สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 2 Apr.-Jun. 2002 ¡“≈“‡√’ ¬„πª√–‡∑»‰∑¬„πÕ¥’ µ ÙÛÙ ¡“≈“‡√’ ¬ „πª√–‡∑»‰∑¬„πÕ¥’ µ ¡“≈“‡√’ ¬ À√◊ Õ ‰¢â ®— ∫ —Ë π ‡¢â “„®«à “¡’ „πª√–‡∑»‰∑¬π“π·≈â « ‡π◊Ë Õß®“°¡“≈“‡√’ ¬‡ªì π‚√§‡¡◊ Õß√â Õπ ·≈–ª√–‡∑»‰∑¬¡’ ªÉ “´÷Ë ß‡ªì π∑’Ë Õ“»— ¬¢Õ߬ÿ ß°â πª≈à Õß∑’Ë ‡ªì πæ“À–¢Õß¡“≈“‡√’ ¬. ‡Õ° “√ª√–«— µ‘ - »“ µ√å ©∫— ∫·√°°≈à “«∂÷ ߉¢â ®— ∫ —Ë π ª√“°Ø„π®¥À¡“¬‡Àµÿ ≈“≈Ÿ ·∫√å „π√— ™ ¡— ¬ ¡‡¥Á ®æ√–π“√“¬≥å ¡À“√“™ ·Àà ß°√ÿ ß»√’ Õ¬ÿ ∏¬“. ªí ®®ÿ ∫— π ¡“≈“‡√’ ¬¬— ߇ªì πªí ≠À“ “∏“√≥ ÿ ¢∑’Ë ”§— ≠¢Õߪ√–‡∑»‰∑¬ ‡π◊Ë Õß®“° „π·µà ≈–ªï ¡’ ºŸâ ªÉ «¬‡ªì π¡“≈“‡√’ ¬ªï ≈–‰¡à πâ Õ¬°«à “ Ò · π§π ·≈–‡ ’ ¬ ™’ «‘ µ‰¡à µË ”°«à “ Ò, §π §‘ ¥‡ªì π°“√ Ÿ ≠‡ ’ ¬∑—È ß¿“§·√ßß“π ·≈– ∑“߇»√…∞°‘ ®‰¡à µË ”°«à “ªï ≈– Ú æ— π≈â “π∫“∑ ‡æ’ ¬ßß∫ª√–¡“≥¢Õß°Õß ¡“≈“‡√’ ¬ °√–∑√«ß “∏“√≥ ÿ ¢Õ¬à “߇¥’ ¬« Ÿ ß∂÷ ߪï ≈–°«à “ Ò æ— π≈â “π ∫“∑. πÕ°®“°π’È ªí ≠À“‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬¥◊È Õ¬“„πª√–‡∑»‰∑¬°Á ‡ªì π ªí ≠À“ “∏“√≥ ÿ ¢∑’ Ë ”§— ≠ ®”‡ªì πµâ ÕßÀ“«‘ ∏’ °“√ªÑ Õß°— π √— °…“ «‘ ®— ¬ ·≈–æ— ≤π“ À“¬“√— °…“‚√§¡“≈“‡√’ ¬∑’Ë ¡’ ª√– ‘ ∑∏‘ ¿“æ·≈–ª√– ‘ ∑∏‘ º≈ µ— «„À¡à Ê ‡æ◊Ë Õ≈¥Õ— µ√“°“√‡°‘ ¥‚√§ °“√µ“¬ ·≈–°“√ Ÿ ≠‡ ’ ¬∑“ß¥â “π ‡»√…∞°‘ ®Õ¬à “߇√à ß¥à «πµà Õ‰ª. §” ”§— ≠ : ¡“≈“‡√’ ¬, ª√–‡∑»‰∑¬, Õ¥’ µ æ≈√— µπå «‘ ‰≈√— µπå »√™— ¬ À≈Ÿ Õ“√’ ¬å ÿ «√√≥ §≥–‡«™»“ µ√凢µ√âÕπ ¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈ ªÉ «¬®“°¡“≈“‡√’ ¬ Ú ™π‘ ¥·√° §◊ Õ P. falciparum ·≈– P. vivax ¡“° ∑’Ë ÿ ¥. ¡“≈“‡√’ ¬™π‘ ¥ P. falciparum ∑”„Àâ ºŸâ ªÉ «¬‡ ’ ¬™’ «‘ µ‰¥â ∂â “‰¡à ‰¥â √— ∫ °“√√— °…“ À√◊ Õ‰¥â √— ∫°“√√— °…“∑’Ë ‰¡à ‡À¡“– ¡ ‡π◊Ë Õß®“°¡“≈“‡√’ ¬™π‘ ¥π’È ∑”„Àâ ‡°‘ ¥¿“«–·∑√°´â Õπ√ÿ π·√ß √«¡∑—È ß°“√∑”ß“π¢ÕßÕ«— ¬«–µà “ßÊ ‡ ◊Ë Õ¡≈ß ‡™à π À¡¥ µ‘ ®“°¡“≈“‡√’ ¬ ¢÷È π ¡Õß ªÕ¥∫«¡πÈ ” ‰µ≈â ¡‡À≈«. ¡“≈“‡√’ ¬Õ’ ° Û ™π‘ ¥∑’ Ë ‡À≈◊ Õ à «π„À≠à ®–∑”„Àâ ‡°‘ ¥‡®Á ∫ªÉ «¬‡√◊È Õ√— ß ·µà ‰¡à √ÿ π·√ß. ¡“≈“‡√’ ¬§ß¡’ ª√“°Ø„π‚≈°π“π ·≈â « ·µà ‡π◊Ë Õß®“°¡“≈“‡√’ ¬‰¡à ¡’ ´“° §ß‡À≈◊ ÕÕ¬Ÿà „π°√–¥Ÿ °∑”„Àâ π— °‚∫√“≥- §¥’ ‰¡à “¡“√∂æ‘ Ÿ ®πå ®“°°√–¥Ÿ °‰¥â «à “¡’ ¡“≈“‡√’ ¬ª√“°Ø„π‚≈°¡“π“π ‡∑à “„¥. ·µà Õ“®æÕÕπÿ ¡“π‰¥â «à “ ¡“≈“‡√’ ¬Õ“®‡ªì πª√ ‘ µ∑’ Ë Õ¬Ÿ à „π≈‘ ß·≈â « ¡“µ‘ ¥µà Õ Ÿà §π ‡π◊Ë Õß®“°æ∫¡“≈“‡√’ ¬ „π≈‘ ß (Simian malaria) „π‡Õ‡™’ ¬ „µâ ¡“° (·µà æ∫πâ Õ¬„π≈‘ ß·Õø√‘ °“) Ú . πÕ°®“°π’È ¬— ßæÕÕπÿ ¡“π‰¥â «à “°“√ ª√“°Ø¢Õ߬’ π¢Õ߇™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬∑’Ë ¥◊È Õ¬“ ´÷Ë ß‡ªì πµ— «∫Õ°«à “‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬µâ Õß¡’ ¡“≈“‡√’ ¬À√◊ Õ‰¢â ®— ∫ —Ë π ‡ªì π‚√§ ∑’Ë ¡’ §«“¡ ”§— ≠¢Õß‚≈° ‡π◊Ë Õß®“°„π ·µà ≈–ªï ¡’ ºŸ â ªÉ «¬®“°¡“≈“‡√’ ¬ª√–¡“≥ Úı ≈â “π§π ·≈–‡ ’ ¬™’ «‘ µªï ≈– Ò-Ú ≈â “π§π ´÷Ë ß à «π„À≠à ‡ªì π‡¥Á °∑’Ë ¡’ Õ“¬ÿ µË ”°«à “ ÒÚ ªï „π·Õø√‘ °“ Ò . ª√–¡“≥ °— π«à “∑ÿ °Ê Òı «‘ π“∑’ ‡¥Á °®–‡ ’ ¬™’ «‘ µ ®“°¡“≈“‡√’ ¬ Ò §π. ”À√— ∫ª√–‡∑» ‰∑¬„πªí ®®ÿ ∫— π¡’ ºŸ â ªÉ «¬¡“≈“‡√’ ¬ªï ≈– Ò · π√“¬ ·≈–‡ ’ ¬™’ «‘ µªï ≈–ª√–¡“≥ Ò, √“¬. ‚√§¡“≈“‡√’ ¬‡ªì π‚√§∑’Ë ‡°‘ ¥®“° ª√ ‘ µ™π‘ ¥Àπ÷Ë ß ‰¡à ¡’ ª√ ‘ µ™π‘ ¥„¥∑’Ë ∑”„Àâ §π‡®Á ∫ªÉ «¬≈â ¡µ“¬‰¥â ¡“°‡∑à “π’È . ‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬„π§π¡’ Ù ™π‘ ¥ ‰¥â ·°à Plasmodium falciparum, P. vivax, P. ovale ·≈– P. malariae . ºŸâ ªÉ «¬ „π‚≈°√«¡∑—È ß„πª√–‡∑»‰∑¬®–‡®Á ∫