สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 1 Jan.-Mar. 2002 °“√®— ¥√–‡∫’ ¬∫°“√ª°§√Õß à «π∑â Õß∂‘Ë π„πª√–‡∑»‰∑¬ Úˆ °— ∫¡’ §«“¡Õ‘ √–„π°“√®— ¥∑”∫√‘ °“√ “∏“√≥–∑’Ë ‰¥â √— ∫¡Õ∫À¡“¬‚¥¬‰¡à µâ ÕߢÕ√— ∫§” —Ë ß®“°√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß √“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß ‡æ’ ¬ß·µà §Õ¬°”°— ∫¥Ÿ ·≈„À⠪ؑ ∫— µ‘ Àπâ “∑’ Ë ‚¥¬∂Ÿ °µâ Õß·≈–§√∫∂â «π‡∑à “π— È π ¡ ‘ ‰¥â ‡ ¢â “∫— ߧ— ∫∫— ≠™“ —Ë ß°“√À√◊ Õ Õ”π«¬°“√‡Õß. (Ú)¡’ °“ √ ‡ ≈◊ Õ°µ—È ß ‚¥¬ ‡©æ“–Õ¬à “ß¬‘Ë ß°“√°√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë π Õß§å °√¢Õß √“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë π¬à Õ¡ ª√–°Õ∫¥â «¬‡®â “Àπâ “∑’Ë ´÷Ë ß‰¥â √— ∫‡≈◊ Õ° µ—È ß®“°√“…Æ√„π∑â Õß∂‘Ë π∑—È ßÀ¡¥À√◊ Õ ∫“ß à «π ‚¥¬‡©æ“– ¡“™‘ ° ¿“∑â Õß ∂‘Ë π·≈–§≥–ºŸâ ∫√‘ À“√À√◊ ÕºŸâ ∫√‘ À“√ ∑â Õ ß∂‘Ë π¡“ ® “°°“ √ ‡ ≈◊ Õ°µ—È ß ‚ ¥¬ ª√–™“™π„π∑â Õß∂‘Ë π ∑—È ßπ’È ‡æ◊Ë Õ„Àâ √“…Æ√„π∑â Õß∂‘Ë π‰¥â ‡¢â “¡“¡’ à «π„π °“√ª°§√Õß∑â Õß∂‘Ë π ∂â “‰¡à ¡’ °“√‡≈◊ Õ° µ— È ß‡≈¬°Á ‰¡à π— ∫«à “¡’ °“√°√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë πÕ¬à “ß·∑â ®√‘ ß. ¥â «¬‡Àµÿ π’È À≈— °°“√°√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß®÷ ß¡’ À≈— °°“√µ√ß°— π¢â “¡°— ∫ À≈— °°“√√«¡Õ”𓮪°§√Õß ´÷Ë ß∂◊ Õ °“√·µà ßµ—È ß‡ªì π “√– ”§— ≠. ‡®â “ Àπâ “∑’Ë µ”·Àπà ßµà “ßʺŸâ ¥”‡π‘ π°“√ ª°§√Õ߉¥â √— ∫·µà ßµ—È ß®“°√“™°“√ ∫√‘ À“√ à «π°≈“ß ¡‘ „™à ‡ªì πºŸâ ‰¥â √— ∫ ‡≈◊ Õ°µ—È ß®“°√“…Æ√‡À¡◊ Õπ°— ∫°“√ °√–®“¬Õ”π“®„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë π. °“√ ‡≈◊ Õ°µ—È ß∂◊ Õ«à “‡ªì πÀ≈— ° “√– ”§— ≠ ¢ÕßÀ≈— °°“√°√–®“¬Õ”𓮪°§√Õß ∂â “¡’ °“√‡≈◊ Õ°µ—È ß∑—È ßÕß§å °√∑’Ë ª√–™ÿ ¡ ·≈–Õß§å °√∑’Ë ¡’ Àπâ “∑’Ë ∫√‘ À“√ °Á π— ∫«à “¡’ °“√°√–®“¬Õ”π“®Õ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ·µà °“√°√–®“¬Õ”π“®µ“¡∫√‘ °“√π—È π °“√‡≈◊ Õ°µ—È ß‰¡à ∂◊ Õ«à “‡ªì πÀ≈— ° ”§— ≠ ‡À¡◊ Õπ°— ∫°“√°√–®“¬Õ”π“®„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë π ·µà ∂◊ Õ§«“¡‡ªì πÕ‘ √–„π°“√ ¥”‡π‘ π°‘ ®°“√À√◊ Õ∫√‘ °“√Õ¬à “ß„¥ Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß∑’Ë °”Àπ¥„Àâ ‡ªì πÀπâ “∑’Ë ¢Õß Õß§å °“√∑’Ë ®— ¥∑”∫√‘ °“√π—È π‡ªì π “√– ”§— ≠. (Û)Õß§å °√ª°§√Õß à «π∑â Õß ∂‘Ë πµ“¡À≈— °°“√°√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß¡’ Õ— µµ“≥— µ‘ (Autonomy) °≈à “«§◊ Õ ¡’ §«“¡Õ‘ √–∑’Ë ®–¥”‡π‘ π °‘ ®°“√µ“¡Õ”π“®Àπâ “∑’ Ë ‰¥â ‡Õß‚¥¬‰¡à µâ Õß√— ∫§” —Ë ßÀ√◊ ÕÕ¬Ÿà „µâ ∫— ߧ— ∫∫— ≠™“ µ“¡≈”¥— ∫™—È π¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π °≈“ß ¡’ Õ”π“®«‘ π‘ ®©— ¬ —Ë ß°“√·≈– ¥”‡π‘ π°‘ ®°“√‰¥â ¥â «¬ß∫ª√–¡“≥·≈– ¥â «¬‡®â “Àπâ “∑’Ë ¢Õßµπ‡Õß ´÷Ë