สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 27 No. 3 Jul.-Sept. 2002 »— æ∑å ·æ∑¬å ·≈–‡¿ — ™°√√¡‰∑¬„π®“√÷ ° (Û) Taberneamontana «ß»å Apocy- naceae ‡™à π æÿ ¥®’ ∫À√◊ Õæÿ ¥ «π [ T. divaricata (L.) R. Br. ex Roem. et Schult.]. æÿ ¥´â Õπ À≈— °∑’ Ë ÒÚ Gardenia augusta (L.) Merr. «ß»å Rubiaceae æÿ ¥´â Õπ æÿ ¥®’ π ‰¡â æÿà ¡ „∫‡¥’Ë ¬« §à Õπ¢â “ßÀπ“ ’ ‡¢’ ¬«‡¢â ¡ ¥Õ° ’ ¢“« º≈√Ÿ ª°√– «¬. √√æ§ÿ ≥ √“° µâ ¡πÈ ”¥◊Ë ¡À√◊ Õ Ωπ∑“·°â º◊Ë π§— πµ“¡º‘ «Àπ— ß ¥— ∫æ‘ … º≈·Àâ ß ·µà ß ’ Õ“À“√„Àâ ’ · ¥. ‚æ ‰¡â µâ π„π °ÿ ≈ Ficus «ß»å Mora- ceae ‡ªì π‰¡â µâ π¢π“¥„À≠à ¡“° πÈ ” ¬“ß ’ ¢“« ‚§πµâ π‡ªì πæŸ æÕπ„À≠à ≈”µâ π·µ°°‘Ë ß°â “π “¢“ °‘Ë ß¡’ √“° Õ“°“»Àâ Õ¬≈ß¡“∫â “ß „∫‡¥’Ë ¬«√Ÿ ªªÑ Õ¡ ‚§π„∫ªÑ “πÀ√◊ Õ‡«â “‡¢â “‡≈Á °πâ Õ¬·≈â « º“¬ÕÕ°‡ªì π√Ÿ ªÀ— «„® ª≈“¬ ÿ ¥®– §Õ¥·≈–‡ªì πµ‘Ë ß¬“«¡“° ¥Õ°‡ªì π™à Õ °≈¡ÕÕ°µÕπª≈“¬°‘Ë ß º≈°≈¡‡≈Á ° ’ ‡¢’ ¬« ‡¡◊Ë Õ·°à ®— ¥ ’ ·¥ß§≈È ”À√◊ Õ¡à «ß¥”. ‚æ„π °ÿ ≈ Ficus ¡’ Ú ™π‘ ¥ §◊ Õ ‚æ„∫ F. religiosa L. (µâ π‚æ„∫´÷ Ë ß ‡ªì π∑’Ë µ√— √Ÿâ ¢Õßæ√–æÿ ∑∏‡®â “ ‡√’ ¬° ‚æ»√’ ¡À“‚æ∏‘ ·≈–‡√’ ¬°√«¡∂÷ ßÀπàà Õ ∑’Ë ‡°‘ ¥¢÷È π¿“¬À≈— ߥ⠫¬) ·≈–‚æ¢’È π° À√◊ Õ‚æª√“ “∑ F. rumphii Blume „∫¢Õß‚æ¢’È π°¡’ ¢π“¥‡≈Á °·≈–µ‘Ë ß·À≈¡ ª≈“¬„∫ —È π°«à “‚æ„∫¡“° º≈ ÿ °¢Õß ‚æ¢’È π°¡’ ’ ¥” à «π¢Õß‚æ„∫¡’ ’ ·¥ß §≈È ”À√◊ Õ¡à «ß¥”. √√æ§ÿ ≥ πÈ ”®“°‡ª≈◊ Õ°µâ π ™à «¬∫√√‡∑“Õ“°“√ª«¥øí π º≈ „™â ‡ªì 𠬓√–∫“¬·≈–™à «¬¬à Õ¬. ªí ®®ÿ ∫— π¡’ æ◊ ™®“°µàà “ßª√–‡∑» ™π‘ ¥Àπ÷Ë ßπ”‡¢â “¡“ª≈Ÿ °„πª√–‡∑»‰∑¬ ¡’ ™◊Ë Õ«‘ ∑¬“»“ µ√å «à “ Hura crepitans L. ∫“ß∂‘ Ë π‡√’ ¬° ‚æ»√’ . ‚æ∏‘ , ‚æ∏‘Ï À≈— °∑’Ë Ú, Û, ı, ¯, ÒÒ, Ûı, Ûˆ, Ùˆ, ¯ˆ, ˘Û, ˘ı, Òˆ, ÒÛÒ, ÒÛˆ, Ò˜˘, Ò¯, Ò¯Û, Ò˘Ò, Ò˘Ú, ÚÙ, Úı, Úˆ, Ú˜, Ú¯, ÚÒ, ÚÒÒ, Ú¯ˆ, Ûı, ÛÒ˜, ÛÒ¯ ¥Ÿ ‚æ . ¡∏ÿ ª“¬“» À≈— °∑’Ë ÚÙ, Úı, Úˆ, Ú˜, Ú¯, ÚÒ, ÚÒÒ ¥Ÿ ª“¬“ . ¡à «ß À≈— °∑’Ë Ò, Ù, ı, ˜, ˘, Ú¯Ú ‚∫√“≥ ¡à «ß ‡ªì π™◊Ë Õµâ π‰¡â à «π ¡–¡à «ß ‡ªì 𧔇√’ ¬°º≈¢Õßµâ π¡à «ß. ¥Ÿ ¡–¡à «ß . ¡–¢«‘ ¥ À≈— °∑’Ë ˘Û Limonia acidissima L. «ß»å Rutaceae ‰¡â µâ π ≈”µâ π¡’ Àπ“¡ „∫ª√–°Õ∫ ·∫∫¢ππ°‡√’ ¬ß ≈— ∫ ‡π◊È Õ„∫¡’ µà Õ¡ πÈ ”¡— π°√–®“¬Õ¬Ÿà ∑’Ë ∫√‘ ‡«≥¢Õ∫„∫ ¥Õ° ™à ÕÕÕ°∑’Ë ª≈“¬°‘Ë ßÀ√◊ Õ∑’Ë ´Õ° „ ∫ ª√–°Õ∫¥â «¬¥Õ°‡æ»º Ÿ â ·≈–¥Õ° ¡∫Ÿ √≥å ‡æ»„πµâ π‡¥’ ¬«°— π °≈’ ∫¥Õ° ’ ‡À≈◊ Õß·°¡‡¢’ ¬«‡®◊ ե⠫¬ ’ ·¥ß º≈ °≈¡ ‡¡◊Ë Õ ÿ °‡ª≈◊ Õ° ’ ‡∑“·°¡πÈ ”µ“≈ ‡π◊È Õº≈¡–¢«‘ ¥ ÿ °¡’ ’ πÈ ”µ“≈§≈â “¬ ’ ¡–¢“¡ ¡’ ‡¡≈Á ¥·∑√°„π‡π◊È Õ®”π«π ¡“°. √√æ§ÿ ≥ „∫ ·°â ∑â Õ߇ ’ ¬ µ° ‡≈◊ Õ¥ Àâ “¡√–¥Ÿ µ”æÕ°À√◊ Õ∑“·°â ø° ∫«¡ √— °…“Ωï ·≈–‚√§º‘ «Àπ— ß∫“ß™π‘ ¥ ¢— ∫≈¡ Ω“¥ ¡“π º≈ °‘ π‡ªì πº≈‰¡â ∑”„Àâ ¥™◊ Ë π ∫”√ÿ ß∏“µÿ º≈¥‘ ∫ π”¡“ Ω“π‡ªì π™‘È πµ“°·Àâ ß™ßπÈ ”¥◊Ë ¡·°â ‚√§ ≈— °ªî ¥≈— °‡ªî ¥ ∑â Õ߇ ’ ¬ ‚√§‡°’Ë ¬«°— ∫ ∑“߇¥‘ πÕ“À“√ ∑”„Àâ ∑â Õ߉¡à ºŸ ° ¬“ß ≈— °…≥–‡ªì π°â Õπ„ ’ ‡À≈◊ ÕßÕà ÕπÀ√◊ Õ ‰¡à ¡’ ’ ·°â ‚√§∑â Õß√à «ß Àâ “¡‚≈À‘ µ ≈–≈“¬πÈ ”‰¥â πÈ ”¬“߇Àπ’ ¬«¢â π„™â ·∑π °“«. ¡–¢“¡ Tamarindus indica L. «ß»å Leguminosae-Caesalpinoideae ‰¡â µâ π¢π“¥°≈“ß∂÷ ß¢π“¥„À≠à ‡π◊È Õ·¢Á ߇Àπ’ ¬«¡“° ‡ª≈◊ Õ°¡’ ’ πÈ ”µ“≈ À√◊ Õ‡∑“¥” „∫ª√–°Õ∫·∫∫¢ππ° ‡√’ ¬ß ≈— ∫°— π „∫¬à Õ¬¡’ Ò-Ú §Ÿà ÕÕ°µ√ߢ⠓¡°— π ¥Õ° ’ ‡À≈◊ Õß â ¡ÕÕ° ‡ªì π™à Õµ“¡´Õ°„∫·≈–ª≈“¬°‘ Ë ß °≈’ ∫ ‡≈’ È ¬ß¡’ Ù °≈’ ∫ °≈’ ∫¥Õ°¡’ ı °≈’ ∫ ¢π“¥‰¡à ‡∑à “°— π º≈‡ªì πΩí °µ√ßÀ√◊ ÕßÕ ‡ª≈◊ Õ°Àπ“·¢Á ߇ª√“– ’ πÈ ”µ“≈À√◊ Õ πÈ ”µ“≈Õ¡‡∑“ ‡π◊È Õ¡’ √ ‡ª√’È ¬«À√◊ Õ À«“π·≈â «·µà æ— π∏ÿå ¡’ ‡¡≈Á ¥. √√æ§ÿ ≥ „∫¡–¢“¡·°à ¡’ √ ‡ª√’È ¬«Ω“¥ ¢— ∫‡ ¡À–„π≈”‰ â øÕ° ‚≈À‘ µ ¢— ∫‡≈◊ Õ¥·≈–≈¡„π≈”‰ â ·°â ∫‘ ¥ ·°â ‰Õ ‡π◊È Õ„πΩí ° °— ¥‡ ¡À– ≈¥§«“¡ √â Õπ∫√√‡∑“Õ“°“√‰¢â ‡ªì π¬“√–∫“¬ §—È π°— ∫πÈ ”ªŸ π„ ¥◊Ë ¡¢— ∫‡≈◊ Õ¥¢— ∫≈¡„π µ√’ À≈— ߧ≈Õ¥„À¡à Ê ·°â — ππ‘ ∫“µ ˜ÒÙ