สำนักราชบัณฑิตยสภา

ราชบัณฑิตยสภา 58 การแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากผู้ร่วมประชุม ความฉลาดรู้เรื่องความเป็นพลเมือง (civic literacy) เผอิญมีส่ วนเกี่ยวข้ องเพราะอยู่ ในสายของการสอน สังคมศึกษา สอนครูสังคมศึกษา ซึ่งในเรื่องของความเป็น พลเมืองเป็นส่วนหนึ่งที่เป็น foundation ที่ส� ำคัญของ การเป็น citizenship education และในเรื่องนี้เช่น ศาสตราจารย์ ดร.สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ ได้พูดถึงในปัจจุบันนี้ เรื่องของการสอนในการพัฒนาความเป็นพลเมืองไทย เป็น พลเมืองโลก ขอใช้ค� ำว่า พลเมืองโลก เพราะไม่ชอบพลโลก เหมือนเป็นพลทหาร ขอเป็นพลเมืองไทย และเป็นพลเมืองโลก ซึ่งปัจจุบันในหลักสูตรของส� ำนักงานคณะกรรมการการ ศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ก็เน้นให้มีพลเมืองไทยและพลเมือง โลก ดิฉันมีความเชื่อว่าถ้าเราสามารถพัฒนาเด็กของเราให้เป็นพลเมืองไทยก็สามารถจะให้เป็นพลเมืองโลก เป็น dual citizenship ในส่วนตรงนี้ที่จริงแล้วพูดถึงหลักสูตรของ สพฐ. ของกลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมมีส่วนอย่างมาก เพราะเป็นผู้ที่กลุ่มนี้มีความรับผิดชอบโดยตรงตามเนื้อหาที่เอื้อต่อการที่ จะพัฒนาความเป็นพลเมืองดี ในเรื่องของการพัฒนาความเป็นพลเมืองดี เราต้องมีนโยบายที่ส� ำคัญในการ พัฒนาการสอน อีกเรื่องหนึ่งที่ศาสตราจารย์ ดร.สมหวัง พูดถึงงานของ IEA ขอ reflect ถึงการสอนของครูด้วยว่า นักเรียนไทยเรานั้นเรื่องของความคิดสูง เรื่องของความรู้ต�่ ำ ซึ่งก็แปลกใจเหมือนกัน เพราะเราชอบนึกว่า นักเรียนไทยที่เรียนวิชาสังคมศึกษาจะต้องจ� ำเรื่องความรู้เก่ง concept พวกนี้เก่ง และความคิดว่าเด็กไทย เหล่านั้นไม่ควรจะคิด critical อะไรต่าง ๆ เหล่านั้นหรือแสดงออก แต่ที่จริงสวนทางกัน ในความคิดเห็น ของดิฉันคิดว่าครูสังคมศึกษา เพราะตัวเองเป็นครูสังคมศึกษาก็เห็นว่าครูสอนและในการสอนอย่างที่ว่าใน ความฉลาดเรื่องของ civic literacy ก็ต้องสอนทั้งที่พูดถึงด้านความรู้ จะต้องในด้านความรู้ ทักษะ ทัศนคติ รวมไปถึงในการปฏิบัติ คิดว่าครูสังคมศึกษานี้สอน ซึ่งสอนเสร็จแล้วจะต้องเน้นในการปฏิบัติในวิธีสอนใน ห้องเรียน กลวิธีสอนจะท� ำอย่างไร คิดว่าครูสอนเพราะเราจะต้องสอนให้ได้ทั้งความรู้ ทักษะ การปฏิบัติ เจตคติ คุณลักษณะที่พึงประสงค์ แต่สงสัยว่า ท� ำไมความรู้น้อย แต่เด็กความรู้คิดดี ก็คงจะเห็นว่าเราอยากให้ เด็กมีทักษะใน critical thinking เรื่อง thinking skill แสดงว่าเด็กไทยมีส่วนนั้น แต่เราคงจะไปว่าเด็กไม่ได้ เพราะว่าเด็กไม่สามารถแสดงออกได้ในบริบทของสังคม เด็กมี แต่การแสดงบริบทของสังคมเด็กมีโอกาสหรือไม่ ส� ำหรับการสอนในสังคมศึกษาของเรา ในกลยุทธ์หรือกลวิธีสอน ที่จริงแล้วเรามุ่งเน้นในการสอน จริง ๆ แล้ว ก็คือคุณลักษณะที่พึงประสงค์เป็นตัวที่จะต้องแสดงออกให้เด็กได้ปฏิบัติจริง ท� ำจริงเป็นส่วนที่มีความส� ำคัญมาก แต่ว่า content ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ politic เรื่องของอะไรที่มีพูดถึงความรู้ด้านนั้นด้านนี้เป็นตัวผ่าน based on ผู ช วยศาสตราจารย ดร.วลัย อิศรางกูร ณ อยุธยา