สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 3 Jul.-Sept. 2002 «‘ «— ≤π“°“√¢Õß¡“≈“‡√’ ¬ ¯Ú¯ b è re) „π §.». Òˆ˘Ò ·≈–¡’ ∫— π∑÷ °„π ™à «ß ߧ√“¡‚≈°§√— È ß∑’ Ë Ú «à “‡™≈¬»÷ ° ∑À“√æ— π∏¡‘ µ√µ“¬‡æ√“–‚√§π’ È „π°“√ √â “ß –æ“π¢â “¡·¡à πÈ ”·§«∑’Ë ®— ßÀ«— ¥ °“≠®π∫ÿ √’ . °“√æ∫‡™◊ È Õ¡“≈“‡√’ ¬ §.». Ò¯¯ Laveran ˜ æ∫‡™◊È Õ ¡“≈“‡√’ ¬√–¬– exflagellation ®÷ ßµ— È ß ™◊Ë Õ«à “ Laveraria falcipara , ´÷Ë ß„π ªí ®®ÿ ∫— π§◊ Õ Plasmodium falciparum √–¬–‡´≈≈å ◊ ∫æ— π∏ÿ å ‡æ»ºŸ â , ∑”„Àâ ‰¥â √— ∫ √“ß«— ≈‚π‡∫≈„π §.». Ò˘˜. „π §.». Ò¯¯Ù Gerhardt ¯ ‰¥â æ‘ Ÿ ®πå «à “ ¡“≈“‡√’ ¬ “¡“√∂µ‘ ¥µà Õ‰ª¬— ß∫ÿ §§≈ Õ◊Ë π‰¥â ‚¥¬©’ ¥‡≈◊ Õ¥∑’Ë ‰¥â ®“°ºŸâ ªÉ «¬∑’Ë ‡ªì π¡“≈“‡√’ ¬„Àâ Õ“ “ ¡— §√, ·≈–„πªï ‡¥’ ¬«°— ππ’È Marchiafara ·≈– Celli ˘ æ‘ Ÿ ®πå «à “‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬‡æ»ºŸâ ·≈–‡æ» ‡¡’ ¬º ¡æ— π∏ÿ å °— π‰¥â . §.». Ò¯˘Ò Romanowsky Ò ‰¥â æ— ≤π“«‘ ∏’ °“√¬â Õ¡‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬∑”„Àâ ‡ÀÁ π‡™◊ È Õ¡“≈“‡√’ ¬‰¥â Õ¬à “ß™— ¥‡®π ·≈– ∑”„Àâ ·¬°‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬„π — µ«å ÕÕ°®“° ‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬∑’Ë ‡ªì 𠓇Àµÿ ¢Õß‚√§„π §π‰¥â . „π §.». Ò¯˘˜ Sir Ronand Ross ÒÒ ‰¥â æ∫ Plasmodium falci- parum „π‡≈◊ Õ¥¬ÿ ß°â πª≈à Õß ·≈–æ‘ Ÿ ®πå «à “°“√µ‘ ¥‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬‡°‘ ¥®“° sporo- zoite. µà Õ¡“‰¥â ¡’ °“√»÷ °…“„π¡πÿ …¬å ‚¥¬„Àâ ¬ÿ ß°â πª≈à Õß∑’ Ë ¡’ ‡™◊ È Õ¡“≈“‡√’ ¬°— ¥ Õ“ “ ¡— §√·≈â «Õ“ “ ¡— §√‡°‘ ¥‚√§ ¡“≈“‡√’ ¬ ÒÚ ∑”„Àâ æ∫«ß™’ æ¢Õß¡“≈“- ‡√’ ¬„π¬ÿ ß. µà Õ¡“„π §.». Ò˘ÛÙ Boyd ·≈– Stratman Thomas ÒÛ æ∫«ß™’ æ ¢Õß¡“≈“‡√’ ¬„π§π ‚¥¬©’ ¥‡™◊È Õ¡“≈“- ‡√’ ¬®“°µà Õ¡πÈ ”≈“¬¬ÿ ߇¢â “„πÕ“ “ ¡— §√∑”„Àâ ‡ªì π¡“≈“‡√’ ¬‰¥â . ®“° °“√∑¥≈Õߥ— ß°≈à “«‰¥â 𔉪„™â √— °…“ ºŸâ ªÉ «¬∑’Ë ‡ªì π‚√§ ’ ¬å øî ≈‘ ¢÷È π ¡Õß ‚¥¬ °“√©’ ¥‡≈◊ Õ¥ºŸâ ªÉ «¬∑’Ë ‡ªì π¡“≈“‡√’ ¬„Àâ ºŸâ ªÉ «¬∑’Ë ‡ªì π ’ ¬å øî ≈‘ ÒÙ . „π‡«≈“‡¥’ ¬« °— π«‘ ∏’ ¥— ß°≈à “«‡ªì πº≈æ≈Õ¬‰¥â ∑”„Àâ ‡°‘ ¥«‘ «— ≤π“°“√¢Õߧ«“¡√Ÿâ ‡°’Ë ¬«°— ∫ ‚√§¡“≈“‡√’ ¬ ∑— È ßª√ ‘ µ«‘ ∑¬“ 欓∏‘ - «‘ ∑¬“ °”‡π‘ ¥æ¬“∏‘ ·≈–≈— °…≥–‡«™- °√√¡. µâ π §.». ∑’Ë Ú ‰¥â ¡’ °“√°”®— ¥ ·À≈à ß ‡æ“–æ— π∏ÿå ¬ÿ ß‚¥¬„™â ¥’ ¥’ ∑’ Òı (dichloro diphenyl-trichloroethane) µà Õ¡“‰¥â ¡’ °“√ — ߇§√“–Àå “√¶≈Õ- √‘ ‡π‡µ¥Œ— ¬‚¥√§“√å ∫ÕπÕ◊Ë πÊ ‡™à 𠥑 ‡Õ≈¥√‘ π, “√ª√–°Õ∫ÕÕ√å ·°‚π- øÕ øÕ√— ‡™à π ¡“≈“‰∏ÕÕπ, æ“√“- ‰∏ÕÕπ, ∑’ ¡’ øÕ ·≈– “√ — ߇§√“–Àå æ— ¬√’ ∏√Õ¬¥å ‡™à π ‡æÕ√å ‡¡∏√‘ π ·≈– ‡¥≈µ“‡¡∏√‘ π ‚¥¬À«— ß„Àâ ¡“≈“‡√’ ¬ À¡¥‰ª®“°‚≈°. §.». Ò˘ıı Òˆ ¡— ™™“„À≠à ¢Õß Õß§å °“√Õπ“¡— ¬‚≈°‰¥â ®— ¥ª√–™ÿ ¡·≈– µ— È ß«— µ∂ÿ ª√– ߧå ∑’ Ë ®–°”®— ¥¡“≈“‡√’ ¬„Àâ À¡¥‰ª®“°‚≈° ‚¥¬„™â «‘ ∏’ °”®— ¥¬ÿ ß ·≈–„™â ¬“¶à “‡™◊ È Õ¡“≈“‡√’ ¬™◊ Ë Õ‚§√ß°“√ «à “ Malaria Eradication Pro- gramme. ‚§√ß°“√π’È „™â ‡ß‘ π®”π«π ¡“° “¡“√∂≈¥Õ— µ√“µ“¬·≈–Õ— µ√“ ªÉ «¬‰¥â ·µà ‰¡à “¡“√∂°”®— ¥¡“≈“‡√’ ¬ „Àâ À¡¥‰ª®“°‚≈°‰¥â . ¥— ßπ—È π „π §.». Ò˘ˆ˘ Ò˜ ¡— ™™“„À≠à ¢ÕßÕß§å °“√ Õπ“¡— ¬‚≈° ®÷ ߇ª≈’Ë ¬π‡ªì π§«∫§ÿ ¡ ¡“≈“‡√’ ¬„Àâ Õ¥§≈â Õß°— ∫ ¿“槫“¡ ‡ªì π®√‘ ߢÕß·µà ≈–ª√ – ‡∑» ‡ √’ ¬° ‚§√ß°“√«à “ Antimalaria Pro- gramme. «— µ∂ÿ ª√– ß§å ‡æ’ ¬ß≈¥Õ— µ√“ µ“¬·≈–Õ— µ√“°“√‡®Á ∫ªÉ «¬‡∑à “π—È π. ªí ®®ÿ ∫— π¡’ ¡“≈“‡√’ ¬Õ¬Ÿà Ù ™π‘ ¥ §◊ Õ Ò. Plasmodium falciparum Ú. Plasmodium vivax Û. Plasmodium malariae Ù. Plasmodium ovale æ“À–π”‚√§§◊ Õ ¬ÿ ß°â πª≈à Õß (Anopheles ) ¡’ À≈“¬™π‘ ¥, ∑’ Ë ”§— ≠ §◊ Õ Ò. Anopheles minimus ™Õ∫ Õ¬Ÿ à ∫√‘ ‡«≥µ’ π¿Ÿ ‡¢“. Ú. Anopheles dirus balaba- censis ¢Õ∫Õ¬Ÿà „πªÉ “·≈–¿Ÿ ‡¢“. Û. Anopheles sandaicus ™Õ∫ Õ¬Ÿà „ππÈ ”°√à Õ¬ ™“¬∑–‡≈. Ù. Anopheles maculatus ™Õ∫ Õ¬Ÿà ∫√‘ ‡«≥ «π¬“ß. ı. Anopheles aconitus ™Õ∫ Õ¬Ÿà ∫√‘ ‡«≥∑ÿà ßπ“. °“√‰¥â √— ∫‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬‚¥¬°“√ ∂Ÿ °¬ÿ ß°â πª≈à Õß∑’Ë ¡’ ‡™◊È Õ¡“≈“‡√’ ¬Õ¬Ÿà „π µà Õ¡πÈ ”≈“¬¬ÿ ß°— ¥. «‘ ∑¬“°“√√–∫“¥ ¡“≈“‡√’ ¬¡’ °“√·æ√à °√–®“¬Õ¬à “ß °«â “ߢ«“ß„πæ◊È π∑’Ë √–À«à “ß≈–µ‘ ®Ÿ ¥∑’Ë ˆÙ Õß»“‡Àπ◊ Õ °— ∫≈–µ‘ ®Ÿ ¥∑’Ë ÛÚ Õß»“„µâ , §√Õ∫§≈ÿ ¡æ◊È π∑’Ë ´÷Ë ßÕ¬Ÿà µË ”°«à “√–¥— ∫ πÈ ”∑–‡≈∂÷ ß Ù ‡¡µ√ ‡™à π ∫√‘ ‡«≥ Dead sea ®π∂÷ ßæ◊È π∑’Ë Ÿ ß°«à “√–¥— ∫πÈ ” ∑–‡≈∂÷ ß Ú,ˆ ‡¡µ√. ªí ®®ÿ ∫— π¡’ ª√–™“°√ ∂÷ ß Ú,ˆ ≈â “π§π„π Ò °«à “ª√–‡∑»∑’Ë µ—È ßÕ¬Ÿà „π∫√‘ ‡«≥¥— ß