สำนักราชบัณฑิตยสภา

«“√ “√ √“™∫— ≥±‘µ¬ ∂“π ªï ∑’Ë Ú˜ ©∫— ∫∑’Ë Û °.§.-°.¬. ÚıÙı ¡™— ¬ ∫«√°‘ µµ‘ ·≈–§≥– ˜Û ∑”„Àâ ‡®√‘ ≠Õ“À“√ ·°â ∑â Õ߇ ’ ¬ ÕÀ‘ «“µå „∫ „™â ¢— ∫√–¥Ÿ . Ú. Curcuma zedoaria (Berg) Roscoe «ß»å Zingiberaceae ¢¡‘È πÕâ Õ¬ ¢¡‘È π¢÷È π ≈— °…≥– ‚¥¬∑—Ë «‰ª§≈â “¬¢¡‘È π™— π ·µà µâ π Ÿ ß°«à “ ¢π“¥‡Àßâ “·≈–„∫„À≠à °«à “ ‡Àßâ “¡— ° ‚º≈à ¢÷È π¡“‡Àπ◊ Õ¥‘ π‡≈Á °πâ Õ¬ ‡π◊È Õ„π ‡Àßâ “ ’ ‡À≈◊ Õß °≈’ ∫¥Õ° ’ π«≈ „∫ ª√–¥— ∫∑’Ë Õ¬Ÿà à «π≈à “ß¢Õß™à Õ¡’ ’ ‡¢’ ¬« ª≈“¬·°¡™¡æŸ ∑’Ë Õ¬Ÿà à «π∫π√Ÿ ª„∫ ÀÕ° ’ ·¥ß‡¢â ¡. √√æ§ÿ ≥ ‡Àßâ “ „™â ·°â ∑â Õß √à «ß Õ“‡®’ ¬π ·°â ‰¢â º ¡¬“√–∫“¬ ‡æ◊Ë Õ„Àâ ¡’ ƒ∑∏‘Ï √–∫“¬πâ Õ¬≈ß ¡“π·º≈. ¢ÕßÀÕ¡ À≈— °∑’ Ë ÚÙˆ æ◊ ™«— µ∂ÿ ·≈– — µ««— µ∂ÿ ∑’Ë „Àâ °≈‘Ë π ÀÕ¡. ¢à Õ¬ À≈— °∑’Ë ¯¯ Streblus asper Lour. «ß»å Moraceae ‰¡â µâ π¢π“¥°≈“ß „∫Àπ“·¢Á ß À¬“∫ ¥Õ°‡æ»ºŸâ ‡ªì π™à Õ°≈¡ °â “π —È π ’ ‡À≈◊ ÕßÕ¡‡¢’ ¬«À√◊ Õ‡°◊ Õ∫¢“« ¥Õ° ‡æ»‡¡’ ¬ÕÕ°‡ªì π§Ÿà °â “𬓫 ’ ‡¢’ ¬« º≈ ÿ °¡’ ’ ‡À≈◊ ÕßÕà Õπ ‡¡≈Á ¥§≈â “¬ ‡¡≈Á ¥æ√‘ °‰∑¬. √√æ§ÿ ≥ ‡ª≈◊ Õ° µâ ¡πÈ ”„™â ™–≈â “ß ∫“¥·º≈¶à “‡™◊ È Õ·≈–‚√§º‘ «Àπ— ß ‡√◊ È Õπ ¡–‡√Á ß ·°â ª«¥øí π √”¡–π“¥ Àÿ ߇ªì π πÈ ”¡— π∑“À— «√‘ ¥ ’ ¥«ß ¥— ∫æ‘ …„π°√–¥Ÿ ° „π‡ â π °√–æ’È ·°â 欓∏‘ Ωπ°— ∫πÈ ”ªŸ π „ ∑“·°â º◊Ë π§— π ‡¬◊Ë ÕÀÿâ ¡°√–æ’È ¢Ÿ ¥‡Õ“¡“ ‡ªì 𬓠Ÿ ∫·°â √‘ ¥ ’ ¥«ß®¡Ÿ ° °‘Ë ß ∑ÿ ∫„™â ’ øí π∑”„Àâ øí π·¢Á ß·√ß·≈–¶à “‡™◊È Õ‚√§ „𪓰 „∫ §—Ë «™ß°— ∫πÈ ”√â Õπ¥◊Ë ¡∫”√ÿ ß ∏“µÿ ‡®√‘ ≠Õ“À“√ ¢— ∫≈¡ √–∫“¬∑â Õß ∑â ÕßÕ◊ ¥‡øÑ Õ ª«¥‡¡◊Ë Õ¬ ·°â ª«¥∑â Õß ¢≥–¡’ √–¥Ÿ µ”º ¡¢â “« “√§—È π‡Õ“πÈ ” ¥◊Ë ¡∑”„Àâ Õ“‡®’ ¬π∂Õπæ‘ …¬“‡∫◊Ë Õ‡¡“ À√◊ ÕÕ“À“√· ≈ß ¥Õ° „™â º ¡¬“Õ“¬ÿ «— ≤π– ≈Ÿ ° ∫”√ÿ ß ∏“µÿ ·°â ≈¡ ¢— ∫≈¡®ÿ ° ‡ ’ ¬¥ ‡ªì π¬“Õ“¬ÿ «— ≤π– ‡¡≈Á ¥ ‡ªì π¬“ Õ“¬ÿ «— ≤π– ∫”√ÿ ß∏“µÿ ‡®√‘ ≠Õ“À“√ ¢— ∫≈¡ ·°â ‚≈À‘ µ·≈–≈¡ √“° √— °…“ ∫“¥·º≈ ‡ª≈◊ Õ°√“° ∫”√ÿ ßÀ— «„®. ¢“¡ À≈— °∑’Ë Ò, Ù˘ ‚∫√“≥ ¢“¡ ‡ªì π™◊Ë Õµâ π‰¡â à «π ¡–¢“¡ ‡ªì 𧔇√’ ¬°º≈¢Õßµâ π¢“¡. ¥Ÿ ¡–¢“¡ . ¢â “« À≈— °∑’Ë Ò, Û, ı, ¯, ÒÒ, ÒÛ, ˆÙ, ˜Ò, ˜Ú, ˘Û, ˘˘, ÒÚ, Òˆ, ÒÒˆ, Ú¯ˆ, Ú˘ı, Û˜, ÛÒ¯ ‰¡â ≈â ¡≈ÿ °À≈“¬™π‘ ¥À≈“¬ °ÿ ≈ „π «ß»å Gramineae ‚¥¬‡©æ“–™π‘ ¥ Oryza sativa L. ´÷Ë ß„™â ‡¡≈Á ¥‡ªì π Õ“À“√À≈— ° ≈— °…≥–≈”µâ π°≈«ß‡ªì π ª≈â ÕßÊ ¥Õ°‡ªì π™à Õ·∫∫™à Õ·¬°·¢πß ‡√’ ¬°«à “√«ß ÕÕ°∑’Ë ¬Õ¥ º≈·∫∫º≈ ∏— ≠æ◊ ™ (caryopsis). º≈‡¡◊Ë Õ¬— ßÕà Õπ ’ ‡¢’ ¬« ÿ °‡µÁ ¡∑’Ë ’ ‡À≈◊ Õß∑Õß ‡¡◊Ë Õ®– ∫√‘ ‚¿§µâ Õß ’ À√◊ Õµ”‡Õ“‡ª≈◊ Õ°ÕÕ°. ¢â “«‡®â “ À≈— °∑’ Ë ˆı ¢â “«æ— π∏ÿå Àπ÷Ë ß¢Õß™π‘ ¥ Oryza sativa. L. «ß»å Gramineae ‡¡◊Ë ÕÀÿ ß ÿ °‡¡≈Á ¥¡— °√à «π·≈– «¬. √√æ§ÿ ≥ ‡¡≈Á ¥¢â “« Àÿ ß ÿ °‡ªì π º‘ « ∫”√ÿ ߺ‘ « ·°â ‚√§º‘ «Àπ— ߺ◊Ë π§— π ·¡≈ß — µ«å °— ¥µà Õ¬ Õ— °‡ ∫ ·º≈ ¥ ·º≈æÿ æÕßΩï ÀπÕß ≈¥Õ“°“√ø°™È ” ∫«¡ º ¡¬“𫥧≈“¬‡ â π ·°â ‡§≈Á ¥ ¢— ¥¬Õ° πÈ ”°— ¥‡∑â “ ™— ππ–µÿ °≈“° ‡°≈◊È Õπ „™â ¿“¬„π ·°â Õ“°“√∑â Õß√à «ß ∫‘ ¥ ∑â Õ߇¥‘ π ¢— ∫≈¡ ·º≈„π°√–‡æ“– Õ“À“√·≈–≈”‰ â ™à «¬‡®√‘ ≠Õ“À“√ ·°â Õ“°“√«‘ ߇«’ ¬π À«— ¥ ™— ° ≈¥‰¢â ¢— ∫ ªí “«– ∑â Õß¡“π ‰¢â ºÕ¡·Àâ ß ‡ ¡À–·≈–‚≈À‘ µ‡ªì πæ‘ … ‚≈À‘ µÕÕ° ∑“ß∑«“√Àπ— °∑«“√‡∫“ µ°‡≈◊ Õ¥ µ“ ∫«¡ ª«¥øí π‡Àß◊ Õ°∫«¡ µâ “π«— ≥‚√§ ªÑ Õß°— π‚√§ÀπÕß„π „∫ „™â ¿“¬πÕ° √— °…“Õ“°“√º¡√à «ß º¡ÀßÕ° √— ß·§ ‡À“ ∫”√ÿ ߺ‘ « √— °…“·º≈ º‘ «Àπ— ߺ◊ Ë π§— π „™â ¿“¬„π ∫”√ÿ ß‚≈À‘ µ ‡®√‘ ≠Õ“À“√ ·°â √‘ ¥ ’ ¥«ß∑«“√ ¡–‡√Á ß ‰¢â ´“ß Õÿ ®®“√–‡ªì π¡Ÿ °‡≈◊ Õ¥ ∑â Õ߇¥‘ 𠪫¥ ¡«π∑â Õß ∏“µÿ æ‘ °“√ ·°â ‰¢â ∂Õπæ‘ … ‡≈◊ Õ¥‡ ’ ¬ Õ“‡®’ ¬π‡ªì π‡≈◊ Õ¥ º ¡¬“ Õ“¬ÿ «— ≤π– ¬“·°â ‚√§°√–‡æ“–·≈–√‘ ¥ ’ ¥«ß≈”‰ â . ¢¡‘È π ª√°µ‘ ®–À¡“¬∂÷ ß ¢¡‘È π™— π à «πæ◊ ™™π‘ ¥Õ◊Ë πÊ ∑’Ë ¡’ ™◊Ë Õ‡√’ ¬° ¢¡‘È π... µ”√“®–√–∫ÿ ™◊Ë ÕÕ¬à “ß™— ¥‡®π ‡™à π ¢¡‘È π ‡§√◊ Õ, ¢¡‘È πÕâ Õ¬. Ò. ¢¡‘ È π‡§√◊ Õ æ◊ ™À≈“¬™π‘ ¥„π«ß»å Menis- permaceae ≈— °…≥–‡ªì π‰¡â ‡∂“ ‡π◊ È Õ ‰¡â ·≈–πÈ ”„π‡∂“ ’ ‡À≈◊ Õß ‡™à π Fibrau- rea tinctoria Lour.; Coscinium fenestratum (Gaertn.) Colebr.; Arcangelisia flava (L.) Merr. √√æ§ÿ ≥ ‡π◊È Õ‰¡â ≈”µâ π √“° „™â ‡ªì π¬“∫”√ÿ ß∏“µÿ ∫”√ÿ ß‚≈À‘ µ