สำนักราชบัณฑิตยสภา

30 ª≈“¬·À≈¡ ‚§π Õ∫√Ÿ ª≈‘Ë ¡ ·ºà π„∫∫“ß ‡ â π·¢πß„∫ ¢â “ß≈– ˆ-Ú ‡ â π °â “π„∫¬“« Ù-¯ ¡¡. ™à Õ¥Õ°·∫∫™à Õ°√–®ÿ °·¬°·¢πß ÕÕ°µ“¡ª≈“¬°‘Ë ß °â “π™à Õ¥Õ°¬“«ª√–¡“≥ Ú ´¡. „∫ª√–¥— ∫√Ÿ ª “¡‡À≈’Ë ¬¡ ¢π“¥‡≈Á °¡“° ¥Õ° ’ ¢“«·°¡‡¢’ ¬« À√◊ Õ‡À≈◊ ÕßÕà Õπ ™à Õ¬à Õ¬¡— °¡’ Û ¥Õ° ¥Õ°µ√ß°≈“ß¡— °‰¡à ¡’ °â “π¥Õ° à «π ¥Õ°¢â “ß Ú ¥Õ°¡’ °â “π¥Õ°¬“«ª√–¡“≥ Ò ¡¡. °≈’ ∫‡≈’È ¬ß Ù °≈’ ∫ √Ÿ ª√’ À√◊ Õ§à Õπ¢â “ß°≈¡ °≈’ ∫¥Õ° Ù °≈’ ∫ √Ÿ ª§à Õπ ¢â “ß°≈¡À√◊ Õ√Ÿ ª‰¢à ¢π“¥ Ù-ˆ ¡¡. ‡° √‡æ»ºŸâ ¡’ ®”π«π¡“° ‡° √√Õ∫πÕ°¬“« Ò-Ò.ı ´¡. °â “π™Ÿ Õ— ∫‡√≥Ÿ ·¬°®“°°— π Õ— ∫‡√≥Ÿ ¢π“¥‡≈Á °¡“° √— ߉¢à Õ¬Ÿà „µâ «ß°≈’ ∫ √Ÿ ª°√«¬ ¬“« ı-¯ ¡¡. ¡’ Ú ™à Õß ·µà ≈–™à Õß¡’ ÕÕ«ÿ ≈ ÒÚ-Ú ‡¡Á ¥ °â “π¬Õ¥‡° √‡æ»‡¡’ ¬¬“« Ò.Ò-Ò.Û ´¡. º≈·∫∫º≈¡’ ‡π◊È ÕÀπ÷Ë ß∂÷ ßÀ≈“¬‡¡≈Á ¥ √Ÿ ª‰¢à À√◊ Õ√Ÿ ª °≈¡ °«â “ߪ√–¡“≥ Ò ´¡. ¬“« Ò-Ò.Û ´¡. ª≈“¬º≈ ¡’ à «π¢Õß°≈’ ∫‡≈’È ¬ßµ‘ ¥Õ¬Ÿà ‡¡≈Á ¥√Ÿ ª‰¢à °«â “ߪ√–¡“≥ ˆ ¡¡. ¬“«ª√–¡“≥ Ò ´¡. ¡’ Ò-Ú ‡¡≈Á ¥ ¢«“¥¡’ ‡¢µ°“√°√–®“¬æ— π∏ÿå „πª√–‡∑»‰∑¬∑—Ë « ∑ÿ °¿“§ ¢÷È π„πªÉ “æ√ÿ µ“¡≈”∏“√ „πªÉ “¥‘ ∫ À√◊ Õ™“¬Ωíò ß ∑–‡≈µ“¡æ◊È π∑’Ë „πªÉ “∑ÿà ßÀ≠â “ ∑’Ë Ÿ ßµ—È ß·µà √–¥— ∫πÈ ”∑–‡≈ ®π∂÷ ߪ√–¡“≥ Ò, ¡. „πµà “ߪ√–‡∑»æ∫∑’Ë æ¡à “ ¿Ÿ ¡‘ ¿“§Õ‘ π‚¥®’ π ·≈–¿Ÿ ¡‘ ¿“§¡“‡≈‡´’ ¬ ‡π◊È Õ‰¡â „™â ∑”¥â “¡‡§√◊Ë Õß¡◊ Õ. ºŸâ ‡¢’ ¬π ». ¥√.