สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

106 อนุสรณ์ในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ขุนบรม ขุนบรมหรือขุนบูลมราชาธิราช เป็นกษัตริย์ของชนเผ่าไทย ซึ่งทรงพระปรีชาสามารถแผ่อาณาเขต ครอบคลุมบางส่วนของประเทศต่าง ๆ กล่าวคือ ลาว เวียดนาม ไทย และจีน เรื่องของขุนบรมปรากฏอยู่ใน (๑) พงศาวดารเมืองล้านช้าง ในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๑ (๒) นิทานเรื่องขุนบรมราชา ในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๗๐ (๓) พงศาวดารลาวของมหาสิลา วีระวงส์ และ (๔) พื้นขุนบรมราชาธิราช ปริวรรตโดย นายพิทูร มลิวัลย์ มีข้อความแตกต่างกันไปหลายแห่ง ฉบับ พงศาวดารล้านช้าง กล่าวถึงปู่ลางเชิง ขุนเด็ก และขุนคานปกครองเมืองลุ่ม (เมืองมนุษย์) แต่ ไม่กระท� ำพลีกรรมแก่พระยาแถน พระยาแถนจึงบันดาลให้น�้ ำท่วมเมือง ขุนทั้งสามจึงต่อแพพาลูกเมียไป อยู่เมืองฟ้ากับพระยาแถนชั่วคราว พอน�้ ำแห้งแล้วขอกลับลงมาเมืองลุ่มอีก มาอยู่ที่เมืองนาน้อยอ้อยหนู ได้ควายลงมาช่วยท� ำนา เมื่อควายตายเกิดต้นน�้ ำเต้าที่รูจมูกควาย มีผลน�้ ำเต้าปู้ง (โป้ง–ใหญ่) ๓ ผล ปู่ลางเชิง ใช้สว่านเผาไฟและสิ่วเจาะผลน�้ ำเต้านั้น คนที่ออกมาทางรูสิ่ว คือ ไทยเลิง ไทยลอ และไทยควาง เป็นไท ส่วนคนที่ออกมาทางรูสว่านเผาไฟ คือ ไทยลมและไทยลี มีผิวด� ำ เป็นข้า จ� ำนวนคนที่ออกมาจากน�้ ำเต้ามี มากมายจนไม่สามารถปกครองได้ ต้องไปขอพระยาแถนให้ส่งขุนครูและขุนครองลงมาปกครอง แต่ขุน ทั้งสองดื่มแต่เหล้า ไม่สนใจดูแลประชาชน ขุนเด็กและขุนคานต้องไปขอให้พระยาแถนเรียกขุนครูและ ขุนครองคืนไป และส่งขุนบูลมมหาราชาธิราช (ขุนบรม) มาปกครองแทน ขุนบรมพยายามสอนให้ประชาชน ท� ำไร่ ไถนา แต่ประชาชนมีอยู่เป็นจ� ำนวนมาก จึงต้องส่งขุนเสลิงไปขอให้พระยาแถนส่งแถนแต่งคือ พระวิษณุกรรมและแถนอื่น ๆ มาช่วยดูแลสั่งสอนให้ผู้คนท� ำมาหากินได้เป็นอย่างดี ต่อจากนั้นพระยาแถน ก็ตัดไม่ให้เมืองมนุษย์ขึ้นไปติดต่อกับเมืองฟ้าได้อีก ขุนบรมสร้างบ้านเมืองเป็นปึกแผ่น จึงเรียกชื่อว่า เมืองแถน (คือเมืองแถงหรือเดียนเบียนฟูใน เวียดนาม) ขุนบรมมีโอรส ๗ องค์ องค์ที่ ๑, ๒, ๓ และองค์ที่ ๗ เกิดจากนางแอกแดง องค์ที่ ๔, ๕, ๖ เกิดจาก นางยมพลา โอรสทั้ง ๗ แยกย้ายกันไปครองเมืองต่าง ๆ ดังนี้ องค์ที่ ๑ ขุนลอ ไปครองเมืองชวา (ล้านช้าง) องค์ที่ ๒ ยี่ผาลาน ไปครองเมืองหัวแตหรือหอแต (หนองแส) องค์ที่ ๓ สามจูสง ไปครองเมืองแกว (เวียดนาม) องค์ที่ ๔ ไสผง ไปครองล้านนา องค์ที่ ๕ งั่วอิน ไปครองอโยธยา (สยาม) องค์ที่ ๖ ลกกลม ไปครองเมืองเชียงคม (ค� ำเกิด)