สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 3 Jul.-Sept. 2002 »— æ∑å — ∫ π ¯˜Ú Õ¬à “ß¡’ √–‡∫’ ¬∫ ‰ª Ÿà º≈Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß ‡™à π °√–∫«π°“√‡®√‘ ≠‡µ‘ ∫‚µ¢Õ߇¥Á °. (Ú) °√√¡«‘ ∏’ À√◊ Õ≈”¥— ∫°“√°√–∑”´÷Ë ß¥”‡π‘ π µà Õ‡π◊Ë Õß°— π‰ª®π ”‡√Á ®≈ß ≥ √–¥— ∫ Àπ÷Ë ß ‡™à π °√–∫«π°“√‡§¡’ ‡æ◊Ë Õº≈‘ µ ‘ Ë ß„¥ ‘ Ë ßÀπ÷ Ë ß. (Õ. process) (Àπâ “ Ûı- Ûˆ). ¢∫«π°“√ Ò π. °≈ÿà ¡∫ÿ §§≈∑’Ë √«¡ °— π‡æ◊Ë Õ¥”‡π‘ π°“√Õ¬à “ß„¥Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß (Õ. movement) (Àπâ “ ÒÚˆ). °“√√— °…“‚√§ À√◊ Õ °“√√— °…“ºŸ â ªÉ «¬ √— °…“ Ò °. √–«— ß, ¥Ÿ ·≈, ªÑ Õß°— π; ‡¬’ ¬«¬“. (Àπâ “ ˆ˘Û). °“√√— °…“ π. °“√√–«— ß, °“√¥Ÿ ·≈, °“√ªÑ Õß°— π, °“√‡¬’ ¬«¬“. °“√√— °…“‚√§ π. °“√√–«— ß‚√§ ·≈–°“√ªÑ Õß°— π‚√§ (‡ªì π¢Õߥ’ ‡À¡◊ Õπ °“√√–«— ß¿— ¬ = ? prevention); °“√ ¥Ÿ ·≈‚√§ (‰¡à §à Õ¬µ√ß ‡æ√“–‰ª™àà «¬‚√§ ‡À¡◊ Õπ°“√¥Ÿ ·≈∫â “π); °“√‡¬’ ¬«¬“ Ò (‚√§) = °“√∫”∫— ¥‚√§, °“√·°â ‚√§; °“√·°â ‰¢, °“√∑”„Àâ ¥’ ¢÷È π (Àπâ “ ˆ¯) (‡ªì π°“√∂Ÿ °µâ Õßµ“¡ª√– ߧå å ). °“√√— °…“ºŸâ ªÉ «¬ = °“√√–«— ß ºŸâ ªÉ «¬, °“√¥Ÿ ·≈ºŸâ ªÉÉ «¬, °“√ªÑ Õß°— π ºŸâ ªÉ «¬ ·≈–°“√‡¬’ ¬«¬“ºŸâ ªÉÉ «¬. °”°— ¥ °— ∫ ®”°— ¥ °”°— ¥ Ò °. ®”°— ¥‡¢â “, ®”°— ¥„Àâ ·§∫‡¢â “. (Àπâ “ ˘Û) (Õ. restrict). µ— «Õ¬à “ß: º≈∑¥ Õ∫Àπâ “∑’Ë ªÕ¥ ‡ªì π·∫∫°”°— ¥ (restrictive pattern). ®”°— ¥ Ò °. °”Àπ¥À√◊ Õ¢’ ¥§—Ë π‰«â ‡©æ“– ‡™à π ®”°— ¥Õ“¬ÿ , ®”°— ¥§«“¡√⟠(Àπâ “ ÚÚ˜) (Õ. limit). °”‡π‘ ¥æ¬“∏‘ À√◊ Õ æ¬“∏‘ °”‡π‘ ¥ °”‡π‘ ¥æ¬“∏‘ À¡“¬∂÷ ß °“√ ‡°‘ ¥æ¬“∏‘ ¿“æÀ√◊ Õ‚√§ Ú (Àπâ “ ÒÚÙÛ); 欓∏‘ °” ‡π‘ ¥‡ªì π§”º‘ ¥À≈— ° ¿“…“ ‡°‘ ¥®“°°“√·ª≈µ√ßµ— «µ“¡ ¿“…“Õ— ß°ƒ…. pathogenesis Ú n. genesis of morbid conditions or of diseases (Àπâ “ ÒÚÙÛ). ¿“…“‰∑¬„™â §”π“¡ (genesis) π”§ÿ ≥»— æ∑å (patho-) ®÷ ß ‡ªì π °”‡π‘ ¥æ¬“∏‘ ‰¡à „™à 欓∏‘ °”‡π‘ ¥. °√‘ ¬“ °— ∫ °‘ √‘ ¬“ °√‘ ¬“ Ò π. §”∑’Ë · ¥ßÕ“°“√¢Õß π“¡À√◊ Õ √√æπ“¡ (Àπâ “ ıÛ). °‘ √‘ ¬“ Ò π. °“√°√–∑”; Õ“°“√∑’Ë · ¥ßÕÕ°∑“ß°“¬ ‡™à π °‘ √‘ ¬“ –∑â Õπ π. °“√‡§≈◊Ë Õπ‰À«Õ¬à “ß©— ∫æ≈— π¢Õß °≈â “¡‡π◊ È Õ∑’ Ë ‰¡à à Õ¬Ÿ à à „πÕ”π“® — Ë ßß“π¢Õß ¡Õß (Õ. reflex) (Àπâ “ Ò). °‘ µµ‘ °— ∫ °‘ µ‘ °‘ µµ‘ Ò π. §”‡≈à “≈◊ Õ, §” √√‡ √‘ ≠ ‡™à π °‘ µµ‘ °√√¡ª√–°“» (Àπâ “ ˘¯). °‘ µ‘ ·≈–°‘ µ‘ °√√¡ª√–°“» (‡ªì π »— æ∑å º‘ ¥ ‰¡à ¡’ „πæ®π“πÿ °√¡). °‘ π À√◊ Õ√— ∫ª√–∑“π °— ∫ ¥◊Ë ¡ °‘ π Ò °. ‡§’È ¬«, ‡§’È ¬«°≈◊ π, ¥◊Ë ¡, ∑”„Àâ ≈à «ß≈”§Õ‰ª Ÿà °√–‡æ“–. (Àπâ “ ˘¯). §«“¡‡ÀÁ π à «πµ— « ç°‘ πé πà “®– À¡“¬∂÷ ß Õ“°“√∑’Ë ∑”„Àâ Õ“À“√À√◊ Õ ‘Ë ß Õ◊Ë π∑’Ë µâ Õß°“√‡¢â “‰ª Ÿà °√–‡æ“–Õ“À“√ ®–‚¥¬‡§’È ¬«À√◊ Õ‰¡à ‡§’È ¬«°Á ‰¥â (‡æ√“– §π à «π„À≠à °‘ 𬓇¡Á ¥ ¡— °°≈◊ π‚¥¬ ‰¡à ‡§’È ¬«). ºŸâ ªÉ «¬∫“ß√“¬‰¥â √— ∫Õ“À“√ ∑“ß∑à Õ∑’Ë Õ¥‡¢â “∑“ß®¡Ÿ °≈߉ª∂÷ ß °√–‡æ“–Õ“À“√ (∑à Õ‡π‚ ·° µ√‘ §) ‚¥¬‰¡à µâ Õß°≈◊ π. √ÿ ª«à “ ç°‘ πé ‚¥¬ ∑—Ë «‰ª §◊ Õ∑”„Àâ ‘Ë ß∑’Ë µâ Õß°“√„Àâ ‡¢â “ Ÿà °√–‡æ“–Õ“À“√‚¥¬ºà “π‡¢â “∑“ߪ“° ºà “π≈”§Õ ≈ß Ÿà °√–‡æ“–Õ“À“√. °≈◊ π Ò °. Õ“°“√∑’Ë ∑”„Àâ Õ“À“√ À√◊ Õ ‘ Ë ßÕ◊ Ë πÊ ∑’ Ë Õ¬Ÿ à „πª“°≈à «ß≈”§Õ≈ß ‰ª. (Àπâ â “ ˆÛ). √— ∫ª√–∑“π (°‘ π) ªí ®®ÿ ∫— π‡ªì 𠧔¿“…“ª“°¢Õߧπ∑— Ë «‰ª ‰¡à §«√„™â ‡ªì π¿“…“‡¢’ ¬π ‡æ√“–§«“¡À¡“¬ ∑’Ë ·∑â ®√‘ ߥ—È ß‡¥‘ ¡ §◊ Õ‰ª¢Õ√— ∫Õ“À“√µ“¡ ‚√ß∑“π∑’Ë ‡®â “¢ÿ π¡Ÿ ≈𓬠À√◊ Õ‡»√…∞’ §À∫¥’ ®— ¥‰«â „Àâ §π¬“°®π; §«“¡À¡“¬ ∑’Ë ∂Ÿ °µâ Õߧ◊ Õ°‘ πø√’ . ¥◊Ë ¡ Ò °. °‘ π¢Õ߇À≈«‡™à ππÈ ”. (Àπâ “ Ûˆ). °‘ ππÈ ”„™â ‰¥â ·µà ∑’ Ë ∂Ÿ °µâ Õß §«√¥◊ Ë ¡πÈ ”. ‡°‘ ¥ °— ∫ §≈Õ¥ ‡°‘ ¥ Ò °. ‡ªì π¢÷È π, ¡’ ¢÷È π, °”‡π‘ ¥ (Àπâ “ ÒÒÙ). §≈Õ¥ Ò °. ÕÕ°, ÕÕ°≈Ÿ °; ÕÕ° ®“°§√√¿å (Àπâ “ Ò˜Ò). genesis Ú n. the coming into being anything; the process of originating (Àπâ “ ˆ¯ˆ). ¥— ßπ—È π ‡°‘ ¥ªí ≠À“«à “§” ç·√° ‡°‘ ¥é (newborn) °— ∫ ç·√°§≈Õ¥é (just delivered) ‡ªì π™à «ß∑’Ë Õ¬Ÿà µÕπ ªØ‘ π∏‘ À√◊ ÕµÕπ§≈Õ¥. (·√°‡°‘ ¥ = ‡√‘Ë ¡ªØ‘ π∏‘ , ·≈–·√°§≈Õ¥ = µÕπ À≈ÿ ¥ÕÕ°®“°§√√¿å ¡“√¥“).