ß‰¡à „™à ‡®â “ Àπâ “∑’ Ë ¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß . ° “ √ ° √ – ® “ ¬ Õ” π “ ® „ π∑ “ ß ª°§√Õßπ—È π¡’ ∑—È ß°“√°√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë π ·≈–°“√ °√–®“¬Õ”π“®„π°“√®— ¥∑”∫√‘ °“√ ©–π— È π®÷ ßÕ“®®”·π°«‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“® ÕÕ°‰¥â ‡ªì π Ú «‘ ∏’ §◊ Õ Ò. «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”𓮪°§√Õß„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘ Ë π Ú. «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“®µ“¡∫√‘ °“√ «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”𓮪°§√Õß „Àâ ·°à ∑â Õß∂‘ Ë π ‡ªì π«‘ ∏’ °√–®“¬ Õ”π“®ª°§√Õßµ“¡Õ“≥“‡¢µ (Terri- torial Decentralization) ‚¥¬„Àâ ∑â Õß∂‘Ë πµà “ßÊ ª°§√Õßµπ‡Õß ‡™à π ¡Õ∫Õ”π“®„Àâ ‡∑»∫“≈®— ¥∑”°‘ ®°“√ µ“¡Õ”π“®Àπâ “∑’ Ë ∑’ Ë ¡’ °ÆÀ¡“¬°”Àπ¥ ‰«â ¿“¬„π‡¢µ‡∑»∫“≈·µà ≈–·Àà ß °≈à “«§◊ Õ ¡’ °“√°”Àπ¥¢Õ∫‡¢µÕ”π“® ‰«â ‡©æ“–∑â Õß∂‘Ë ππ—È π ·≈–µ“¡À≈— ° ∑—Ë «‰ª®–∑”°‘ ®°“√ÕÕ°‰ªπÕ°‡¢µ‰¡à ‰¥â πÕ°®“°°ÆÀ¡“¬®–∫— ≠≠— µ‘ ¬°‡«â π‰«â «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”𓮪°§√Õß „Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë ππ—È π‡ªì π«‘ ∏’ ∑’Ë ¡Õ∫∫√‘ °“√ “∏“√≥–À≈“¬Ê Õ¬à “ß‡°’Ë ¬«°— ∫°“√ ª°§√Õß„Àâ ∑â Õß∂‘Ë π®— ¥∑”¥â «¬‡®â “Àπâ “∑’Ë ¢ÕßÕß§å °“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘ Ë ππ— È π‡Õß ·≈–¥â «¬ß∫ª√–¡“≥¢ÕßÕß§å °“√ ∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë π ‡æ◊Ë Õ πÕߧ«“¡ µâ Õß°“√ à «π√«¡¢Õߪ√–™“™π„π ∑â Õß∂‘Ë ππ—È πÊ «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“® ª°§√Õß„Àâ ·°à ∑â Õß∂‘Ë ππ’È °ÆÀ¡“¬ ª°§√ÕߢÕ߉∑¬‡ √’ ¬°«à “°“√®— ¥ √–‡∫’ ¬∫√“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘ Ë π. «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“®µ“¡ ∫√‘ °“√ (Decentralization by service) ´÷ Ë ß‡ªì π«‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“® ‚¥¬¡Õ∫∫√‘ °“√ “∏“√≥–Õ¬à “ß„¥ Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß„Àâ Õß§å °“√´÷Ë ß¡‘ ‰¥â Õ¬Ÿà „π — ß°— ¥¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß√— ∫ ‰ª¥”‡π‘ πß“π¥â «¬‡ß‘ π∑ÿ π·≈–‡®â “ Àπâ “∑’Ë ¢ÕßÕß§å °“√π—È π‡Õß ‡™à π °“√ ®— ¥µ—È ßÕß§å °“√¢Õß√— ∞∫“≈„Àâ ®— ¥∑” °‘ ®°“√‡©æ“–Õ¬à “ß ‡ªì πµâ π«à “°“√ ‰øøÑ “ΩÉ “¬º≈‘ µ·Àà ߪ√–‡∑»‰∑¬ °“√ ‰øøÑ “π§√À≈«ß °“√√∂‰ø·Àà ß ª√–‡∑»‰∑¬ Õß§å °“√‚∑√»— æ∑å ·Àà ß ª√–‡∑»‰∑¬ «‘ ∏’ °√–®“¬Õ”π“®µ“¡ ∫√‘ °“√‡™à ππ’È ‰¡à „™à ‡ªì π°“√°√–®“¬ Õ”π“®ª°§√Õ߇À¡◊ Õπ°— ∫«‘ ∏’ ∑’Ë Àπ÷Ë ß ·µà ‡ ªì π°“ √¡Õ∫„Àâ Õß§å °“ √¢Õß √— ∞∫“≈À√◊ Õ√— ∞«‘ “À°‘ ®®— ¥∑”∫√‘ °“√ “∏“√≥–Õ¬à “ß„¥Õ¬à “ßÀπ÷Ë ßÕ— π‰¡à ‡°’ Ë ¬«°— ∫°“√„™â Õ”π“®„π∑“ߪ°§√Õß