ª√–πÕ¡ ®— π∑√‚≥∑— ¬ ¢«â “« Haldina cordifolia (Roxb.) Ridsdale ™◊Ë Õæâ Õß Nauclea cordifolia Roxb.; Adina cordifolia (Roxb.) Hook.f. ex Brandis «ß»å Rubiaceae ™◊Ë ÕÕ◊Ë πÊ °√–∑ÿà ¡¢«â “« (µ“°); °√–∑ÿà ¡¥ß, °√–∑ÿà ¡·¥ß (°“≠®π∫ÿ √’ ); °«â “«, §«à “« (°≈“ß, ‡Àπ◊ Õ); °“« (‡≈¬); ¢“« (Õÿ ∫≈√“™∏“π’ , Õÿ ¥√∏“π’ ); ¢–‡ΩÉ “ (®— π∑∫ÿ √’ ); ®–«“« ( ÿ √‘ π∑√å ); µÕß·¥ß‡À≈◊ Õß, µ–‡æ’ ¬π∑Õß (≈”ª“ß); µÕ߇À≈◊ Õß, µ“𧫓¬, µÿâ ¡§«“¬ (‡™’ ¬ß„À¡à ); µÿâ ¡°«â “« (‡Àπ◊ Õ); µÿâ ¡ °â “π·¥ß, ‡ΩÑ “ (‡æ™√∫Ÿ √≥å ); ≈à Õ߇≈“– (π§√√“™ ’ ¡“); «“« ( ÿ √“…Æ√å ∏“π’ ) ‰¡â µâ 𠂧π‡ªì πæÕ𠇪≈◊ Õ°πÕ° ’ ‡∑“Õ¡‡¢’ ¬« §à Õπ¢â “߇√’ ¬∫°‘Ë ßÕà Õπ¡’ ·º≈„∫ „∫‡√’ ¬ßµ√ߢ⠓¡ ≈— ∫µ—È ß©“° √Ÿ ªÀ— «„® ÀŸ „∫√–À«à “ß°â “π„∫√Ÿ ª‰¢à °«â “ß ª≈“¬¡π ™à Õ¥Õ° ·∫∫™à Õ°√–®ÿ °·πà π ÕÕ°µ“¡ßà “¡„∫ ¥Õ° ’ ‡À≈◊ Õß º≈·∫∫º≈·Àâ ß·µ° √Ÿ ª√’ º‘ «·¢Á ß ‡¡≈Á ¥¡’ ªï ° ¢«â “«‡ªì π‰¡â µâ π º≈— ¥„∫ Ÿ ß ÒÚ-Ú ¡. ≈”µâ πµ√ß ‚§π‡ªì πæÕπ ‡√◊ Õπ¬Õ¥‡ªì πæÿà ¡°≈¡ ‚ª√à ß ‡ª≈◊ Õ°§à Õπ ¢â “߇√’ ¬∫ Àπ“ ’ ‡∑“Õ¡‡¢’ ¬«Õà ÕπÀ√◊ ÕπÈ ”µ“≈Õ¡‡∑“ º‘ « Õ“®≈Õ°‡ªì π –‡°Á ¥·ºà π∫“ß Ê ‡ª≈◊ Õ°„π ’ ™¡æŸ Õà Õπ∂÷ ß πÈ ”µ“≈ µ“¡°‘Ë ßÕà Õπ¡’ √Õ¬·º≈„∫ª√“°Ø™— ¥ „∫‡¥’Ë ¬« ‡√’ ¬ßµ√ߢ⠓¡ ≈— ∫µ—È ß©“° „∫ªÑ Õ¡ √Ÿ ªÀ— «„® °«â “ß ¯-ÚÚ ´¡. ¬“« ˘-Ú ´¡. ‚§π‚§â ß°«â “ß·≈–‡«â “ À¬— °≈÷ ° ª≈“¬¡π°«â “ß·≈–·À≈¡‡ªì πµ‘Ë ßµ√ß°≈“ß ¢Õ∫ ‡√’ ¬∫ ‡ â π·¢πß„∫¢â “ß≈– ı-Ò ‡ â π ·ºà π„∫¥â “π∫π¡’ ¢π “° ’ ‡¢â ¡°«à “¥â “π≈à “ß´÷Ë ß¡’ ¢ππÿà ¡ ’ ¢“« °â “π„∫‡√’ ¬« ¬“« ı-ÒÚ ´¡. ÀŸ „∫√–À«à “ß°â “π„∫√Ÿ ª‰¢à °«â “ß ª≈“¬¡π °«â “ß .ı-Ò ´¡. ¬“« Ò-Ú ´¡. ª√–°∫µ‘ ¥°— π‡ªì π§Ÿà ∑’Ë ¬Õ¥·≈– √à «ßßà “¬ ‡¡◊Ë Õ„∫‡®√‘ ≠¢÷È π‡À≈◊ Õ√Õ¬·º≈√–À«à “ß°â “π„∫ ™à Õ¥Õ°·∫∫™à Õ°√–®ÿ °·πà π √Ÿ ª°≈¡ ‡ â πºà “π »Ÿ π¬å °≈“ߪ√–¡“≥ Ò.Ò ´¡. ÕÕ° Ò-ı ™à Õ µ“¡ßà “¡„∫ À√◊ Õ‡Àπ◊ Õ√Õ¬·º≈„∫µ“¡ª≈“¬°‘Ë ß °â “π™à Õ¥Õ°‡√’ ¬« ¬“« Ù-Ò ´¡. ¥Õ°‡≈Á ° ’ ‡À≈◊ Õß ¡’ ®”π«π¡“° °≈‘Ë πÀÕ¡Õà Õπ „∫ª√–¥— ∫√Ÿ ª·∂∫ °≈’ ∫‡≈’È ¬ß‡≈Á ° ‚§πµ‘ ¥°— π‡ªì πÀ≈Õ¥ ª≈“¬·¬°‡ªì π ı ·©° °≈’ ∫¥Õ°‚§πµ‘ ¥°— π‡ªì πÀ≈Õ¥√Ÿ ª °√«¬ ¬“« ı-ˆ ¡¡. ª≈“¬·¬°‡ªì π ı ·©° ¬“« Ò-Ú ¡¡. ‡° √‡æ»ºŸâ ı Õ— 𠵑 ¥Õ¬Ÿà „°≈â ª“°À≈Õ¥°≈’ ∫¥Õ°¥â “π„π √— ߉¢à Õ¬Ÿà „µâ «ß°≈’ ∫ ¡’ Ú ™à Õß ·µà ≈–™à Õß¡’ ÕÕ«ÿ ≈ Ò ‡¡Á ¥ º≈·∫∫º≈·Àâ ß·µ° √Ÿ ª√’ º‘ «·¢Á ß √«¡°— πÕ¬Ÿà ∫π °â “π™à Õ‡ªì π°â Õπ°≈¡ ‡ â πºà “π»Ÿ π¬å °≈“ß Ò.Ú-Ò.¯ ´¡. √–À«à “ߺ≈¡’ °“∫‡≈Á °·¢Á ß·´¡ ‡¡≈Á ¥√Ÿ ª√’ ¬“« Ù-ı ¡¡. ¡’ ªï °∫“ß Ò ªï °