานกลาง เสียงจะเปลี่ยนเป็น เอ และถ้าเปิดปากกว้างเสียงจะเปลี่ยนเป็น แอ สระหน้า อี เอ แอ มักจะแทน กันได้ เช่น อาเม ในภาษาไทใหญ่ อาจจะตรงกับ อ้าแม่ ของเรา เพดาน มาจากปาลีว่า วิตาน “ไก่ใด ขันขิ่งน้องวานเฉลย” ขิ่ง อาจจะแปลว่า แข่ง หรือจะแปลว่า กริ่ง คือยังสงสัย ก็ลองพิจารณาดูเอง สระกลาง อือ เออ อา มักจะใช้แทนกันได้ เช่น ถึง เถิง กึ่ง เกิ่ง สระหลัง อู โอ ออ มักจะใช้แทนกันได้ เช่น มุ่ง ม่ง สอง โสง แม่น�้ ำของ โขง อาจารย์เคย สอนว่า เป็นเครื่องแผลงสระ แต่ที่จริงไทยเผ่าต่าง ๆ ออกเสียงโดยเปิดปากไม่เท่ากัน เสียงสระจึงผิด กันไป เช่น ทุ่ง โต้ง ตะวันโอก ตะวันออก สระ เอีย เป็นเสียงผสม อี + อา คือ เปิดปากแคบออกเสียง อี แล้วเปิดปากกว้างออกเสียง อา พวกไทใหญ่เปิดปากปานกลางออกเสียง เอ (โปรดดูแผนข้างบนประกอบ เช่น เมีย เป็น เม ) สระ เอือ คือ อือ + อา ไทใหญ่เปิดปากปานกลางออกเสียง เออ เช่น เมือง เป็น เมิง สระ อัว คือ อู + อา ไทใหญ่ออกเสียงเป็น โอ (โปรดดูแผนประกอบ) เช่น ถั่ว เป็น โถ่ พ่อขุน น� ำถุม หรือน� ำถมในจารึกหลักที่ ๒ จึงตรงกับ พ่อขุนน�้ ำถ้วม (ท่วม) เพื่อน ไทอาหมใช้ ปื้น แปลว่า มี เสน่ห์ แพง ไทอาหมใช้ ปิง แปลว่า น่ารัก แพง (ล้านนา) แปลว่า รัก เหมือนกัน พระเพื่อนพระแพง จึงแปลว่า พระผู้มีเสน่ห์และพระผู้น่ารัก นางรื่น นางโรย ไทใหญ่ออกเสียง รวย เป็น โรย ค� ำแปล นางรื่น นางโรยจึงตรงกันกับ ระรื่นระรวย นั่นเอง