สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 3 Jul.-Sept. 2002 «‘ »«°√√¡‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ¡πÿ …¬å ‡æ◊Ë Õ¡πÿ …¬å : √Ÿ ª·∫∫„À¡à ¢Õß°“√ √â “ßÀ≈Õ¥‡≈◊ Õ¥ ˆ¯ˆ ∫— ≥±‘ µ ÿ √æ≈ Õ‘ √‰°√»’ ≈ ‰¥â °≈à “«‰«â „π∫∑§«“¡„π«“√ “√√“™∫— ≥±‘ µ¬- ∂“π ˘ . §«“¡°â “«Àπâ “∑“߇∑§‚π‚≈¬’ Õ’ °ª√–‡¥Á π§◊ Õ§«“¡ “¡“√∂„π°“√ ‡æ“–‡≈’È ¬ß‡´≈≈å „Àâ Õ¬Ÿà ‡ªì π°≈ÿ à ¡‡ªì π°â Õ𠵓¡‚§√ß √â “ß∑’Ë °”Àπ¥. Õß§å ª√–°Õ∫ ”§— ≠µà Õ¡“§◊ Õ “√ °√–µÿâ π ·≈–‚§√ß√à “ß. “√°√–µÿâ π ‰¥â ·°à »— ¬‚µ‰§πå ∑’Ë ”§— ≠§◊ Õªí ®®— ¬°“√‡®√‘ ≠‡µ‘ ∫‚µ∑’Ë °√–µÿ â π„Àâ ‡´≈≈å ·∫à ßµ— «‡æ‘ Ë ¡®”π«π ·≈– ¡’ °“√®”·π°™π‘ ¥µ“¡µâ Õß°“√ Ò . à «π ‚§√ß√à “ß ¡’ Ú ª√–‡¿∑ §◊ Õ ‚§√ß√à “ßµ“¡∏√√¡™“µ‘ ÒÒ ‰¥â ·°à ‚§√ß √à “ß∑’Ë ª√–°Õ∫¥â «¬ “√∑’Ë À≈—Ë ßÕÕ°¡“ ®“°‡´≈≈å À√◊ Õ “√‚ª√µ’ π·≈– “√Õ◊Ë πÊ „π√à “ß°“¬∑’Ë Õ¬Ÿà πÕ°‡´≈≈å (extracellu- lar matrix). ‚§√ß√à “ßÕ’ °ª√–‡¿∑ Àπ÷Ë ß§◊ Õ ‚§√ß√à “ß — ߇§√“–Àå (synthetic scaffold) ÒÚ,ÒÛ . ‚§√ß√à “ß — ߇§√“–Àå à «π„À≠à ‡ªì π “√ª√–‡¿∑æÕ≈’ ¬å ‡¡Õ√å ∑’Ë ¡’ ¡∫— µ‘ „°≈â ‡§’ ¬ß∏√√¡™“µ‘ ¡“° ·≈–§«√¡’ ¡∫— µ‘ ≈“¬µ— «‰ªµ“¡ ∏√√¡™“µ‘ ‰¥â . °√–∫«π°“√ª√–¥‘ …∞°√√¡ ‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ ¡’ ¢—È πµÕπ¥— ßπ’È °“√‡æ“–‡≈’È ¬ß‡´≈≈å ·≈–°“√ ∑”„Àâ ‡´≈≈å ®”·π°™π‘ ¥. ¢—È πµÕππ’È µâ Õß¡’ §«“¡√Ÿâ §«“¡‡¢â “„®‡√◊Ë Õßµà Õ‰ªπ’È §◊ Õ Ò. °“√®— ¥°“√‡√’ ¬ßµ— «¢Õ߇´≈≈å „Àâ ‡ªì π‚§√ß√à “ß∑’ Ë ´— ∫´â Õπ¢÷ È π. Ú. °“√»÷ °…“ ¿“«–√–À«à “ß ‡´≈≈å °— ∫·¡∑√‘ °´å πÕ°‡´≈≈å (ECM) ´÷ Ë ßµâ Õ߇¢â “„®≈÷ °≈߉ª∂÷ ß√–¥— ∫Õ≥Ÿ ¢Õß ·¡∑√‘ °´å . ·¡∑√‘ °´å ª√–°Õ∫¥â «¬ ¢Õß ”§— ≠§◊ Õ §Õ≈≈“‡®π, ‰ø‚∫√- ‡π§µ‘ π, ≈“¡‘ π‘ π ·≈–‚ª√∑’ ‚Õ°≈— ¬·§π. Û. °“√™— °π”„Àâ ¡’ °“√æ— ≤π“ ‡´≈≈å ‡ªì π‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ·≈–Õ«— ¬«–∑’Ë µâ Õß°“√. Ù. °√–∫«π°“√°”‡π‘ ¥ — ≥∞“π (morphogenesis) ‡√‘Ë ¡µâ π‚¥¬°à Õµ— « ‡ªì π√Ÿ ª√à “ß. °“√æ— ≤π“°à Õµ— «¡’ ·∫∫ ·ºπ‡ªì π√Ÿ ª∑√ß∑’Ë ¡’ §«“¡°«â “ß ¬“« ≈÷ ° ·≈–¡’ §«“¡‡ªì π´â “¬ ¢«“ ´÷Ë ß à «π„À≠à ‡ªì π≈— °…≥– ¡¡“µ√. «‘ »«°√√¡ ‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ∑’Ë ¥’ §«√µâ Õߥ”‡π‘ π°“√‡≈’ ¬π °”‡π‘ ¥ — ≥∞“π·∫∫∏√√¡™“µ‘ . °“√¥” ‡π‘ π°“√«‘ »«°√√¡ ‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ∑’Ë „™â „π·π«∑“ß∏√√¡™“µ‘ ¢Õß °”‡π‘ ¥ — ≥∞“π ¡’ Ÿ µ√°“√¥”‡π‘ π°“√ „À≠à Ê Û ª√–°“√§◊ Õ - °“√ √â “ß — ≠≠“≥™— °π” (inductive morphogenetic signals). ‡´≈≈å ·≈– ECM ‡ªì πÕß§å ª√–°Õ∫∑’Ë Õ¬Ÿà ¥â «¬°— π ∂â “ “¡“√∂™— °π”„Àâ ‡°‘ ¥ °√– «π°“√°à Õ√à “ß‡´≈≈å ·≈– ECM Õ¬à “ß¡’ ·∫∫·ºπ. ‡´≈≈å ·≈– ECM °Á ®–¡’ °“√¥”‡π‘ π°√–∫«π°“√¥â «¬µ— « ‡Õ߉ª„π·π«∑“߇¥’ ¬«°— ∫°”‡π‘ ¥ — ≥∞“π. - °“√À“‡´≈≈å µâ 𰔇𑠥∑’Ë “¡“√∂∂Ÿ °™— °π”‰¥â . ‡´≈≈å µâ 𰔇𑠥 π’ È §«√‡ªì π√–¬–∑’ Ë æÕ‡À¡“–°— ∫‡π◊ È Õ‡¬◊ Ë Õ À√◊ ÕÕ«— ¬«–∑’Ë µâ Õß°“√„Àâ ¡’ °”‡π‘ ¥ — ≥∞“π¢÷ È π. - ‚§√ß√à “ßµâ π·∫∫ ”À√— ∫„Àâ ·¡∑√‘ °´å °à Õµ— « (extracellular matrix scaffold). π— °«‘ ∑¬“»“ µ√å µâ ÕßÀ“ ‚§√ß√à “ßµâ π·∫∫∑’Ë ‡À¡“– ¡ ”À√— ∫ „Àâ ‡´≈≈å ¡“‡°“–µ‘ ¥·≈–°à Õµ— «‡ªì π ‡π◊ È Õ‡¬◊ Ë Õ. «‘ »«°√√¡‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ √â “ßÕ«— ¬«– „¥‰¥â ∫â “ß π— °«‘ ∑¬“»“ µ√å ∑—Ë «‚≈°‰¥â ∑”°“√ «‘ ®— ¬§â π§«â “æ— ≤π“«‘ ∏’ °“√ ‡æ◊Ë Õ„Àâ ‰¥â °“√ √⠓߇π◊È Õ‡¬◊Ë Õ·≈–Õ«— ¬«–µà “ßÊ ¢Õß√à “ß°“¬¡πÿ …¬å . °“√∑”«‘ »«°√√¡ ‡π◊ È Õ‡¬◊ Ë ÕÀ√◊ ÕÕ«— ¬«–·µà ≈–™π‘ ¥ ¡’ ‡∑§- π‘ §·≈–«‘ ∏’ °“√·µ°µà “ßÕÕ°‰ª„π√“¬ ≈–‡Õ’ ¬¥·µà À≈— °°“√¡’ §«“¡§≈â “¬§≈÷ ß °— π. ¢Õ √ÿ ª«à “¢≥–π’È ‰¥â ¡’ °“√∑” «‘ »«°√√¡‡π◊ È Õ‡¬◊ Ë Õ‡°◊ Õ∫∑ÿ °Õ«— ¬«– ´÷ Ë ß Õ¬Ÿ à „π√–À«à “ß°“√¥”‡π‘ π„πÀâ Õߪؑ ∫— µ‘ °“√·≈–°“√∑¥≈Õß„π — µ«å ∑¥≈Õß ‡ªì π à «π„À≠à ¥— ßµ— «Õ¬à “ß∑’Ë · ¥ß¥— ß µà Õ‰ªπ’È . Ò. ‡π◊ È Õ‡¬◊ Ë ÕÕà Õπ ´÷ Ë ß√«¡∂÷ ß√–∫∫ ‡≈◊ Õ¥¥â «¬. Ú. °√–¥Ÿ ° ÒÙ,Òı Û. °√–¥Ÿ °Õà Õπ Òˆ Ù. À≈Õ¥‡≈◊ Õ¥ Ò˜ ı. ≈‘È πÀ— «„® Ò¯ ˆ. √–∫∫ª√– “∑ Ò˘ ˜. µ— ∫ Ú ¯. ‡´≈≈å µ— ∫Õà Õπ „π°√≥’ ‚√§‡∫“ À«“π ÚÒ . πÕ°®“°π’È ¡’ °“√∑”‡π◊È Õ‡¬◊Ë ÕÕ◊Ë π Õ’ °¡“°¡“¬ ‡™à π °√–®°µ“ ÚÚ , ∑“߇¥‘ π ªí “«– ÚÛ ·≈–√–∫∫‡®√‘ ≠æ— π∏ÿ å ´÷Ë ß ·µà ≈–‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ¡’ √“¬≈–‡Õ’ ¬¥·µ°µà “ß ÕÕ°‰ª. °“√∑”„Àâ ‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ·≈–Õ«— ¬«– π—È π§ß ¿“æ„π√à “ß°“¬‰¥â ‡π◊È Õ‡¬◊Ë Õ·≈–Õ«— ¬«–∑’Ë √⠓ߢ÷È π¡“