สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 2 Apr.-Jun. 2002 °“√æ‘ Ÿ ®πå ¡‘ µ‘ ‡«≈“‡ªì πª√‘ ¡“≥‡«°‡µÕ√å ¥â «¬§≥‘ µ»“ µ√å Ù §«“¡‡ªì π¡“·≈–§«“¡ ”§— ≠ ¢Õߪí ≠À“ §«“¡√Ÿâ „π‡√◊Ë ÕߢÕß¡‘ µ‘ ‡«≈“¢Õß π— °«‘ ∑¬“»“ µ√å ∑—Ë «‚≈°ªí ®®ÿ ∫— π‚¥¬ ‡©æ“–π— °øî ‘ ° å ∑ÿ °§π “¡“√∂ √ÿ ª ‰¥â ‡ªì π Ú ¬ÿ § §◊ Õ¬ÿ §°à Õπ‰Õπå ‰µπå ·≈–¬ÿ §À≈— ߉Õπå ‰µπå . ¬ÿ §°à Õπ‰Õπå ‰µπå ‡™à π¬ÿ §¢Õß π‘ «µ— π·≈–°“≈‘ ‡≈‚Õ √ÿ ª«à “‡«≈“‡ªì π §à “ — ¡∫Ÿ √≥å §◊ Õ‡«≈“‰¡à ¢÷È π°— ∫§à “„¥Ê À√◊ Õ‡«≈“∑’Ë «— ¥ ≥ ∑ÿ °µ”·Àπà ß„π®— °√- «“≈ ¬à Õ¡‡¥‘ π„πÕ— µ√“∑’Ë ‡∑à “°— π‡ ¡Õ. µà Õ¡“ Õ— ≈‡∫‘ √å µ ‰Õπå ‰µπå π— ° «‘ ∑¬“»“ µ√å Õ— ®©√‘ ¬– ‡ πÕ∑ƒ…Æ’ — ¡æ— ∑∏¿“ææ‘ ‡»… (The Theory of Special Relativity) „π §.». Ò˘ı. ∑ƒ…Æ’ ¥— ß°≈à “«∑”„Àâ π— °øî ‘ ° å „π ¡— ¬µà Õ¡“¬Õ¡√— ∫«à “‡«≈“¡‘ „™à ‡ªì π §à “ — ¡∫Ÿ √≥å ·µà ‡«≈“‡ªì π§à “ — ¡æ— ∑∏å °≈à “«§◊ Õ ‡«≈“¢Õßπ“Ãî °“ Ú ‡√◊ Õπ´÷ Ë ß Õ¬Ÿ à µà “ß ∂“π∑’ Ë °— π„π‡Õ°¿æ‰¡à ®”‡ªì π µâ Õ߇¥‘ π¥â «¬Õ— µ√“‡¥’ ¬«°— π À√◊ Õ ‡«≈“ ≥ °√Õ∫Õâ “ßÕ‘ ß Ú °√Õ∫∑’Ë µà “ß°— π “¡“√∂‡¥‘ π¥â «¬§«“¡‡√Á «‰¡à ‡∑à “°— π‰¥â . π— °«‘ ∑¬“»“ µ√å ‰¥â ∑¥ Õ∫∑ƒ…Æ’ π’È ‚¥¬°“√π”π“Ãî °“ Ú ‡√◊ Õπ´÷Ë ß‡∑’Ë ¬ß µ√ß ‡√◊ ÕπÀπ÷Ë ßÕ¬Ÿà ∫π‚≈°·≈–‡√◊ Õπ∑’Ë Ú Õ¬Ÿà ∫π‡§√◊Ë Õß∫‘ π¢— ∫‰≈à ‰Õæà π∑’Ë ¡’ §«“¡‡√Á «‡Àπ◊ Õ‡ ’ ¬ß ·≈â «„Àâ ‡§√◊ Ë Õß∫‘ π ∫‘ π‰ª√Õ∫‚≈° ‡¡◊Ë Õ‡§√◊Ë Õß∫‘ π°≈— ∫¡“ ¬— ßµ”·Àπà ߇¥‘ ¡ °Á π”π“Ãî °“∑—È ß Ú ‡√◊ Õπ¡“‡∑’ ¬∫‡«≈“°— π °Á ‰¥â æ∫«à “§” ∑”𓬵“¡∑ƒ…Ø’ ¢Õ߉Õπå ‰µπå ‡ªì π ®√‘ ß °≈à “«§◊ Õ ‡«≈“∫π‡§√◊ Ë Õß∫‘ π‰¡à ‡∑à “ °— ∫‡«≈“∫π‚≈° ‚¥¬‡«≈“∫π‡§√◊ Ë Õß∫‘ π ∑’Ë ‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ™â “°«à “‡«≈“∫π‚≈°∑’Ë Õ¬Ÿà π‘Ë ß. ªí ®®ÿ ∫— ππ— °øî ‘ ° å ‰¥â ¬Õ¡√— ∫·≈â « «à “ ¡‘ µ‘ ‡«≈“‡ªì π§à “ — ¡æ— ∑∏å . ¢â Õ∑’Ë πà “ — ߇°µ§◊ Õ µ≈Õ¥‡«≈“∑’Ë ºà “π¡“‡§¬§‘ ¥«à “¡‘ µ‘ ‡«≈“‡ªì πª√‘ ¡“≥ ‡°≈“√å §◊ Õ ª√‘ ¡“≥∑’Ë ¡’ ·µà ¢π“¥·µà ‰¡à ¡’ ∑‘ »∑“ß. ‡¡◊ Ë Õ æ.». ÚıÙÚ ºŸ â ‡¢’ ¬π‰¥â ∑” °“√«‘ ®— ¬‡√◊ Ë Õß ‡»√…∞»“ µ√å ·π«æÿ ∑∏ µÕπ Ò Ò : ‘Ë ßº‘ ¥æ≈“¥„π∑ƒ…Æ’ ‡»√…∞»“ µ√å ®ÿ ≈¿“§. ‡π◊È ÕÀ“ à «π Àπ÷ Ë ß¢Õßß“π«‘ ®— ¬¥— ß°≈à “«‰¥â ‡°’ Ë ¬«¢â Õß °— ∫°“√À“µ”·Àπà ߢÕß¡‘ µ‘ ‡«≈“∫π ‡ â π®”π«π °≈à “«§◊ Õ À“ Ÿ µ√µ”·Àπà ß ¢Õ߇«≈“∑’Ë Õ¬Ÿà ∫π‡ â π®”π«π §◊ Õ 0+R.t ·≈– R+R.t. °“√æ∫°Æ‡°≥±å ¢Õßµ”·Àπà ß ¡‘ µ‘ ‡«≈“∫π‡ â π®”π«π π— ∫‰¥â «à “‡ªì π æ◊È π∞“π∑’Ë ”§— ≠„π°“√𔉪 Ÿà °“√§â π æ∫°Æ‡°≥±å „À¡à Õ◊Ë πÊ Õ’ °¡“° Õ“∑‘ °“√æ‘ Ÿ ®πå ¡‘ µ‘ ‡«≈“‡ªì πª√‘ ¡“≥‡«°‡µÕ√å °“√æ‘ Ÿ ®πå «à “·√ߺ≈— °√–À«à “ß¡«≈ À√◊ Õ ·√ߵ⠓π·√ß‚πâ ¡∂à «ß¢Õß‚≈°¡’ ®√‘ ß ‡ªì πµâ π. °“√«‘ ®— ¬§√—È ßπ’È µâ Õß°“√æ‘ Ÿ ®πå ¥â «¬ §≥‘ µ»“ µ√å ‡«°‡µÕ√å «à “ ‡√“ “¡“√∂ À“∑‘ »∑“ß≈— æ∏å ·≈–¢π“¥¢Õß¡‘ µ‘ ‡«≈“ ‰¥â „π‡«≈“‡¥’ ¬«°— π À√◊ Õ‡«≈“‡ªì π ª√‘ ¡“≥‡«§‡µÕ√å ¡‘ „™à ª√‘ ¡“≥ ‡°≈“√å . «— µ∂ÿ ª√– ß§å ¢Õßß“π«‘ ®— ¬ Ò. ‡æ◊Ë Õ§â πÀ“°Æ‡°≥±å ∑’Ë ‡°’Ë ¬«°— ∫ ∑‘ »∑“ߢÕ߇«≈“„π√Ÿ ª∑√ß Û ¡‘ µ‘ „¥Ê Ú. ‡æ◊ Ë Õæ‘ Ÿ ®πå «à “∑‘ »∑“ß≈— æ∏å ¢Õß ¡‘ µ‘ ‡«≈“„π√Ÿ ª∑√ß Û ¡‘ µ‘ “¡“√∂À“ ‰¥â ¥â «¬§≥‘ µ»“ µ√å ‡«°‡µÕ√å À√◊ Õ ‡«≈“‡ªì πª√‘ ¡“≥‡«°‡µÕ√å . ¢Õ∫‡¢µ¢Õß°“√»÷ °…“ ‡π◊Ë Õß®“°‡π◊È ÕÀ“ß“π«‘ ®— ¬π’È ‡ªì πæ◊È π ∞“π∑“ßøî ‘ ° å ∑ƒ…Æ’ ß“π«‘ ®— ¬®÷ ß¡ÿà ß §â πÀ“°Æ‡°≥±å ¢Õß∑‘ »∑“ߢÕ߇«≈“ „π√Ÿ ª∑√ß Û ¡‘ µ‘ „¥Ê ‚¥¬√Ÿ ª·≈– §≥‘ µ»“ µ√å . π‘ ¬“¡»— æ∑å Õ— Ø∞∏“«‘ ¿“§ ·ª≈«à “ ·∫à ß ‡ªì π ¯ à «π ‡ªì π™◊Ë Õ∑’Ë √“™∫— ≥±‘ µ ‡ ∞’ ¬√æß…å «√√≥ª° ·ª≈®“°§” octodrant ´÷Ë ß‡ªì π§”∑’Ë ºŸâ ‡¢’ ¬πµ—È ß¢÷È π À≈— ß®“°°“√æ∫«à “√Ÿ ª∑√ß Û ¡‘ µ‘ „¥Ê “¡“√∂·∫à ßÕÕ°‰¥â ¯ à «π. ¥— ßπ—È π Õ— Ø∞∏“«‘ ¿“§®÷ ߇ªì π§”∑’Ë „™â ‡√’ ¬° à «π ·µà ≈– à «π¢Õß√Ÿ ª∑√ß Û ¡‘ µ‘ ‚¥¬·µà ≈– à «π¡’ ‰µ√≈”¥— ∫ (ordered triple) ‡©æ“–µ— «¢Õß¡— π‡Õ߉¡à ‡À¡◊ Õπ°— π °≈à “«§◊ Õ Õ— Ø∞∏“«‘ ¿“§∑’Ë Ò, Ú, Û, Ù, ı, ˆ, ˜, ·≈– ¯ ®–¡’ ‰µ√≈”¥— ∫§◊ Õ (x, y, z), (x, y, -z), (-x, y, -z), (-x, y, z), (x, -y, z), (x, -y, -z), (-x, -y, -z), ·≈– (-x, -y, z) µ“¡ ≈”¥— ∫. «‘ ∏’ °“√«‘ ®— ¬ Ò. µ—È ß ¡¡ÿ µ‘ ∞“π 燫≈“‡ªì π ª√‘ ¡“≥‡«§‡µÕ√å é Ú. æ‘ Ÿ ®πå ¡¡ÿ µ‘ ∞“π ‚¥¬¡’ ¢—È π µÕπ µà Õ‰ªπ’ È Ú.Ò §â πÀ“µ”·Àπà ߢÕß¡‘ µ‘ ‡«≈“∫π‡ â π®”π«π ¢≥–∑’Ë ≈“°‡ â π ®”π«π‡ â πÀπ÷Ë ß¢÷È π Ú.Ú π”¢â Õ √ÿ ª∑’Ë ‰¥â ®“°¢â Õ Ú.Ò ¡“„™â ‡æ◊Ë ÕÀ“ ¡∫— µ‘ ¢Õ߇≈¢»Ÿ π¬å