สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 2 Apr.-Jun. 2002 ¡“≈“‡√’ ¬„πª√–‡∑»‰∑¬„πÕ¥’ µ ÙÛ¯ ∑’Ë æ√–‚√§°Á ¡’ „Àâ √— ∫欓∫“≈ À“¬¡“¡“°. ®÷ ß‚ª√¥„Àâ æ√– ª√–‡ √‘ ∞»“ µ√å ¥”√߇¢â “∂«“¬ æ√–‚Õ ∂µà Õ‰ª. §√— È π‡«≈“§Ë ” ª√–¡“≥ Ò ∑ÿà ¡‡»…‰ª æ√– ∫— ߧπÀπ— ° æ√–‚≈À‘ µ‡®◊ Õæ√– ∫— ߧπÕÕ°¡“°Á √— ∫ —Ë ß«à “ æ√–‚√§ §√—È ßπ’È ‡ÀÁ π«à “®–‰¡à §≈“¬é. °“√∫”∫— ¥√— °…“‚√§¡“≈“‡√’ ¬¥â «¬ ¬“§«‘ π‘ π„π‰∑¬‚¥¬§≥–¡‘ ™™— ππ“√’ ‰¥â º≈¥’ ¡“° Û . 𓬷æ∑¬å ·¡§‡§π®÷ ß π”‡§√◊Ë Õß®— °√∑”¬“‡¡Á ¥‡¢â “¡“º≈‘ µ¬“ §«‘ π‘ π‡¡Á ¥ ¡’ Õ— °…√¬à Õ ùÕ.¡.û ∫π‡¡Á ¥ ¬“ „π æ.». ÚÙÛÚ ∑’Ë ®— ßÀ«— ¥‡™’ ¬ß„À¡à . ¬“§«‘ π‘ π‡¡Á ¥µ√“ Õ.¡. π’ È ¡’ µ— «¬“§«‘ π‘ π ‡¡Á ¥≈– ı ‡°√π. ®÷ ߇ªì π∑’Ë π‘ ¬¡¢Õß ª√–™“™π¡“°°«à “¬“§«‘ π‘ πµ”√“À≈«ß ·°â ‰¢â ¢Õß∑“ß√“™°“√°√¡ “∏“√≥ ÿ ¢ ∑’Ë ¡’ µ— «¬“§«‘ π‘ π‡¡Á ¥≈– Û ‡°√π. Õπ÷Ë ß °à Õπ∑’Ë ∑“ß√“™°“√‰∑¬ ®–‡√‘Ë ¡°à Õµ—È ß ß“πªÑ Õß°— π¡“≈“‡√’ ¬„π æ.». ÚÙıı π—È π ‡Õ° “√∑“ߧ≥–‡º¬·æ√à §√‘ µå »“ π“π‘ °“¬‡æ√ ‰∫∑’ ‡√’ ¬π¢Õß À√— ∞Õ‡¡√‘ °“ ‰¥â ∫— π∑÷ °‰«â «à “ §≥– ∑”ß“π¢Õ߇¢“‰¥â ¡’ ‚Õ°“ ™à «¬‡À≈◊ Õ ∫√√‡∑“∑ÿ °¢å ·°à ª√–™“™π„π®— ßÀ«— ¥ ‡™’ ¬ß„À¡à ‡π◊Ë Õß®“°‚√§¡“≈“‡√’ ¬√–∫“¥ Õ¬à “ß√ÿ π·√ß (severe epidemic) „π æ.». ÚÙıÙ ·≈– ÚÙıı. À≈— °∞“π ∑“ߪ√–«— µ‘ ß“π‡º¬·æ√à §√‘ µå »“ π“ ¢Õßπ‘ °“¬‡æ√ ‰∫∑’ ‡√’ ¬π ™à «¬„Àâ ·πà „®«à “‚√§¡“≈“‡√’ ¬π—È π‡ªì πªí ≠À“ ¬‘Ë ß„À≠à „π¥â “π°“√·æ∑¬å ·≈–°“√ “∏“√≥ ÿ ¢¢Õߪ√–‡∑»‰∑¬¡“™â “ π“π∑’ ‡¥’ ¬«. µ“¡∫— π∑÷ °§«“¡∑√ß®”¢Õß ‡®â “æ√–¬“ ÿ √»— °¥‘ Ï ¡πµ√’ ÒÒ,ÒÚ æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®ÿ ≈®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « ∑√ß ‡ÀÁ 𧫓¡ ”§— ≠¢Õ߬“§«‘ π‘ π ·≈–‰¥â ®— ¥ß∫ª√–¡“≥‡æ◊ Ë Õ´◊ È Õ¬“§«‘ π‘ π‰«â ‡ªì π ®”π«π¡“°. ·µà ¬“§«‘ π‘ π´÷Ë ß¢π à ߉ª °— ∫¬ÿ ∑∏ — ¡¿“√–‚¥¬≈”‡≈’ ¬ß∑“߇√◊ Õ ®“°°√ÿ ߇∑朢÷È π‰ª∂÷ ߇¡◊ Õßæ‘ ™— ¬ ·≈â «¢π à ß∑“ß∫°µà Õ‰ª∂÷ ߇¡◊ ÕßÀ≈«ß æ√–∫“ßπ—È π‰¡à ‰¥â ¢π‰ªµ“¡°”Àπ¥. ¬— ߧߵ‘ ¥§â “ßÕ¬Ÿà ∑’Ë ‡¡◊ Õßæ‘ ™— ¬‡ªì π‡«≈“ À≈“¬‡¥◊ Õπ. ∑”„Àâ ∑À“√‰∑¬∑’ Ë ‰ª®“° °√ÿ ߇∑æœ ‡®Á ∫ªÉ «¬¥â «¬‚√§‰¢â ®— ∫ —Ë π ∑—È ß°Õßæ— π. ®π°√–∑—Ë ß‡¡◊Ë Õ¢π¬“ §«‘ π‘ π‰ª ”‡√Á ® 𓬷æ∑¬å ‡∑’ ¬πŒ’È “√ ‘ π (µà Õ¡“‰¥â ‡ªì πæ√–¬“ “√ ‘ π «“¡‘ ¿— °¥‘Ï µâ πµ√–°Ÿ ≈ ù “√ ‘ πû) ‰¥â ®— ¥·®°¬“„Àâ ∑À“√°‘ πÕ¬à “ß∑— Ë «∂÷ ß ¥â «¬ °“√µ— ¥°√–¥“…Àπ— ß ◊ Õæ‘ ¡æå Àà Õ¬“‡¡Á ¥ ·≈â «·®°∑À“√‰∑¬®÷ ßøóô π®“°‰¢â ®— ∫ —Ë π. “‡Àµÿ ∑’Ë à ߬“§«‘ π‘ π‰ªÀ≈«ßæ√–∫“ß ≈à “™â “¡“°‡æ√“–¢â “√“™°“√°√–∑√«ß ¡À“¥‰∑¬ºŸâ √— ∫º‘ ¥™Õ∫°“√¢π à ß∑’Ë ‡¡◊ Õßæ‘ ™— ¬√— ∫ ‘ π∫π®“°‡®â “¢Õߙ⠓ß∑’Ë ‡°≥±å ¡“™à «¬√“™°“√ ¬Õ¡ª≈à Õ¬™â “ß ‰ª §ß¡’ ·µà ∫— ≠™’ ™â “ß·µà ‰¡à ¡’ µ— «™â “ß ®÷ ߢπ à ß — ¡¿“√–‰¥â πâ Õ¬°«à “‡°≥±å ∑’Ë °”Àπ¥. ‡¡◊ Ë Õ°Õß∑— 欰°≈— ∫¡“®“° À≈«ßæ√–∫“ß¡“∂÷ ߇¡◊ Õßæ‘ ™— ¬ ‰¥â ¡’ °“√ Õ∫ «π‰¥â µ— «ºŸâ ∑”º‘ ¥ §≥–𓬠∑À“√‰¥â ∑√“∫‡√◊Ë Õß ‡°‘ ¥§«“¡‚°√∏·§â π ‡æ√“–‡æ◊Ë Õππ“¬∑À“√·≈–æ≈∑À“√ ‡ ’ ¬™’ «‘ µ®“°‰¢â ®— ∫ —Ë π‡æ√“–‰¡à ¡’ ¬“ §«‘ π‘ π√— °…“À≈“¬ ‘ ∫§π ®–´â Õ¡ºŸâ ∑”§«“¡º‘ ¥. ·µà ·¡à ∑— æÀâ “¡‰«â ¢Õ„Àâ à ߺŸâ ∑”º‘ ¥¢÷È π»“≈µ— ¥ ‘ π≈ß‚∑…„𠧫“¡∑ÿ ®√‘ µ¥— ß°≈à “«. „π√— ™ ¡— ¬æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√– ®ÿ ≈®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « ¡’ ‡√◊Ë Õ߇°’Ë ¬«°— ∫ °“√π”æ◊ ™ ¡ÿ π‰æ√∫“ß™π‘ ¥®“°µà “ß ª√–‡∑»‡¢â “¡“‡¡◊ Õ߉∑¬ ‡™à π µâ π¬Ÿ - §“≈‘ ªµ— °≈à “«§◊ Õ ‡¡◊Ë Õ„Àâ √â “ß∑“ß √∂‰ø “¬π§√√“™ ’ ¡“ µâ Õßµ— ¥ºà “π ¥ßæ≠“‰ø §πß“π‡°‘ ¥‰¢â ªÉ “≈â ¡µ“¬ ¡“°. ·æ∑¬å Ω√—Ë ß°√“∫∫— ߧ¡∑Ÿ ≈·π–π” «‘ ∏’ ªÑ Õß°— π‚√§¡“≈“‡√’ ¬‚¥¬„Àâ ª≈Ÿ °µâ π ¬Ÿ §“≈‘ ªµ— Ú ¢â “ß∑“ß√∂‰ø Ù,ÒÛ . ∂÷ ß·¡â «à “°“√«‘ ®— ¬«‘ ∑¬“»“ µ√å ÿ ¢¿“æÕ¬à “ß®√‘ ß®— ߉¥â ‡ √‘Ë ¡¢÷È π„π ª√–‡∑»‰∑¬‡æ’ ¬ß√–¬–‡«≈“ Ù ªï ‡»… ∑’Ë ºà “π¡“‡∑à “π—È π ·µà º≈ß“π«‘ ®— ¬∑’Ë ∑” „πª√–‡∑»‰∑¬ ´÷Ë ß‡ªì πº≈ß“π„π‡™‘ ß √â “ß √√§å ·≈–æ— ≤π“ “∏“√≥ ÿ ¢¢Õß ª√–‡∑»‰∑¬∑’Ë ”§— ≠‡√◊Ë ÕßÀπ÷Ë ß ‡ªì π∑’Ë ª√–®— °…å §◊ Õ °“√«‘ ®— ¬¬“√— °…“‚√§ ¡“≈“‡√’ ¬ ´÷Ë ß¥”‡π‘ π°“√«‘ ®— ¬‚¥¬ »“ µ√“®“√¬å ·æ∑¬å À≠‘ ߧÿ ≥À≠‘ ß µ√–Àπ— °®‘ µ À–√‘ ≥ ÿ µ, »“ µ√“®“√¬å 𓬷æ∑¬å ¥π— ¬ ∫ÿ π𓧠·≈–§≥– ∑’Ë §≥–‡«™»“ µ√å ‡¢µ√â Õπ ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬ ¡À‘ ¥≈ ´÷Ë ß‡ªì π ∂“∫— π·Àà ß·√°¢Õß ‚≈°·Àà ßÀπ÷Ë ß∑’Ë ‰¥â µ√«®æ∫‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬ P. falciparum ∑’Ë ¥◊È Õ¬“¶≈Õ‚√§«’ π √«¡∑—È ß‡ªì π ∂“∫— π∑’Ë «‘ ®— ¬°“√„™â ¬“ √— °…“‚√§¡“≈“‡√’ ¬„À¡à Ê ‡™à π ‡¡‚ø≈- §«’ π ·≈–¬“∑’Ë °— ¥®“° ¡ÿ π‰æ√®’ π ®‘ ߇Œ“ (ginghao) ‡ªì πµâ π ÒÒ . „πªí ®®ÿ ∫— π§≥–‡«™»“ µ√å ‡¢µ √â Õπ ‚¥¬§≥–ºŸâ «‘ ®— ¬¢Õß»“ µ√“®“√¬å 𓬷æ∑¬å »√™— ¬ À≈Ÿ Õ“√’ ¬å ÿ «√√≥ ‰¥â »÷ °…“«‘ ®— ¬¬“√— °…“¡“≈“‡√’ ¬™π‘ ¥„À¡à Ê Õ¬à “ßµà Õ‡π◊Ë Õß. ¡’ Ÿ µ√¬“ ”À√— ∫