สำนักราชบัณฑิตยสภา

ราชบัณฑิตยสภา 72 ผมเป็นอดีตอาจารย์จากมหาวิทยาลัยมหิดล แต่ก็เคย อยู่กระทรวงสาธารณสุขมาก่อน ผมคิดว่าการที่จะท� ำให้เรา ฉลาดรู้ ตัวอาจารย์เองต้องเริ่มต้นก่อน สิ่งส� ำคัญที่ผมเคย ประสบเองก็คือว่า เราไม่มีทางฉลาดรู้เลยถ้าเราไม่ใช้หลัก ของพระพุทธเจ้า เวลาเราพูดถึงการศึกษา เรามักคิดแบบฝรั่ง การศึกษาเราคิดแบบ education คือรู้มาเฉย ๆ แล้วน� ำไปใช้ แต่เราต้องคิดว่าเป็นการศึกษาประเทศไทย ผมประสบกับ ตัวเองว่าจะตั้งตัวได้ก็คือต้องใช้หลักฉลาดรู้จากการรับรู้และ มาวิเคราะห์ก็คือ ลักษณะจิตวิทยาที่เราต้องมาคิด แต่ส่วน ที่ผมคิดว่าผมขาดและผมเริ่มจะเข้าใจนั่นคือเรื่องของการ ภาวนาปัญญา แต่ต้องใช้ ๓ ส่วน ถ้าตัวเราไม่ฉลาดรู้ก็จะ ท่องตาม ผมมีปัญหาตัวเองแล้วรู้เลยถ้าไม่ท� ำอย่างนี้ จนกระทั่งย้ายจากกระทรวงสาธารณสุขมาอยู่ มหาวิทยาลัย ผมอยู่กระทรวงสาธารณสุข ๒๐ ปี มาอยู่มหาวิทยาลัย ๑๐ ปี ผมมีเวลาอ่านหนังสือและคุยกับ นักศึกษามากขึ้น ท� ำให้เราเปลี่ยนมาก ท� ำให้เราฉลาดรู้ คือเราต้องลงพื้นที่ ฟังจากชาวบ้านและทดลองปฏิบัติ คือ ปฏิบัติแล้วปฏิบัติเป็นเรื่องจริง เราฟังมาเยอะแต่ถ้าเราไม่ได้ปฏิบัติ เราไม่มีทางฉลาดรู้ ยกตัวอย่างง่าย ๆ คือ เรื่องที่เราก� ำลังคิดกัน เรื่องเกษตรอินทรีย์ ผมเพิ่งเข้าใจเมื่อไม่กี่ปีนี้ว่า เราสามารถท� ำปุ๋ยเองได้ที่บ้าน ก่อนนี้ เราใช้ปุ๋ย เราคิดว่าปุ๋ยคือปุ๋ย สมัยเด็ก ๆ เราท่องมา NPK มาเรื่อย ๆ จริง ๆ NPK อยู่ในครัว เราทดลองท� ำ เรา ต้องตีความ อีกประเด็นหนึ่งผมคิดว่าผมได้จากท่านอาจารย์พุทธทาส คือ เราต้องตีความทุกอย่างให้ฉลาด ให้เข้าใจศัพท์ที่จะใช้ เพราะศัพท์ ๑ ตัวขยายได้มาก ผมคิดว่าวิชาที่เราขาด ๒–๓ วิชาก็คือ นิรุกติศาสตร์ คือ การเข้าถึงศัพท์ที่เราใช้ อันนี้ช่วยได้มาก ผม อยู่กระทรวงสาธารณสุข ผมอยู่กองแผนหรือการบริหารจัดการ แต่เราไม่เข้าใจ เราพูดบริหาร เราพูดอะไรต่าง ๆ ผมไปได้ตอนผมบวช ท่านพุทธทาสถามว่า เธอรู้ไหมบริหารแปลว่าอะไร คือ การจัดการ เธอรู้ไหมบริหาร แปลว่า การน� ำองค์กรให้ครบถ้วน อันนี้เป็นตัวอย่าง นิรุกติศาสตร์คือการรู้รากศัพท์ และผมมาใช้มาก เวลาดูวิทยานิพนธ์นักศึกษา มีศัพท์ภาษาอังกฤษ เราก็ท่องไป ถ้าเราไปดู etymology ของศัพท์นี้เราจะเข้าใจว่า ภาษาอังกฤษกับภาษาบาลีสันสกฤตรากเดียวกัน อย่างค� ำว่า management ก็แปลว่า การจัดการ อะไรทุกอย่างในมือเรียกว่า manage ได้ อีกตัวอย่าง วิชาปรัชญาเราต้องส่งเสริมวิชาการการเรียนรู้วิชา ปรัชญาใหม่ขึ้นมา ปรัชญาตะวันตก ปรัชญาตะวันออก เราจะเข้าใจ เราจะฉลาดรู้มากขึ้น ขอบคุณครับ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากผู้ร่วมประชุม ผู ร วมประชุม