สำนักราชบัณฑิตยสภา

492 492 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ √“™∫— ≥±‘ µ ”π— °∏√√¡»“ µ√å ·≈–°“√‡¡◊ Õß √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ §«“¡π” ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ (Empedocles °à Õπ §.». Ù˘Ú?-ÙÛ?) ‡ªì ππ— ° ª√— ™≠“°√’ °∑’Ë ¡’ §«“¡§‘ ¥‡¥à π§πÀπ÷Ë ß„π °“√‡ πÕ§«“¡§‘ ¥‡°’Ë ¬«°— ∫ª∞¡∏“µÿ „π ª√— ™≠“°√’ °‚∫√“≥„πªí ≠À“‡√◊Ë ÕßÕ–‰√ §◊ Õª∞¡∏“µÿ ¢Õ߇հ¿æ ‡∑≈‘ (Thales) µÕ∫«à “πÈ ” ·Õ·π°´’ ‡¡Õπ‘ µÕ∫«à “≈¡ ‡Œ‡√Õ§≈“¬‡∑‘ (Heraclitus) «à “‰ø ·≈–æ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ (Parmenides) «à “ ¥‘ ππ—È π ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ √«∫À— «√«∫À“ß ‡ ’ ¬‡≈¬«à “∑—È ß Ù Õ¬à “ß §◊ Õ ª∞¡∏“µÿ ¥—È ß ‡¥‘ ¡À√◊ Õ«— µ∂ÿ ¥‘ ∫·√°¢Õß‚≈° ∑”„Àâ ‰¥â ™◊Ë Õ«à “‡ªì π∫‘ ¥“¢Õß∑ƒ…Æ’ ∏“µÿ Ù „π∑“ß µ–«— πµ° ·≈–°≈“¬‡ªì π∑ƒ…Æ’ ∑’Ë ¬Õ¡ √— ∫°— πÕ¬à “ß°«â “ߢ«“ßµà Õ¡“ ®π°«à “ «‘ ™“‡§¡’ ¡— ¬„À¡à ®–·°â ‰¢«à “¡’ ª√–¡“≥ Ò ∏“µÿ ‡¡◊Ë Õ¡’ ∏“µÿ ·∑â Ù∏“µÿ Õ— π‡ªì π∫à Õ‡°‘ ¥ ¢Õß √√æ ‘Ë ß °Á µâ ÕßÕ∏‘ ∫“¬«à “ Ù ∏“µÿ °≈“¬‡ªì π ‘Ë ßµà “ßÊÕ¬à “ß‰√ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ‡ πÕ∑ƒ…Æ’ æ≈— ß√— °·≈–æ≈— ߇°≈’ ¬¥ º≈— ¥‡ª≈’Ë ¬π°— π· ¥ßÕ‘ ∑∏‘ æ≈„π°“√∑” ∫∑§— ¥¬à Õ π— °«‘ ™“°“√ à «π¡“°®–√Ÿâ ®— °‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ „π∞“𖇪ì πºŸâ µâ 𧑠¥ ∑ƒ…Æ’ Ù ∏“µÿ ¥‘ π πÈ ” ≈¡ ‰ø ·µà πâ Õ¬§ππ— °®–≈à «ß√Ÿâ ∂÷ ß«à “ ‡Õ¡‡æ- ‡¥Õ§≈‘ ‰¥â ª√–¬ÿ °µå ∑ƒ…Æ’ Ù ∏“µÿ °— ∫«‘ ™“°“√Õ◊Ë πÊ ‡™à π ‡√◊Ë Õß«— Ø®— °√ ¢Õ߇հ¿æ ∏“µÿ Ù ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡ªì π ‘Ë ß§ßµ— «π‘ √— π¥√‰¡à ‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈ß ·µà ∑«à “‡Õ°¿æÕ— πª√–°Õ∫®“°∏“µÿ Ù π—È π‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ßµ≈Õ¥ ‡«≈“®“°‡°‘ ¥ Ÿà ¥— ∫·≈–¥— ∫ Ÿà ‡°‘ ¥ ∑—È ßπ’È ¥â «¬æ≈— ߧ«“¡√— °·≈–æ≈— ߧ«“¡ ‡°≈’ ¬¥∑’Ë ‡ª≈’Ë ¬π‡«√°— π„™â æ≈— ß°— ∫∏“µÿ Ù µ≈Õ¥‡«≈“ §◊ Õ§«“¡√— ° ®— ¥°“√„Àâ ·µà ≈–∏“µÿ °√–®“¬µ— «ÕÕ°®“°°Õ߇æ◊Ë Õº ¡°— ∫∏“µÿ Õ◊Ë π Ê ∑’Ë ∂Ÿ °·¬°ÕÕ°°ÕߢÕßµπ‡™à π°— π √√æ ‘Ë ß∑—È ßÀ≈“¬¢Õ߇հ¿æ°Á ‡°‘ ¥¢÷È π ·≈–æ— ≤π“®πÀ¡¥ƒ∑∏‘Ï ¢Õßæ≈— ߧ«“¡√— ° æ≈— ߧ«“¡‡°≈’ ¬¥°Á ‡¢â “¡“ ·∑π∑’Ë ´÷Ë ß®–∑”°“√·¬°∏“µÿ „π ‘Ë ßµà “ß Ê ∑”„Àâ ‘Ë ßµà “ß Ê ≈“¬µ— « ·µà ≈–∏“µÿ °Á ®–¡’ Õ‘ √– ·¬°µ— «®“°∏“µÿ Õ◊Ë π «‘Ë ß‡¢â “À“∑’Ë √«¡µ— «¢Õß∏“µÿ ∑’Ë ‡À¡◊ Õπ°— π¥â «¬æ≈— ߧ«“¡‡À¡◊ Õπ §ÿ ≥§à “¢Õ߇√◊Ë Õßπ’È ¡‘ ‰¥â Õ¬Ÿà ∑’Ë ‡π◊È ÕÀ“∑’Ë ‡ πÕ¢÷È π¡“‡ªì π∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√ ´÷Ë ß¡’ °≈à “«∂÷ ߧ≈â “¬§≈÷ ß°— π„π«— ≤π∏√√¡‚∫√“≥À≈“¬·À≈à ß ·µà §«“¡ ”§— ≠Õ¬Ÿà ∑’Ë §«“¡æ¬“¬“¡µÕ∫ªí ≠À“Õ¬à “ßπ— °ª√— ™≠“ §◊ Õ ·¡â ®–À“ª√– ∫°“√≥å ‡ªì π¢â Õ¡Ÿ ≈„™â ¬◊ π¬— π‰¡à ‰¥â °Á ‡æà ßæ‘ π‘ ®À“§”Õ∏‘ ∫“¬ Õ¬à “ßπà “ π„® ·≈–Õ¬à “ß Õ¥§≈â Õß°— π °≈“¬‡ªì π√–∫∫‡§√◊ Õ¢à “¬¢Õß §«“¡√Ÿâ ´÷Ë ß®–¡’ ºŸâ π— ∫ πÿ πµà Õ‰ªÕ¬à “ß·¢Á ߢ— 𠧔 ”§— ≠ : ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√, ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ,æ≈— ß√— °, æ≈— ߇°≈’ ¬¥ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§ ≈ 493 493 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π „Àâ ∏“µÿ Ù √«¡µ— «·≈–·¬°µ— «ÕÕ°®“° °— π º≈°Á §◊ Õ‡Õ°¿æ¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß Õ¬Ÿà µ≈Õ¥‡«≈“µ“¡∑’Ë ‡Œ‡√Õ§≈“¬‡∑‘ ™’È ∫à ߉«â ·µà µ— «∏“µÿ ∑—È ß Ù ™π‘ ¥¡’ §«“¡§ß µ— «∂“«√π‘ √— π¥√Õ¬à “ß∑’Ë æ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ µâ Õß°“√ º≈Õ’ °¢â ÕÀπ÷Ë ß°Á §◊ Õ°“√‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈ߢÕ߇հ¿æ‡ªì π«— Ø®— °√ §◊ Õ‡¡◊Ë Õ æ≈— ߧ«“¡√— °· ¥ß∫∑∫“∑√«¡∏“µÿ ‡¢â “ ¥â «¬°— π‡ªì π √√æ ‘Ë ßÕ¬à “ßߥߓ¡‡µÁ ¡∑’Ë ·≈â «°Á §≈“¬∫∑∫“∑„Àâ æ≈— ߧ«“¡‡°≈’ ¬¥ ‡¢â “∑”°“√·¬°∏“µÿ ∑—È ß Ù ÕÕ°®“°°— π ·≈–√«¡µ— «°— π‡ªì π∏“µÿ ∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï ®π∂÷ ß∑’Ë ÿ ¥ ·≈â «æ≈— ߧ«“¡‡°≈’ ¬¥°Á ‡√‘Ë ¡§≈“¬ ∫∑∫“∑‡æ◊Ë Õ„Àâ æ≈— ߧ«“¡√— °§à Õ¬Ê ‡¢â “ ¡“·∑π∑’Ë ∑’ ≈–πâ Õ¬®π‡µÁ ¡∑’Ë ‡™à ππ’È §◊ Õ «— Ø®— °√π‘ √— π¥√‰¡à ¡’ µâ 𰔇𑠥·≈–‰¡à ¡’ ®ÿ ¥®∫ «— Ø®— °√ ¡Ë ”‡ ¡Õπ‘ √— π¥√ «— Ø®— °√Õ¬à “ß°«â “ß Ê ¡’ √–∫ÿ ‰«â „𠇻…π‘ æπ∏å (fragment) ∑’Ë Ò˜ (µà Õ‰ª ®–„™â §”¬à Õ«à “ »π. µ“¡≈”¥— ∫∑’Ë ) Dils ·≈– Kranz ™“«‡¬Õ√¡— π‰¥â √«∫√«¡ ·≈–°”Àπ¥‰«â ¥Ÿ §”™’È ·®ßÕ¬à “ß≈–‡Õ’ ¬¥ „π ª√— ™≠“°√’ °√–¬–°à Õµ— « ‚¥¬°’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ( ”π— °æ‘ ¡æå ®ÿ Óœ) Àπâ “ Ò- ÒÙ §◊ Õ ™à «ß·√°æ≈— ß√— °§√Õ∫§√Õß ‡Õ°¿æÕ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ‡Õ°¿æ®÷ ß¡’ ·µà ª√– “π°— π‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«Õ¬à “ß∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï ™à «ßµà Õ¡“æ≈— ߇°≈’ ¬¥‡√‘Ë ¡·∑√°‡¢â “¡“ ∫à Õπ∑”≈“¬ ·≈–√ÿ °§◊ ∫Àπâ “¢÷È π‡√◊Ë Õ¬ Ê ®π∂÷ ß®ÿ ¥∑’Ë §«“¡‡°≈’ ¬¥§√Õ∫§√Õ߇հ¿æ Õ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ‡ªì π™à «ß∑’Ë ‡Õ°¿æ‡ªì π °≈’ ¿æÕ¬à “ß ÿ ¥¢’ ¥™à «ßµà Õ¡“æ≈— ß√— °‡√‘Ë ¡ ·∑√°·´ß ·≈–‡®√‘ ≠Õ”π“®¢÷È π‡√◊Ë Õ¬ Ê ®π∂÷ ߢ—È π¢®— ¥æ≈— ߇°≈’ ¬¥ÕÕ°‰¥â À¡¥ Õ¬à “ß‡¥Á ¥¢“¥ ‡ªì πÕ— π§√∫«ß®√Àπ÷Ë ß «ß®√∑’Ë Ú®–‡√‘Ë ¡µâ π∑— π∑’ ®π®∫«ß®√‡æ◊Ë Õ ‡ªî ¥∑“ß„Àâ «ß®√∑’Ë Û ‡√‘Ë ¡°√–∫«π°“√ µà Õ‰ª ·≈–µà Õ‰ª‡™à ππ’È ‡√◊Ë Õ¬ Ê ‰ªÕ¬à “ß ‰¡à √Ÿâ ®∫ ∑’Ë °≈à “«¡“π’È §◊ Õ∑ƒ…Æ’ °”‡π‘ ¥ ‡Õ°¿æ(Cosmogony) ¢Õ߇ա‡æ- ‡¥Õ§≈‘ ´÷Ë ß°Á ‰¥â ‡ªì π‡™à ππ’È ¡“‡√◊Ë Õ¬ Ê ·≈–®–‡ªì π‡™à ππ’È ‰ª‡√◊Ë Õ¬ Ê ‡ªì π«— Ø®— °√ ∑’Ë ‰¡à √Ÿâ ®— °‡Àπ◊Ë Õ¬Àπà “¬·≈–‰¡à √Ÿâ ®— °®∫ ‘È π ‡Õ°¿æ®÷ ß¡’ À≈“¬‡Õ°¿æ„𧫓¡À¡“¬ «àà “ ◊ ∫µà Õ°— π‰¡à „™à „π‡«≈“‡¥’ ¬«°— π ‰¡à „™à æ√â Õ¡°— π¥— ß§”¬◊ π¬— π¢ÕßÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈«à “ ç‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ·≈–·Õ·π°·´‡°Õ- ‡√‘ Õπ‡À¡◊ Õπ°— π«à “ ‘Ë ßÕ◊Ë π Ê ∑—È ßÀ≈“¬ (πÕ°®“°∏“µÿ Ù-ºŸâ «‘ ®— ¬) ‡°‘ ¥®“°°“√ ·∫à ß à «πÕÕ°®“° ‘Ë ßº ¡(®“°∏“µÿ Ù- ºŸâ «‘ ®— ¬) ·µà °Á Õπµà “ß°— πµ√ß∑’Ë «à “ ‡Õ¡- ‡æ‡¥Õ§≈‘ ∂◊ Õ«à “°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß«π ‡«’ ¬π‡ªì π«— Ø®— °√ ·µà ·Õ·π°·´‡°Õ‡√‘ Õπ«à “¡’ ‡Õ°¿æ‡¥’ ¬«∑’Ë ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß ‡√◊Ë Õ¬‰ª‚¥¬‰¡à ¡’ «— Ø®— °√é Ò ´‘ ¡æ≈’ ‡´’ ¬ ∫— π∑÷ °‰«â ™— ¥‡®π∑’Ë ÿ ¥ «à “§πÕ◊Ë πÊ°≈à “««à “‡Õ°¿æ‡¥’ ¬«°— π°à Õ °”‡π‘ ¥ ·≈–·µ° ≈“¬ ≈— ∫°— π‰ª §◊ Õ ‡°‘ ¥„À¡à ·≈– Ÿ ≠ ≈“¬Õ’ °‡™à ππ’È µ≈Õ¥‰ª ‡™à π ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “««à “ æ≈— ß√— ° ·≈–æ≈— ߇°≈’ ¬¥ — ∫‡ª≈’Ë ¬π°— π§√Õ∫§√Õß æ≈— ß√— °™— °π”∑ÿ ° ‘Ë ß‡¢â “√«¡°— π‡ªì πÀπ÷Ë ß ‚¥¬∑”≈“¬‡Õ°¿æ∑’Ë æ≈— ߇°≈’ ¬¥‰¥â √â “ß ‰«â °à Õπ ‡Õ°¿æ∑√ß°≈¡°Á ‡°‘ ¥¢÷È π ·µà µà Õ¡“æ≈— ߇°≈’ ¬¥°Á ·¬°∏“µÿ ÕÕ°®“° °— πÕ’ ° ·≈– √⠓߇հ¿æÕ— π·µ°·¬° Õ’ °é Ú ‡π◊Ë Õß®“°‡ªì π«— Ø®— °√ ®÷ ßÀ¡ÿ π‡«’ ¬π ‡™à ππ’È ‡√◊Ë Õ¬¡“ ·≈–®–‡ªì π‡™à ππ’È ‡√◊Ë Õ¬‰ª ‚¥¬‰¡à ¡’ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π·≈–‰¡à ¡’ ®ÿ ¥®∫®÷ ß∂◊ Õ ‰¥â «à “‰¡à ¡’ ºŸâ √â “ß„π√–∫∫§«“¡§‘ ¥‡™à ππ’È ‡æ√“–°“√ √â “ßÀ¡“¬§«“¡«à “¡’ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡ µâ π Õ¬à “ß‰√°Á µ“¡ Õ‰§«‡π‘ §‘ ¥«à “°“√ √â “ß·µà Õ¥’ µπ‘ √— π¥√‡ªì π‰ª‰¥â ‡Àµÿ º≈ ®–Õ∏‘ ∫“¬Õ¬à “߉√ ‡ªì π‡√◊Ë ÕߢÕ߬ÿ §°≈“ß ®–µâ ÕßÀ“§”µÕ∫ „π ¡— ¬¢Õ߇ա‡æ- ‡¥Õ§≈‘ π— ∫«à “‡æ’ ¬ßæÕ·≈â «∑’Ë ®–√— ∫√Ÿâ «à “ ‰¡à ¡’ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π¢Õß«— Ø®— °√°“√‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈ß „𧫓¡‡ªì π®√‘ ß ”À√— ∫‡Õ¡- ‡æ‡¥Õ§≈‘ ®–¡’ °Á ·µà ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π∑“ß µ√√°– °≈à “«§◊ Õ„π¡‘ µ‘ ·Àà ߧ«“¡‡¢â “„® ¢Õß¡πÿ …¬å ‚¥¬∑’Ë ‡√“®–‡¢â “„®Õ–‰√µâ Õß ¡’ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π¢Õߧ«“¡‡¢â “„® ®÷ ß®–‡¢â “„® µ“¡≈”¥— ∫µà ÕÊ ‰ª®π§√∫«— Ø®— °√ ·≈â « ®÷ ߧ‘ ¥µ≈∫Õ’ °∑’ «à “«— Ø®— °√‡ªì π‡™à ππ’È ‚¥¬ ‰¡à ¡’ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π °≈à “«‰¥â Õ’ °Õ¬à “ß«à “µâ Õß ¡¡ÿ µ‘ ®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ π‡æ◊Ë Õ§«“¡‡¢â “„®‡¡◊Ë Õ‡¢â “ „®·≈â «°Á ≈∫°“√‡√‘Ë ¡µâ π∑‘È ß‡ ’ ¬ π— ∫‡ªì π ‡∑§π‘ §‡™‘ ߪؑ ∫— µ‘ ”À√— ∫§«“¡‡¢â “„® Ò Aristotle, Physics, 187a23. çEmpedocles and Anaxagoras also produce other things by separation from mixture, but they differ in that Empedocles makes these things happen in a cycle but Anaxagoras once for all.é Ú Simplicius, On the Heaven, 293.18. çOthers maintain that the same cosmos comes to be and perishes alternately, and again arises and perishes, and that this succession goes on forever. Thus Empedocles says that Love and Strife gain the ascendancy in turn : Love brings all things together into one, destroys the cosmos created by Strife andmakes of it the Spherewhereas Strife separates the elements again and creates a world like this. 494 494 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand ™à «ßæ≈— ß√— °§√Õ∫§√Õ߇µÁ ¡∑’Ë „π ¿“«–π’È ∏“µÿ Ù√«¡µ— «°— πÕ¬à “ß ‡Àπ’ ¬«·πà π∑’Ë ÿ ¥ §«“¡‡ªì π®√‘ ß∑—È ßÀ¡¥ ®–√«¡µ— «°— π‡ªì π∑√ß°≈¡ ß∫π‘Ë ßÕ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ·µà ∑«à “∑√ßæ≈— ߇µÁ ¡∑’Ë ∂â “®– ‡™◊Ë Õ«à “¡’ æ√–‡®â “°Á æ≈— ßπ’È ·À≈–§◊ Õæ√–‡®â “ æ≈— ß∑’Ë ∫— π¥“≈§«“¡¥’ ·≈–§ÿ ≥§à “∑ÿ ° Õ¬à “ß æ≈— ß∑’Ë ∑”„Àâ “√∑—È ßÀ¡¥√«¡°— π Õ¬à “ß°≈¡°≈◊ π ¡∫Ÿ √≥å ·∫∫∑’Ë ÿ ¥ Œ‘ æ- 擇≈Õ‡∑‘ ‰¥â ∫— π∑÷ °§«“¡§‘ ¥¢Õ߇ա- ‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡°’Ë ¬«°— ∫‡√◊Ë Õßπ’È ‰«â ¥— ߪ√“°Ø „πÀπ— ß ◊ Õ«à “ç‰¡à ¡’ Õß·¢π߬◊Ë πÕÕ°®“° À≈— ß ‰¡à ¡’ ‡∑â “À√◊ Õ‡¢à “·°«à ߉°«‰À« Ê ‰¡à ¡’ Õ«— ¬«–‡æ» ·µà ∑√߇ªì π∑√ß°≈¡ ¡Ë ”‡ ¡Õ°— π„π∑ÿ ° à «π¢Õßæ√–Õߧå Û ∑”‰¡®÷ ßµâ Õß√–∫ÿ «à “‰¡à ¡’ ·¢π߉¡à ¡’ ¢“À√◊ ÕÕ«— ¬«–Õ◊Ë π„¥ ‡™◊Ë Õ°— π«à “ ‡Õ¡‡æ- ‡¥Õ§≈‘ µâ Õß°“√‡πâ π«à “‡∑«¿“«–∑√ß °≈¡π’È ‰¡à ¡’ √Ÿ ª√à “ß‡À¡◊ Õπ¡πÿ …¬å Õ¬à “ß ∑’Ë “¡— ≠™π‡™◊Ë Õ §«“¡®√‘ ßπ—È π√Ÿ ª√à “ß ¡πÿ …¬å ‰¡à „™à √Ÿ ª∑√ß∑’Ë ¡∫Ÿ √≥å Ÿâ ∑√ß°≈¡ ‰¡à ‰¥â ®÷ ߇™◊Ë Õ°— πµà Õ‰ªÕ’ °«à “„π‡√◊Ë Õßπ’È ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ √— ∫§” Õπ¡“®“°æ“√å ‡¡- ‡πÕ¥‘ ‡æ√“–µâ Õß°“√ª√–π’ ª√–πÕ¡ °— ∫‡Œ‡√Õ‰§≈‡∑‘ ®÷ ß√— ∫æ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ µÕπ‡√‘Ë ¡µâ ππ’È µà Õ®“°π—È π°Á ®–√— ∫‡Õ“§«“¡ §‘ ¥¢Õ߇Œ‡√Õ‰§≈‡∑‘ ¡“Õ∏‘ ∫“¬æ≈— ß ‡°≈’ ¬¥µà Õ‰ª §«“¡‡ªì π®√‘ ß ¡∫Ÿ √≥å π’È Õ¬Ÿà π‘Ë ß µ“¡§µ‘ ¢Õßæ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ ¥— ߧ”∫— π∑÷ ° ¢Õß´‘ ¡æ≈’ ‡´’ ¬ «à “ ç¬ÿ ¥’ ‡¡‘ ‡¢â “„®«à “ ∑√ß°≈¡Õ— π¡’ æ≈— ß√— °§√Õ∫§√Õßπ—È π‰¡à ¡’ °“√‡§≈◊Ë Õπ‰À«„¥Ê√–À«à “ß∑’Ë ∑ÿ ° ‘Ë ß√«¡ µ— «°— πÕ¬Ÿà ¥— ßπ—È π®÷ ߬— ߉¡à ª√“°Ø¥«ß Õ“∑‘ µ¬å ∑’Ë «‘Ë ß‡√Á «„Àâ ‡ÀÁ π ¥— ß∑’Ë ‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ‰¥â °≈à “«‰«â «à “ ç∑ÿ ° ‘Ë ß¬÷ ¥°— π‡Àπ’ ¬« ·πà π„𧫓¡°≈¡°≈◊ π∑’Ë ¡◊ ¥ π‘ ∑ ‡ªì π √Ÿ ª∑√ß°≈¡‚¥¬√Õ∫¡’ §«“¡ ÿ ¢„𧫓¡ ß∫π‘Ë ß°≈¡Êé Ù §” Õπ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ∑’Ë ´‘ ¡- æ≈’ ‡´’ ¬ ∫— π∑÷ °‰«â π’È §≈â “¬°— ∫»π.∑’Ë Ú¯ ∑’Ë °≈à “««à “çæ√–Õߧå ∑√ß¡’ √Ÿ ª√à “ß‡∑à “°— π ‚¥¬√Õ∫ ·≈–‡ªì ππ‘ √— π¥√√à «¡°— π‡ªì π√Ÿ ª ∑√ß°≈¡‚¥¬√Õ∫¡’ §«“¡ ÿ ¢„𧫓¡ ‚¥¥‡¥’Ë ¬«°≈¡Êé ı §”«à “ çeternalé „π »π.