สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

°“√∂à “¬‡√≥Ÿ „π¥Õ°°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬ The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 33 No. 1 Jan.-Mar. 2008 140 Ù. °“√‡ª≈’Ë ¬π ’ ¥Õ°°≈â «¬‰¡â ∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬≈–ÕÕ߇√≥Ÿ ®–°√–µÿâ π „Àâ ¡’ °“√ √â “ß “√ ’ À√◊ Õ√ߧ«— µ∂ÿ ª√–‡¿∑·§‚√∑’ πÕ¬¥å (carotenoid) ∑’Ë ∫√‘ ‡«≥ª“°·≈–/À√◊ Õ‚§π°≈’ ∫¥Õ° ·≈–°≈’ ∫‡≈’È ¬ß (√Ÿ ª∑’Ë Ù) „π∫√‘ ‡«≥ ¥— ß°≈à “«®÷ ߇°‘ ¥ ’ ‡À≈◊ Õß ‡¡Á ¥ ’ ¢Õß ∂à “¬‡√≥Ÿ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π (√Ÿ ª∑’Ë ı) ·≈– À“¬„®‡æ‘Ë ¡¢÷È π°«à “Õ— µ√“‡¥‘ ¡À≈“¬‡∑à “ Õ— µ√“°“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π·≈–°“√À“¬„® ∑’Ë ‡æ‘Ë ¡¢÷È πÀ≈— ß°“√∂à “¬‡√≥Ÿ ®–™â “À√◊ Õ ‡√Á «¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫æ— π∏ÿå ¢Õߥհ·≈–·À≈à ß ¢Õ߇√≥Ÿ ´÷Ë ßÕ“®®–‡°‘ ¥¢÷È π‡√Á «À≈— ß°“√ ∂à “¬‡√≥Ÿ Û›ÚÙ ™—Ë «‚¡ß À√◊ ՙ⠓°«à “π’È °Á ‰¥â °“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π∑’Ë ‡æ‘Ë ¡¢÷È π¢Õß ¥Õ°°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√ ∂à “¬≈–ÕÕ߇√≥Ÿ π—È π‡ªì πª√“°Ø°“√≥å ∑’Ë ”§— ≠·≈–‰¥â √— ∫§«“¡ π„®¡“°∑—È ß „π·ßà ¢Õß “‡Àµÿ ¢Õß°“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π ∑’Ë ‡æ‘Ë ¡¢÷È π·≈–∫∑∫“∑¢Õ߇Õ∑‘ ≈’ π∑’Ë ¡’ √⠓߇æ‘Ë ¡¢÷È πÀ≈— ß°“√∂à “¬‡√≥Ÿ ¡’ §«“¡§‘ ¥‡ÀÁ π·∫à ßÕÕ°‡ªì π Ú ΩÉ “¬ ‡°’Ë ¬«°— ∫°“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π‡æ‘Ë ¡ ¢÷È π¢Õߥհ°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬‡√≥Ÿ ΩÉ “¬·√°‡™◊Ë Õ«à “ „π ‡√≥Ÿ ¢Õߥհ°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬·≈– ¥Õ°‰¡â ™π‘ ¥Õ◊Ë πÊ ¡’ “√µ— «°≈“ߢÕß °“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π (1-aminocyclo- propane-1-carboxylic acid, ACC) Õ¬Ÿà „πª√‘ ¡“≥¡“° “√ ACC π’È ‡ªì π “√µ— «°≈“ß„πªØ‘ °‘ √‘ ¬“‡§¡’ ¢Õß°“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π„πæ◊ ™ ‡¡◊Ë Õ “√ ACC „π ≈–ÕÕ߇√≥Ÿ — ¡º— °— ∫¬Õ¥À√◊ Õº‘ «Àπâ “ ¢Õ߇° √‡æ»‡¡’ ¬√–À«à “ß°“√∂à “¬ ‡√≥Ÿ π—È π “√ ACC ®–∑”ªØ‘ °‘ √‘ ¬“°— ∫ ‡Õπ‰´¡å ACC oxidase (ACO) ∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà „π‡° √‡æ»‡¡’ ¬„π ¿“æ∑’Ë ¡’ ÕÕ°´‘ ‡®π·≈–‰¥â ‡Õ∑‘ ≈’ π ‡Õ∑‘ ≈’ π∑’Ë ‡°‘ ¥¢÷È π§√—È ß·√°π’È ®–°√–µÿâ π„Àâ ¥Õ° °≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬ ‡√≥Ÿ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π¢÷È π‡Õ߉¥â ¡“°‚¥¬ °“√™— °π” (autocatalysis) „Àâ √â “ß √Ÿ ª∑’Ë Û Õ“°“√≈Ÿà ¢Õß°≈’ ∫¥Õ°·≈–°≈’ ∫‡≈’È ¬ß¢Õߥհ°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬æ— π∏ÿå Pompadour ´÷Ë ß · ¥ßÕ“°“√„Àâ ‡ÀÁ π¿“¬„π‡«≈“ ÚÙ ™—Ë «‚¡ß À≈— ß°“√∂à “¬‡√≥Ÿ (¢«“) ‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫°— ∫¥Õ°°≈â «¬‰¡â ∑’Ë ‰¡à ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬‡√≥Ÿ (´â “¬) ·§‚√∑’ πÕ¬¥å π’È ‡°‘ ¥®“°°“√°√–µÿâ π ‚¥¬‡Õ∑‘ ≈’ π∑’Ë √⠓߇æ‘Ë ¡¢÷È πÀ≈— ß®“°‰¥â √— ∫°“√∂à “¬‡√≥Ÿ ı. °“√ √⠓߇Õ∑‘ ≈’ π·≈–°“√ À“¬„® °“√∂à “¬‡√≥Ÿ ‡¢â “°— π‰¥â (com- patible pollination) ®–°√–µÿâ π„Àâ ¥Õ°°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√ √Ÿ ª∑’Ë Ù ¥Õ°°≈â «¬‰¡â °ÿ ≈À«“¬æ— π∏ÿå Karen ∑’Ë ‰¡à ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬‡√≥Ÿ (´â “¬) ·≈–∑’Ë ‰¥â √— ∫°“√∂à “¬ ‡√≥Ÿ ´÷Ë ß‡°‘ ¥ ’ ‡À≈◊ Õß∑’Ë ∫√‘ ‡«≥ª“°¢Õß°≈’ ∫¥Õ° (¢«“)