สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 1 Jan.-Mar. 2002 °“√®— ¥√–‡∫’ ¬∫°“√ª°§√Õß à «π∑â Õß∂‘Ë π„πª√–‡∑»‰∑¬ ÚÚ ∑—È ßª√–‡∑» ´÷Ë ß‡√’ ¬°«à “ ç√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ßé ‚¥¬√«¡»Ÿ π¬å „π°“√ Õ”π«¬°“√ª°§√Õß∑—Ë «∑—È ßª√–‡∑»‰«â ∑’ Ë à «π°≈“ß πÕ°®“°π’ È ¬— ß¡’ °“√®— ¥ √–‡∫’ ¬∫µ“¡ à «πµà “ßÊ ¢Õߪ√–‡∑» ∑’ Ë ‡√’ ¬°«à “ ç√“™°“√∫√‘ À“√ à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§é Õ— π‡ªì π “¢“¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π °≈“ß ·≈–¡’ °“√®— ¥√–‡∫’ ¬∫‡©æ“– ∑â Õß∂‘Ë π´÷Ë ß‡√’ ¬°«à “ ç√“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë πé Õ— π‡ªì π°“√®— ¥√–‡∫’ ¬∫ ∑’Ë Õß§å °√ª°§√Õß à «π∑â Õß∂‘Ë π‡ªì π Õ‘ √–‰¡à ¢÷ È πÕ¬Ÿ à „µâ °“√∫— ߧ— ∫∫— ≠™“À√◊ Õ „π — ß°— ¥¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß ‚¥¬√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß‡æ’ ¬ß·µà °”°— ∫¥Ÿ ·≈Õß§å °√ª°§√Õß à «π∑â Õß ∂‘ Ë π‡∑à “π— È π. √“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß¡’ Õß§å °√ ´÷Ë ß‰¥â ·°à °√–∑√«ß ∑∫«ß °√¡ ·≈– ∑∫«ß°“√‡¡◊ Õßµà “ßÊ „π à «π°≈“ß Ú. √“™°“√∫√‘ À“√ à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§ ·∫à ߇ªì π®— ßÀ«— ¥ ®— ßÀ«— ¥·∫à ßÕÕ°‡ªì π Õ”‡¿Õ Õ”‡¿ÕÕ“®·∫à ßÕÕ°‡ªì π°‘Ë ß Õ”‡¿Õ ∂â “¡’ §«“¡ ®”‡ªì π„π∑“ß ª°§√Õß ·µà ‚¥¬ª√°µ‘ ·∫à ßÕÕ°‡ªì π µ”∫≈‡≈¬∑’ ‡¥’ ¬« µ”∫≈·∫à ßÕÕ°‡ªì π À¡Ÿ à ∫â “πÕ— π‡ªì πÀπà «¬°“√ª°§√Õß à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§∑’Ë ‡≈Á °∑’Ë ÿ ¥ √“™°“√ ∫√‘ À“√ à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§‡ªì π “¢“¢Õß √“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß´÷Ë ß à ߇®â “ Àπâ “∑’Ë ÕÕ°‰ªª√–®”Õ¬Ÿà µ“¡∑â Õß∑’Ë µà “ßÊ ∑—Ë «√“™Õ“≥“®— °√ ‡æ◊Ë Õ∫√‘ À“√ √“™°“√ à «π°≈“ßµ“¡∑’Ë √“™°“√ ∫√‘ À“√ à «π°≈“ß¡Õ∫À¡“¬ ‚¥¬·∫à ß Õ”π“®„À⠪ؑ ∫— µ‘ √“™°“√·∑π√“™°“√ ∫√‘ À“√ à «π°≈“ß„π∑â Õß∑’ Ë à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§ Û. √“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë π ª√–°Õ∫¥â «¬Õß§å °√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß ∂‘Ë π´÷Ë ß·¬°ÕÕ°‡ªì ππ‘ µ‘ ∫ÿ §§≈∑’Ë ‰¡à — ß°— ¥ √“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“߇æ◊Ë Õ∫√‘ À“√ √“™°“√ à «π∑â Õß∂‘ Ë πµ“¡Õ”π“®Àπâ “∑’ Ë ∑’Ë °ÆÀ¡“¬°”Àπ¥ ‚¥¬√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß‡æ’ ¬ß·µà °”°— ∫¥Ÿ ·≈‡∑à “π—È π ¡‘ ‰¥â ‡¢â “‰ª∫— ߧ— ∫∫— ≠™“ — Ë ßß“π‚¥¬µ√ß ‡À¡◊ Õπ°— ∫√“™°“√∫√‘ À“√ à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§ ·≈–‰¡à ‡ªì π “¢“¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“߇À¡◊ Õπ°— ∫√“™°“√∫√‘ À“√ à «π¿Ÿ ¡‘ ¿“§ ´÷Ë ßπ‘ ¬¡ ‡√’ ¬°°— π„π «ß°“√°√–∑√«ß¡À“¥‰∑¬«à “ ç°“√ ª°§√Õß∑â Õß∑’Ë é ·µà √“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë ππ‘ ¬¡‡√’ ¬°«à “ ç°“√ª°§√Õß ∑â Õß∂‘ Ë πé √“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘ Ë π „π‡«≈“π’ È ‰¥â ·°à Õß§å °“√∫√‘ À“√ à «π ®— ßÀ«— ¥ ‡∑»∫“≈ Õß§å °“√∫√‘ À“√ à «π µ”∫≈ °√ÿ ߇∑æ¡À“π§√ ·≈–‡¡◊ Õß æ— ∑¬“. Àπà «¬ß“πΩÉ “¬ª°§√Õßµà “ßÊ π— ∫ µ—È ß·µà °√–∑√«ß ∑∫«ß °√¡ Õ— π‡ªì π Àπà «¬ß“π„À≠à ¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß µ≈Õ¥≈ß¡“®π°√–∑—Ë ß∂÷ ß Àπà «¬ß“π¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π ¿Ÿ ¡‘ ¿“§ §◊ Õ ®— ßÀ«— ¥ Õ”‡¿Õ °‘Ë ßÕ”‡¿Õ µ”∫≈ À¡Ÿà ∫â “π ·≈–Àπà «¬ß“π¢Õß √“™°“√∫√‘ À“√ à «π∑â Õß∂‘Ë π §◊ Õ Õß§å °“√∫√‘ À“√ à «π®— ßÀ«— ¥ ‡∑»∫“≈ Õß§å °“√∫√‘ À“√ à «πµ”∫≈ °√ÿ ߇∑æ- ¡À“π§√ ‡¡◊ Õßæ— ∑¬“ ¬à Õ¡¡’ à «π ‡°’Ë ¬«æ— π°— π„π°“√¥”‡π‘ π°‘ ®°“√∑“ß ª°§√Õßµ“¡Õ”π“®Àπâ “∑’Ë ·µà Àπà «¬ ß“πµà “ßÊ ‡À≈à “π’È ∂â “¡‘ „™à Àπà «¬ß“π∑’Ë Õ¬Ÿà „π√–¥— ∫‡¥’ ¬«°— π¬à Õ¡‰¡à ¡’ Õ”π“® ‡∑à “‡∑’ ¬¡°— π ≈— °…≥–§«“¡‡°’Ë ¬«æ— π √–À«à “ßÀπà «¬ß“πª°§√Õßµà “ß√–¥— ∫ ®÷ ߇ªì 𧫓¡‡°’Ë ¬«æ— π∑’Ë ΩÉ “¬Àπ÷Ë ß¡’ Õ”π“®‡Àπ◊ ÕÕ’ °ΩÉ “¬Àπ÷Ë ß Àπà «¬ß“π ΩÉ “¬ª°§√Õß™—È π≈à “ßµâ ÕßÕ¬Ÿà „µ— °“√∫— ß §— ∫∫— ≠™“À√◊ Õ°“√°”°— ∫¥Ÿ ·≈¢Õß Àπà «¬ß“πΩÉ “¬ª°§√Õß™—È π Ÿ ß¢÷È π‰ª ‡™à π °√–∑√«ß¡’ Õ”π“®‡Àπ◊ Õ°√¡„π — ß°— ¥ °√¡¡’ Õ”π“®‡Àπ◊ Õ®— ßÀ«— ¥ ®— ßÀ«— ¥¡’ Õ”π“®°”°— ∫¥Ÿ ·≈‡∑»∫“≈ °“√∑’Ë °ÆÀ¡“¬µâ Õß«“ßÀ≈— °§«“¡ ‡ °’Ë ¬«æ— π√ –À«à “ ßÀπà «¬ß “πΩÉ “¬ ª°§√Õ߇À≈à “π’È °Á ‡æ◊Ë Õ„Àâ °“√¥”‡π‘ π °‘ ®°“√¢Õß·µà ≈–Àπà «¬ß“πª√– “π °— π∑ÿ °√–¥— ∫·≈–‰¡à ¢— ¥·¬â ßµà Õ°— π. À≈— °∑— Ë «‰ª„π°“√®— ¥ √–‡∫’ ¬∫√“™°“√∫√‘ À“√ À≈— °∑—Ë «‰ª¢Õß°ÆÀ¡“¬ª°§√Õß „π°“√®— ¥√–‡∫’ ¬∫√“™°“√∫√‘ À“√¡’ Õ¬Ÿà Û À≈— ° §◊ Õ Ò. À≈— °°“√√«¡Õ”𓮪°§√Õß (Centralization) Ú. À≈— °°“√·∫à ßÕ”π“®ª°§√Õß (Deconcentration) Û. À≈— °° “ √ ° √ – ® “ ¬Õ”π“ ® ª°§√Õß (Decentralization) Ò. À≈— °°“√√«¡Õ”𓮪°§√Õß À≈— °°“√√«¡Õ”𓮪°§√Õ߇ªì π À≈— °∑’ Ë «“ß√–‡∫’ ¬∫√“™°“√∫√‘ À“√‚¥¬ ¡Õ∫Õ”π“®„π°“√ª°§√Õß„Àâ ·°à √“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß Õ— π‰¥â ·°à °√–∑√«ß ∑∫«ß °√¡ ¢Õß√— ∞ ·≈–¡’ ‡®â “Àπâ “∑’Ë ¢Õß√“™°“√∫√‘ À“√ à «π°≈“ß ´÷Ë ß¢÷È πµà Õ°— πµ“¡≈”¥— ∫™—È π°“√∫— ߧ— ∫ ∫— ≠™“‡ªì πºŸâ ¥”‡π‘ π°“√ª°§√Õß µ≈Õ¥