π’È √â “ß §«“¡¢â Õß„®„Àâ π— °«‘ ‡§√“–Àå »— æ∑å Õ¬à “ß ¡“° ®–‡ªì ππ‘ √— π¥√‰¥â Õ¬à “ß‰√„π‡¡◊Ë Õ ∑ÿ ° ‘Ë ßÀ¡ÿ π‡«’ ¬π‡ªì π«— Ø®— °√ ∫“ß§π ‡™à π°Ÿ ∑√’ µ’ §«“¡«à “§«√‡ªì π çaltogether without limité ‡æ√“–§”¿“…“°√’ ° apeiron°”°«¡¡“°§«√µ’ §«“¡„Àâ °«â “ß ·µà ®–µ’ §«“¡«à “‡ªì π “√‰√â √Ÿ ªÕ¬à “ßÕ–·π°- ‡´Õ·¡π‡¥Õ√å °Á ‰¡à ‰¥â ‡æ√“–¡’ ≈— °…≥– ‡®“–®ß‡ªì 𥑠ππÈ ”≈¡‰ø·≈â « °Á ¡’ ∑“ß ‡¥’ ¬«§◊ Õ¡’ ¢π“¥‰¡à ®”°— ¥ ´÷Ë ßµ√ߢ⠓¡ °— ∫∑√ß°≈¡¢Õßæ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ ·≈–∑’Ë ”§— ≠°Á §◊ Õ∑√ß°≈¡®–‰¡à ¡’ ¢π“¥®”°— ¥ ‰¥â Õ¬à “ß‰√ ∂â “‰¡à ¡’ ¢π“¥®”°— ¥°Á ‰¡à ‡ªì π ∑√ß°≈¡ ·≈–∂â “‡ªì π∑√ß°≈¡°Á µâ Õß¡’ ¢π“¥®”°— ¥ ˆ ºŸâ «‘ ®— ¬§‘ ¥«à “πà “®–À¡“¬∂÷ ß ∏“µÿ Ù «à “§ß ¿“æπ‘ √— π¥√‰¡à «à “®–∂Ÿ ° §√Õ∫§√Õß‚¥¬æ≈— ß√— °À√◊ Õæ≈— ߇°≈’ ¬¥ °Á µ“¡ Õ“®®–¡’ ºŸâ ∂“¡‰¥â «à “√–À«à “ß∑’Ë “√ ∑—È ßÀ¡¥Õ¬Ÿà „π°“√§√Õ∫§√ÕߢÕßæ≈— ß √— °Õ¬à “߇µÁ ¡∑’Ë Õ¬Ÿà π—È π æ≈— ߇°≈’ ¬¥‰ªÕ¬Ÿà ‡ ’ ¬∑’Ë ‰Àπ ‚™§¥’ ∑’Ë ‡√“¡’ »π. Ûˆ ∑’Ë „Àâ §”µÕ∫Õ¬à “ß™— ¥‡®π«à “ ç¢≥–∑’Ë ∏“µÿ Ù ¡“Õ¬Ÿà ¥â «¬°— ππ—È π æ≈— ߇°≈’ ¬¥°Á °≈— ∫‰ª Õ¬Ÿà ÿ ¥·¥πé ˜ √ÿ ªµÕππ’È ÕÕ°‡ªì πµ— «Õ¬à “ß »’ ≈∏√√¡„Àâ — ߧ¡Õ¬Ÿà °— πÕ¬à “ß ß∫ ÿ ¢«à “ ç‰¡à ¡’ «‘ «“∑– ‰¡à ¡’ ߧ√“¡Õ— π‰¡à §«√¡’ „π à «π·¢π¢“„¥‡≈¬é ¯ §«“¡°≈¡°≈◊ 𠇪ì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«°— π‡™à ππ’È ∏“µÿ Ù¬— ߧ߇ªì π ∏“µÿ Ù ·µà ‰¡à · ¥ß‡Õ°≈— °…≥–ª√–®” ∏“µÿ ÕÕ°·µà ª√–°“√„¥‡≈¬ §«“¡°≈¡ °≈◊ π®÷ ß ¡∫Ÿ √≥å ™à «ßæ≈— ߇°≈’ ¬¥√ÿ ° ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡√‘Ë ¡∫√√¬“¬™à «ß Ú ¢Õß«— Ø®— °√¥â «¬¢â Õ§«“¡¢Õß »π. Û¯ «à “ ç‡Õ“≈– µà Õ‰ªπ’È ¢â “懮⠓®–‡√‘Ë ¡ °≈à “«∂÷ ߢ≥–·√°∑’Ë ∑ÿ ° ‘Ë ß∑ÿ °Õ¬à “ß∑’Ë ‡√“ ª√– ∫æ∫Õ¬Ÿà π’È ∂◊ Õ°”‡π‘ ¥¡“§◊ Õæ◊È π‚≈° Û DK 31B29. çFor there do not start two branches from his back; (he has) no feet, no swift knees, no organs of reproduction; but he was a Sphere, and in all directions equal to himself. Ù Simplicius Physics, 1183.28. çEudemus understands the immobility to apply to the Sphere in the supremacy of Love, when all things are combined. Then neither is the swift body of the sun discerned, but as he says: ùThus everything is held fast in the close obscurity of Harmonia, a rounded Sphere rejoicing in its circular stillnessû.é ı DK 31B28. çBut he (God) is equal in all directions to himself and altogether eternal, a rounded Sphere enjoying a circular solitude.é ˆ ¥Ÿ Guthrie, A History of Greek Philosophy, vol II, p.170. ˜ DK31B36. çAs they come together, Hate returned to the outermost.é ¯ DK31B27a. çThere is no strife nor unseemly war in his limbs.é 495 495 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ∑â Õß∑–‡≈∑’Ë ¡’ §≈◊Ë π Õ“°“»™◊È π ·≈–Õ Ÿ √ Õ’ ‡∑Õ√å ´÷Ë ß√«¡µ— «°— π‡ªì π°√Õ∫°≈¡≈â Õ¡ ‚≈°Õ¬Ÿà ¢≥–π’È é ˘ ™à «ß∑’Ë Ú ‡√‘Ë ¡‚¥¬æ≈— ߇°≈’ ¬¥´÷Ë ß‰¥â °≈— ∫‰ªÕ¬Ÿà ÿ ¥·¥ππ—È π ‰¥â ‡«≈“ –∑â Õπ °≈— ∫µ“¡‡«√·Àà ß«— Ø®— °√´÷Ë ß‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ‡√’ ¬°«à “ Broad Oath (ªØ‘ ≠≠“ §√Õ∫®— °√«“≈)µ“¡»π.