สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 3 Jul.-Sept. 2002 ‡«≈“¡“µ√∞“π‰∑¬ ˜ı¯ ‰¥â ·°à ™«¥ ©≈Ÿ ¢“≈ ‡∂“– ¡–‚√ß ¡–‡ Á ß ¡–‡¡’ ¬ ¡–·¡ «Õ° √–°“ ®Õ °ÿ π, ·≈â ««π¡“ªï ™«¥ ©≈Ÿ „À¡à . ªï Àπ÷Ë ß¡’ ÒÚ ‡¥◊ Õπ, π— ∫®“° ‡¥◊ ÕπÕâ “¬ ‡¥◊ Õπ¬’Ë ‡¥◊ Õπ “¡ ’Ë („Àâ — ߇°µ«à “‡√“‰¡à ‡√’ ¬°™◊Ë Õ‡¥◊ Õπ«à “‡¥◊ Õπ Àπ÷Ë ß‡¥◊ Õπ Õß ·µà ‡√’ ¬°«à “‡¥◊ ÕπÕâ “¬ ‡¥◊ Õπ¬’Ë ). ‡¥◊ Õπ‡≈¢§’Ë π—È π¡’ Ú˘ «— π ‡√’ ¬°«à “ 燥◊ Õπ¢“¥é, à «π‡¥◊ Õπ‡≈¢ §àŸ π—È π¡’ Û «— π ‡√’ ¬°«à “ 燥◊ Õπ∂â «πé À√◊ Õ ç‡¥◊ Õπ‡µÁ ¡é. «— π∑’Ë ‡¥◊ Õπ¡◊ ¥ π‘ ∑π—È π‡ªì π«— π ‘È π‡¥◊ Õπ, ∂— ¥®“°«— π ‘ È π‡¥◊ Õπ®–‡ªì π«— π¢÷ È π‡¥◊ Õπ„À¡à ‡√’ ¬° «à “ ç«— π¢÷È π§Ë ”Àπ÷Ë ßé ´÷Ë ßÕ“®¡Õ߇ÀÁ π ¢Õ∫¥«ß®— π∑√å ‡ªì π‡ â π‚§â ß∫“ßÊ. «— π∂— ¥‰ª‡ â π∫“ßÊ π—È π®–Àπ“¢÷È π·≈– ‡ÀÁ π‰¥â ™— ¥¢÷È π, ‡ªì π ç«— π¢÷È π Ú §Ë ”é ç«— π¢÷È π Û §Ë ”é ·≈–µà ÕÊ ‰ª®π∂÷ ß ç«— π¢÷È π Òı §Ë ”é ´÷Ë ß‡ªì π«— π‡¥◊ Õπ‡æÁ ≠ À√◊ Õ«— πæ√–®— π∑√å ‡µÁ ¡¥«ß. ∂— ¥‰ª ¥«ß®— π∑√å ®–‡√‘ Ë ¡‡≈Á °≈ß ‡√’ ¬°«à “ ç«— π ·√¡§Ë ”Àπ÷Ë ßé ç«— π·√¡ Ú §Ë ”é ç«— π·√¡ Û §Ë ”é ·≈–µà Õ‰ª®π∂÷ ß ç«— π·√¡ ÒÙ §Ë ”é ´÷Ë ß‡ªì π«— π ‘È π‡¥◊ ÕπÀ√◊ Õ«— π‡¥◊ Õπ¥— ∫ ”À√— ∫‡¥◊ Õπ‡≈¢§’Ë À√◊ Õ ç‡¥◊ Õπ¢“¥é . ·µà ∂â “‡ªì π 燥◊ Õπ∂â «πé ·≈â «®–¡’ ç«— π·√¡ Òı §Ë ”é Õ’ °«— πÀπ÷Ë ß®÷ ß®– ‡ªì π«— π‡¥◊ Õπ¥— ∫. °“√‡√’ ¬°™◊Ë Õ‡¥◊ Õ𠇪ì πµ— «‡≈¢‡ªì π°“√∫Õ°„πµ— ««à “ „π √–∫∫®— π∑√§µ‘ ‡¥‘ ¡¢Õ߉∑¬ ªï ™«¥ ©≈Ÿ ¢“≈ œ≈œ π—È π ¢÷È πµâ πªï ¥â «¬ 燥◊ Õπ Õâ “¬é (´÷Ë ßÕ¬àŸ ª√–¡“≥‡¥◊ Õπ惻®‘ - °“¬πÀ√◊ Õ∏— 𫓧¡). ‡æ√“–©–π—È π ‡√“®÷ ߇ª≈’Ë ¬π™◊Ë Õªï „π√–∫∫π’È „π«— π¢÷È π §Ë ”Àπ÷Ë ß‡¥◊ ÕπÕâ “¬ ‡™à π®“°ªï ™«¥‰ª ‡ªì πªï ©≈Ÿ ‡™à ππ’È ‡ªì πµâ π. ªï ®— π∑√§µ‘ ¡’ 燥◊ Õπ¢“¥é À° ‡¥◊ Õπ ·≈– 燥◊ Õπ∂â «πé À°‡¥◊ Õπ, ‡æ√“–©–π—È π„π‡«≈“ ÒÚ ‡¥◊ Õπ®–¡’ ®”π«π«— π ÛıÙ «— π, πâ Õ¬°«à “‡¥◊ Õπ ∑“ß ÿ √‘ ¬§µ‘ Õ¬à Ÿ ÒÒ «— π‡»…Ê. πÕ° ®“°π’È ‰¥â °≈à “«¡“·≈â ««à “‡¡◊Ë Õ§√∫√Õ∫ ÒÚ ‡¥◊ Õπ∑“ß®— π∑√§µ‘ ¥«ß®— π∑√å ¬— ß ‡¥‘ π‰¡à §√∫√Õ∫Õ¬àŸ Ò Õß»“‡»…Ê. ‡æ◊Ë Õ„Àâ ªï ¢Õß Õß√–∫∫¬“«‰≈à ‡≈’Ë ¬°— π ·≈–„Àâ ‡«≈“·°à ¥«ß®— π∑√å ∑’Ë ®–‚§®√‰ª ∂÷ ß√“»’ ∑’Ë °”Àπ¥™◊Ë Õ‰«â , ªï ®— π∑√§µ‘ ·∫∫π’ È ®÷ ß¡’ °“√™¥‡™¬‚¥¬‡µ‘ ¡ 燥◊ Õπ Õ∏‘ °¡“ é ‡¢â “À≈— ߇¥◊ Õ𷪥ª√°µ‘ ‡¢â “Àπ÷Ë ß‡¥◊ Õπ ‡√’ ¬°«à “ 燥◊ Õ𷪥 À≈— ßé ´÷ Ë ß¡’ Û «— π. ªï ∑’ Ë ¡’ °“√‡æ‘ Ë ¡ Õ∏‘ °¡“ π’È ‡√’ ¬°«à “ çªï Õ∏‘ °¡“ é ·≈– ªï π—È π®–¡’ Û¯Ù «— π. „π√Õ∫ Ò˘ ªï ®–¡’ °“√‡µ‘ ¡‡¥◊ ÕπÕ∏‘ °¡“ ˜ §√—È ß. ∂÷ ß®–¡’ °“√‡µ‘ ¡Õ∏‘ °¡“ ·≈â « °Á ¬— ß¡’ ®”π«π«— π∑’ Ë ‰¡à ≈ßµ— «°— π√–À«à “ߪï ÿ √‘ ¬– (tropical year) °— ∫ªï ®— π∑√§µ‘ , µâ Õß¡’ °“√‡æ‘ Ë ¡«— πæ‘ ‡»…„Àâ ·°à ‡¥◊ Õπ ˜ „π∫“ߪï , ∑”„Àâ ‡¥◊ Õπ ˜ (´÷Ë ßª√°µ‘ ‡ªì π‡¥◊ Õπ¢“¥) °≈“¬‡ªì π‡¥◊ Õπ∂â «π ‡©æ“–ªï π—È π. «— π∑’Ë ‡µ‘ ¡„Àâ ·°à ‡¥◊ Õπ ˜ π’È ‡√“‡√’ ¬°«à “ «— πÕ∏‘ °«“√ ·≈–ªï ∑’Ë ¡’ °“√‡µ‘ ¡«— πÕ∏‘ °«“√°Á ‡√’ ¬°«à “ªï Õ∏‘ °«“√. °“√‡µ‘ ¡‡¥◊ ÕπÕ∏‘ °¡“ «à “®–µâ Õß ∑”„πªï ‰Àπ∫â “ß À√◊ Õ°“√°”Àπ¥«à “ªï ‰Àπ§«√®–‡ªì πªï Õ∏‘ °«“√ ¬— ߧߡ’ §«“¡´— ∫´â Õπ‡π◊Ë Õß®“°ª√–‡æ≥’ ∑’Ë ‡§¬ªØ‘ ∫— µ‘ ¡“, ·≈–¡’ À≈— °‡°≥±å Õ◊Ë πÊ ∑“ßæÿ ∑∏»“ π“, ´÷Ë ß‰¡à “¡“√∂π”¡“ Õ∏‘ ∫“¬„π∫∑§«“¡π’ È ‰¥â . °“√π— ∫«— πÕ“∑‘ µ¬å «— π®— π∑√å «— π Õ— ߧ“√„π√Õ∫ — ª¥“Àå , °“√π— ∫‡¥◊ Õπ Õâ “¬‡¥◊ Õπ¬’Ë , ·≈–°“√π— ∫√Õ∫ªï µ“¡ π— °…— µ√, ‡À≈à “π’È ‰∑¬„™â ¡“·µà ¡— ¬°√ÿ ß ÿ ‚¢∑— ¬‚¥¬¡’ À≈— °∞“πª√“°Ø„π»‘ ≈“ ®“√÷ °. „πªí ®®ÿ ∫— π°“√°”À𥫗 𠔧— ≠µà “ßÊ ∑“ßæÿ ∑∏»“ 𓬗 ߧ߄™â «‘ ∏’ ‡√’ ¬°·∫∫®— π∑√§µ‘ , ‡™à π«— π«‘ “¢- ∫Ÿ ™“‰¥â ·°à «— π¢÷È π Òı §Ë ”‡¥◊ ÕπÀ°, «— π Õ“ “ÃÀ∫Ÿ ™“‰¥â ·°à «— π¢÷È π Òı §Ë ” ‡¥◊ Õ𷪥, «— π‡¢â “æ√√…“‰¥â ·°à «— π ·√¡§Ë ”Àπ÷Ë ß‡¥◊ Õ𷪥 ‡ªì πµâ π. °“√π— ∫ªï „πª√–‡∑»µ–«— πµ° à «π„À≠à „™â §√‘ µå »— °√“™. à «π„π ª√–‡∑»‰∑¬ ‡Õ° “√ ¡— ¬°√ÿ ß »√’ Õ¬ÿ ∏¬“∑’Ë ∫Õ°ªï »— °√“™, ‡™à π °ÆÀ¡“¬‡°à “·≈–∫— π∑÷ °¢Õß‚À√, „™â »— °√“™µà “ß°— π. ·µà »— °√“™∑ÿ °·∫∫∑’Ë „™â µà “ß°Á °”À𥧫“¡¬“«¢Õßªï µ“¡ ·∫∫ ÿ √‘ ¬§µ‘ ·∫∫‡¥’ ¬«°— π. »— °√“™∑’ Ë ‰∑¬‡√“„™â ∑’Ë ”§— ≠·≈–√⟠®— °°— π¥’ ‰¥â ·°à æÿ ∑∏»— °√“™ ®ÿ ≈»— °√“™ ·≈–¡À“ »— °√“™. «‘ ∏’ π— ∫ªï æÿ ∑∏»— °√“™¡’ Õß·∫∫. ·∫∫∑’Ë „™â Õ¬àŸ „π≈— ß°“ Õ‘ π‡¥’ ¬ ·≈–æ¡à “ ‡√‘Ë ¡π— ∫æÿ ∑∏»— °√“™ Ò ∑— π∑’ ‡¡◊Ë Õ æ√–æÿ ∑∏‡®â “∑√ߥ— ∫¢— π∏ª√‘ π‘ ææ“π. à «π·∫∫∑’Ë „™â Õ¬àŸ „πª√–‡∑»‰∑¬ ≈“« ·≈–‡¢¡√ ∂◊ Õ«à “ªï æÿ ∑∏»— °√“™‡ªì π µ— « ‡ ≈ ¢ ∑’Ë ∫ Õ ° «à “ æ √ – æÿ ∑ ∏ ‡ ®â “ ª√‘ π‘ ææ“π‰ª·≈â «°’Ë ªï ‡µÁ ¡, ®÷ ßµâ Õß § Õ ¬ ‡ « ≈ “ „ Àâ § √ ∫ À π÷Ë ß ªï À ≈— ß ª√‘ π‘ ææ“π‡ ’ ¬°à Õπ®÷ ß®–π— ∫‡ªì πæÿ ∑∏ »— °√“™ Ò. (À√◊ Õ®–æŸ ¥Õ’ °π— ¬Àπ÷Ë ß°Á §◊ Õ Õ‘ π‡¥’ ¬·≈–≈— ß°“ π— ∫ æ.». ·∫∫ªï ¬à “ß, à «π‰∑¬π— ∫·∫∫ªï ‡µÁ ¡). ‡æ√“–©–π— È π ªï æÿ ∑∏»— °√“™¢Õ߉∑¬®÷ ßπâ Õ¬°«à “ªï æÿ ∑∏»— °√“™·∫∫æ¡à “ Õ‘ π‡¥’ ¬ ·≈–