Û´÷Ë ßÕ“√‘ - ‚µ‡µ‘ ≈‡ªì πºŸâ ‡°Á ∫‰¥â Ò «à “ 燡◊Ë Õæ≈— ß ‡°≈’ ¬¥‰¥â √«∫√«¡æ≈— ßÕ¬à “ß∑—Ë «∂÷ ß„π∑ÿ ° — ¥ à «π·≈â « °Á ª√“°Ø‚©¡¢÷È π Ÿà µ”·Àπà ß Õ— π∑√߇°’ ¬√µ‘ ‡¡◊Ë Õ‰¥â ‡«≈“ — ∫‡ª≈’Ë ¬π °“√ªÆ‘ ∫— µ‘ ß“π∑’Ë ªØ‘ ≠≠“§√Õ∫®— °√«“≈ ‰¥â °”Àπ¥‰«â „Àâ é ÒÒ ª√“°Ø°“√≥å ·√°„π‡Õ°¿æ°Á §◊ Õ §«“¡‡ªì π®√‘ ß Ù ∏“µÿ ∑’Ë √«¡°— πÕ¬Ÿà Õ¬à “ß ß∫¿“¬„µâ °“√§√Õ∫§√ÕߢÕßæ≈— ß√— ° π—È π‡√‘Ë ¡µ◊Ë πµ— «®“°°“√·∑√°‡¢â “¡“¢Õß æ≈— ߇°≈’ ¬¥„π∑ÿ ° — ¥ à «π¥— ß ”π«π¢Õß ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ „π »π. ÛÒ «à “ ç∑ÿ ° Õ«— ¬«–¢Õßæ√–‡®â “ –∑â “πµà Õ Ê °— π‰ª ®π∑—Ë «∑ÿ ° — ¥ à «πé ÒÚ çæ√–‡®â “é „π∑’Ë π’È À¡“¬∂÷ ߧ«“¡ ‡ªì π®√‘ ß Ù ∏“µÿ ∑’Ë √«¡µ— «°— πÕ¬à “ß ß∫ ‡ªì π∑√ß°≈¡π—Ë π‡Õß ∂â “®–∂“¡«à “Õ–‰√§«∫§ÿ ¡°“√‡ª≈’Ë ¬π ‡«√ °Á ¡’ §”µÕ∫Õ¬Ÿà ·≈â «®“°‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ·µà Õ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈°Á ¬— ßÕ¥µ—È ßªí ≠À“ ∂“¡µà Õ‰¡à ‰¥â «à “·≈â «Õ–‰√‡ªì 𠓇Àµÿ À√◊ Õ ‡Àµÿ º≈¢Õß°“√¡’ ‡«√ — ∫‡ª≈’Ë ¬π°— π¥— ß °≈à “«¢â “ßµâ π‡≈à “ °Á ¬— ßµâ ÕßµÕ∫«à “Õß§å §«“¡®”‡ªì π‡ªì πÕ”π“® Ÿ ß ÿ ¥·≈–Õÿ µ√- ¿“«– ®÷ ߇ªì π‰ª‡™à ππ’È ·≈–µ“¡ ”π«π ¢Õß∑à “πæÿ ∑∏∑“ ‰¡à Õ“®®–„Àâ §”µÕ∫ ‰¥â ¡“°°«à “π—È π ‡æ√“– ÿ ¥∑â “¬·≈â « ‡∑’ ¬∫ ‰¥â °— ∫ºŸâ ‡§≈◊Ë Õπ·√° À√◊ ÕÕß§å ª∞¡°√ ¢ÕßÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈π—Ë π‡Õß Õ¬à “ß‰√°Á µ“¡ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ §ß ¡‘ ‰¥â ‡¢â “„®«à “æ≈— ß√— °·≈–æ≈— ߇°≈’ ¬¥‡ªì π æ≈— ß®— °√°≈·µà ‡ªì πæ≈— ß®‘ µ∑’Ë ¡’ ™’ «‘ µ®‘ µ„® ¡‘ ©–π—È π§ß‰¡à ‡√’ ¬°‡™‘ ß¿“ææ®πå «à “ √— °- ‡°≈’ ¬¥ ¥— ßπ—È π®÷ ߧ«√¡’ §”Õ∏‘ ∫“¬‡™‘ ß®‘ µ ‰¡à „™à ‡™‘ ß “√ °Ÿ ∑√’ ‡ πÕ§”Õ∏‘ ∫“¬‡™‘ ß ®‘ µ«à “ çÕ“®‡ªì π‰¥â «à “„π°“√µà Õ Ÿâ ‡™‘ ß ™— ¬™π–´È ”Ê´“°ÊÕ¬à “ß‰¡à √Ÿâ ®∫‡™à ππ’È °Á ‡ªì π∏√√¡¥“∑’Ë ΩÉ “¬™π–®–√Ÿâ ®— °À¡¥‡√’Ë ¬« ·√ß ‡ªî ¥‚Õ°“ „Àâ ΩÉ “¬µ√ߢ⠓¡‰¥â øóô πµ— « ·≈–°≈— ∫‡ªì πΩÉ “¬√ÿ °∫â “ßé ÒÛ Õ¬à “ß‰√ °Á µ“¡ Ú æ≈— ß Ÿ ß ÿ ¥π’È æ≈— ßæÕ°— π ¢à ¡ °— π‰¡à ‰¥â ‡¥Á ¥¢“¥ ®÷ ßµâ Õߺ≈— ¥°— π·æâ º≈— ¥°— π™π–‡√◊Ë Õ¬‰ª ∑ƒ…Æ’ π’È æ∫‰¥â „π À≈“¬≈— ∑∏‘ »“ 𓇙à π»“ π“·´‡√Õ- ∑ÿ ‡∑√Õ·≈–»“ π“¡“π’ ‡ªì πµâ πÕ“®®– ‡ªì 𧫓¡‡™◊Ë Õ·æ√à À≈“¬Õ¬Ÿà °à Õπ·≈â «°Á ‰¥â ‡¡◊Ë Õæ≈— ߇°≈’ ¬¥∑”°“√ ´÷Ë ß°Á À¡“¬ §«“¡«à “æ≈— ß√— °‡ ’ ¬Õ”𓮧√Õ∫§√Õß ·≈â «µ“¡À≈— °‡°≥±å §◊ Õ ‘Ë ß‡À¡◊ Õπ°— π ¥÷ ߥŸ ¥°— π·≈–¡ÿà ß Ÿà ·À≈à ß∑’Ë ‡À¡“– ¡¢Õß µπ §◊ Õ‰øÕÕ°Õ¬Ÿà «ß√Õ∫ ÿ ¥ Õ“°“» ¢÷È π Ÿà ∑â ÕßøÑ “ πÈ ”≈ß Ÿà ∑â Õß¡À“ ¡ÿ ∑√ ¥‘ π ®— ∫°— π‡ªì π°â Õπ·¢Á ß ·πà πÕπ«à “‰¡à „™à ∑ÿ ° — ¥ à «π¢Õß·µà ≈–∏“µÿ ®–µÕ∫ πÕßæ√â Õ¡ °— π„π‡«≈“‡¥’ ¬«°— π ·µà ∑¬Õ¬°— πµÕ∫ πÕ߇ªì π à «πʵ“¡ à «π¢Õßæ≈— ߧ«“¡ ‡°≈’ ¬¥´÷Ë ß‡√‘Ë ¡∑”°“√·µà πâ Õ¬ (‡À¡◊ Õπ §π‡æ‘Ë ßµ◊Ë π®“°¿«— ߧå )·≈–‡æ‘Ë ¡∑«’ §«“¡ √ÿ π·√ߢ÷È π‡√◊Ë Õ¬ Ê µ“¡ à «π∑’Ë æ≈— ߧ«“¡ √— °´÷Ë ß°Á µà յ⠓π‡Àπ’ ¬«·πà π·µà §à Õ¬ Ê Õà Õπ°”≈— ß≈ß∑ÿ °¢≥– ®“°°“√∑’Ë ∫“ß à «π¢Õß·µà ≈–∏“µÿ ‡§≈◊Ë Õπ‰ªÀ“·À≈à ߇À¡“– ¡¢Õßµπ∑’ ≈–πâ Õ¬ ∑”„Àâ “√Õߧå √«¡„π‚≈° §à Õ¬ Ê ‡ ’ ¬§«“¡ ¡¥ÿ ≈¥—È ß‡¥‘ ¡·≈–‡ ’ ¬ Õ— µ√“ à «πº ¡‡¥‘ ¡Õ— π ¡¥ÿ ≈∑ÿ ° — ¥ à «π °“√‡ ’ ¬§«“¡ ¡¥ÿ ≈¥—È ß‡¥‘ ¡‰¡à æ√â Õ¡°— ππ’È ∑”„Àâ Àπà «¬µà “ß Ê ¡’ Õß§å ª√–°Õ∫¢Õß ∏“µÿ Ù ‡ª≈’Ë ¬π‰ª∑ÿ °¢≥–∑”„Àâ ‡°‘ ¥ ‘ π ·√à µà “ß Ê æ◊ ™·≈– — µ«å ™π‘ ¥µà “ß Ê ·≈– ¡πÿ …¬å ´÷Ë ß¡’ ‡Õ°≈— °…≥å µà “ß Ê °— π ∑—È ßπ’È ¢÷È π°— ∫Õ— µ√“ à «π¢Õß∏“µÿ Ù ∑’Ë ‡ªì πÕß§å ª√–°Õ∫¢Õß·µà ≈–Àπà «¬ °“√‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈߬— ߇°‘ ¥¢÷È πÕ¬à “ßµà Õ‡π◊Ë Õßµ≈Õ¥‡«≈“ ®÷ ߪ√“°Ø«à “¡’ °“√‡°‘ ¥ °“√‡µ‘ ∫‚µ °“√ ‡ ◊Ë Õ¡ ¡√√∂¿“æ ·≈–µ“¬≈ß„π∑’Ë ÿ ¥ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡™◊Ë Õ«à “ ¡— ¬¢Õß∑à “π Õ¬Ÿà „π™à «ß∑’Ë Ú∑ÿ °Õ¬à “ß®÷ ߥ”‡π‘ π Ÿà §«“¡ ‡ ◊Ë Õ¡ ‚¥¬∏“µÿ Ù ®“°Õߧå √«¡®–·¬° µ— «‰ª√«¡„π·À≈à ߢÕßµπ¡“°¢÷È πµ“¡ ≈”¥— ∫∑”„Àâ ‘Ë ßµà “ßÊ ‡ ’ ¬¥ÿ ≈¡“°¢÷È πµ“¡ ≈”¥— ∫‡™à π°— π¥— ßÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈Õ⠓߉«â «à “ ˘ DK31B38. çCome now, Iwill first tell you of (the sun) the beginning, (the Elements) fromwhich all the things we now look upon came forth into view: Earth, and the sea with many waves, and damp Air, and the Titan Aether which clasps the circle all round.é Ò Aristotle, Metaphysics, 1000b12. ÒÒ DK31B30. çButwhen greatHate had been nourished in its limbs, and had rushed up into honour, when the time was fulfilled which, alternating, is fixed for them (Love and Hate) by a broad oath...é ÒÚ DK31B31. çFor all the limbs of the God trembled in succession.é ÒÛ W. Guthrie, ibid, p. 172. çPossibly in the age-long struggle to win the victory and hold its gains, the victor temporalily exhausted his strength while his rivalsû powers were reoccupied.é 496 496 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand çæ≈— ߇°≈’ ¬¥ ·≈–æ≈— ß√— °¬— ß°”≈— ßµà Õ Ÿâ °— π·≈–°— πÕ¬Ÿà é ÒÙ §«“¡√— °®–≈¥≈ß ‡√◊Ë Õ¬Ê®π„π∑’Ë ÿ ¥®–À¡¥‡√’Ë ¬«·√ßÕ¬à “ß ‘È π‡™‘ ß µâ ÕßÀπ’ ‰ªÕ¬Ÿà ÿ ¥·¥π ª≈à Õ¬„Àâ æ≈— ߇°≈’ ¬¥‡ªì π‡®â “‚≈°§√Õ∫§√Õß‚¥¬ ∫— ߧ— ∫„Àâ ∏“µÿ Ù·¬°°— πÕ¬Ÿà Õ¬à “ß‡¥Á ¥¢“¥ π— ∫‡ªì π™à «ß∑’Ë Û ¢Õß«— Ø®— °√ °Á À¡“¬ §«“¡«à “»’ ≈∏√√¡¢Õß¡πÿ …¬å ®–‡ ◊Ë Õ¡≈ß µ“¡≈”¥— ∫ ·≈–§«“¡ — ∫ π«ÿà 𫓬„π — ß§¡®–‡æ‘Ë ¡∑«’ ¢÷È πµ“¡≈”¥— ∫ ‡æ√“– ¡πÿ …¬å ®–„™â ‡Àµÿ º≈πâ Õ¬≈ß∑ÿ °∑’ ´÷Ë ß°Á §«√ ∑”„® ‡æ√“–‡ªì π‰ªµ“¡«— Ø®— °√ ™à «ßæ≈— ߇°≈’ ¬¥§√Õ∫§√Õß ™à «ßπ’È ‡√“‰¡à ¡’ À≈— °∞“π„Àâ ‡™◊Ë Õ‰¥â ‡≈¬«à “ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ §‘ ¥Õ¬à “߉√ ‰¥â ·µà — ππ‘ …∞“π ‡æ√“–∂â “‰¡à — ππ‘ …∞“𠧔 Õπ‡√◊Ë Õß«— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ °Á ‰¡à §√∫«ß®√ ¥— ߢâ Õ — ߇°µ¢Õß°Ÿ ∑√’ ºŸâ ∑”°“√»÷ °…“‡√◊Ë Õßπ’È ¡“Õ¬à “ß∂’Ë ∂â «π«à “ ç„𧫓¡æ¬“¬“¡∑’Ë ®–∫√√¬“¬„Àâ ‡ÀÁ π ¿“æ¢Õß ‘Ë ßµà “ßÊ ‡¡◊Ë Õæ≈— ߇°≈’ ¬¥‡¢â ¡ ·¢Á ß ÿ ¥¬Õ¥π—È π À≈— °∞“π™à «¬‰¥â ·µà „Àâ — ππ‘ …∞“π‡∑à “π—È π ∑—È ßπ’È °Á ‡æ√“–‰¡à æ∫ ¢â Õ‡¢’ ¬π¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ „π∫∑°≈Õπ ¢Õß∑à “π‡≈¬é Òı ´’ .¡‘ ≈‡≈‘ √å ¥ (C. Millerd) ®÷ ß — π- π‘ …∞“πµà Õ‰ª«à “ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡Õß Õ“®®–‰¡à ¡’ §«“¡§‘ ¥À√◊ Õµ— ¥ ‘ π„®‰¡à ∂Ÿ ° °Á ‰¥â «à “®–∫√√¬“¬™à «ßπ’È Õ¬à “ß‰√¥’ ‡æ√“– ‰¡à ·πà „®‰¥â «à “¿“«–π’È §«√®–‡ªì π¿“«– ß∫π‘Ë ßÕ’ °§√—È ßÀπ÷Ë ß ·µà °Á ¢— ¥¢â ÕßÕ¬Ÿà ∑’Ë «à “ ®–º‘ ¥π‘ ¬“¡∑’Ë °”Àπ¥„Àâ æ≈— ߇°≈’ ¬¥∑” °“√µ√ߢ⠓¡°— ∫æ≈— ß√— ° ∑“ß∑’Ë ¥’ ®÷ ߧ«√ „Àâ ‡ªì 𧫓¡ — ∫ π«ÿà 𫓬 Ÿ ß ÿ ¥¥â «¬ °“√·¬°µ— «®“°°— πÕ¬à “ß√ÿ π·√ß ·µà °Á ¢— ¥¢â ÕßÕ¬Ÿà ∑’Ë «à “‡¡◊Ë Õ∏“µÿ Ù µà “ß°Á ·¬°µ— « ®“°∏“µÿ Õ◊Ë πÊ¡“√«¡°— π¥â «¬æ≈— ߧ«“¡ ‡À¡◊ Õπ·≈â « ®–¡’ °“√·¬°µ— «Õ–‰√∑’Ë ‡ªì 𠉪‰¥â Õ’ °‡≈à “°Á À¡“¬§«“¡«à “æ≈— ߇°≈’ ¬¥ À¡¥ƒ∑∏‘Ï ®–∑”°“√„¥Õ’ °·≈â « µâ Õ߬ա ®”ππ≈à “∂Õ¬‰ªÕ¬Ÿà ÿ ¥·¥π ®–™Õ∫À√◊ Õ ‰¡à ™Õ∫°Á ®”µâ Õߪ≈à Õ¬‡«∑’ „Àâ æ≈— ߧ«“¡ √— °‡¢â “∑”°“√·∑π∑’Ë µπ‡ÕßÀ≈∫©“° ‰ª√Õ®— ßÀ«–‡æ◊Ë Õ®–¡’ ‚Õ°“ ∑”°“√„π «— Ø®— °√∂— ¥‰ª Òˆ „π‡¡◊Ë Õ‡Àµÿ º≈¢Õß¡‘ ≈‡≈‘ √å ¥‡¢â “∑à “¥’ °Ÿ ∑√’ ®÷ ß — ππ‘ …∞“πµà Õ‰ª«à “ ™à «ß‡«≈“∑’Ë æ≈— ߇°≈’ ¬¥§√Õ∫§√Õ߇µÁ ¡∑’Ë π—È π‡ªì π·µà ‡æ’ ¬ß™—Ë «¢≥–∑’Ë ‰√â §«“¡¬◊ ¥‡¬◊È Õ §◊ Õ ≥ ∫— ¥¥≈∑’Ë ™‘È π à «π ÿ ¥∑â “¬¢Õß∏“µÿ Ù·¬° µ— «ÕÕ°®“°∏“µÿ Õ◊Ë π ·≈–√«¡µ— «‡¢â “°— ∫ ∏“µÿ ¢Õßµπ‰¥â ”‡√Á ® ≥ ∫— ¥¥≈π—È π‡Õß æ≈— ߇°≈’ ¬¥°Á ‘È πƒ∑∏‘Ï ·≈–À¡¥∫∑∫“∑ ·≈– ≥ ∫— ¥¥≈‡¥’ ¬«°— ππ—È πæ≈— ß√— °°Á ‡√‘Ë ¡ ∑”°“√‚¥¬‰¡à ‡ ’ ¬‡«≈“·¡â ·µà πâ Õ¬ Õ“® ‡ªì π‰¥â «à “‡æ√“–‡Àµÿ π’È ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ®÷ ߉¡à ∂◊ Õ«à “¡’ ™à «ß‡«≈“¥— ß°≈à “« ®÷ ߉¡à ‰¥â ‡¢’ ¬π√“¬≈–‡Õ’ ¬¥Õ–‰√‰«â πÕ°®“°∫Õ° „∫â «à “¡’ À— «‡≈’È ¬«À— «µà Õ√–À«à “ß∫∑∫“∑ ¢Õßæ≈— ߇°≈’ ¬¥·≈–æ≈— ß√— °‡∑à “π—È π çπà “ ‡™◊Ë Õ«à “¡’ À— «‡≈’È ¬«À— «µà ÕÕ¬à “ß°–∑— πÀ— π √–À«à “ß°√–∫«π°“√·¬°®π ”‡√Á ®‡√’ ¬∫ √â Õ¬ °— ∫°“√‡√‘Ë ¡¢—È πµÕπ√«¡µ— «°— π„À¡à ¢Õß∏“µÿ ∑—È ß Ù ‚¥¬æ≈— ß√— ° «— Ø®— °√®÷ ß ‡À≈◊ Õ‡æ’ ¬ß Û ™à «ß∑’Ë °‘ π‡«≈“‡∑à “ Ê °— π §◊ Õ ®“°‡°≈’ ¬¥ Ÿà √— ° √— °‡µÁ ¡√â Õ¬ ·≈–√— ° Ÿà ‡°≈’ ¬¥‡√“¬— ßµâ Õß∫√√¬“¬§«“¡ — ¡æ— π∏å √–À«à “ß∏“µÿ ‰¥â ‡ªì πÙÕ¬à “ß§◊ Õ √«¡µ— « °— π π‘ ∑ °”≈— ß·¬°ÕÕ°®“°°— π ·¬°µ— « °— π π‘ ∑ ·≈–°”≈— ß√«¡µ— «°— π ·µà ∑«à “ §«“¡ — ¡æ— π∏å ∑’Ë Û π—È π‡ªì π‡æ’ ¬ß™—Ë «À— ° ‡≈’È ¬« ‚¥¬‰¡à ¡’ °“√≈à «ß‡«≈“‡∑à “π—È πé Ò˜ ®“°¢â Õ§«“¡¢â “ßµâ π®–‡ÀÁ 𧫓¡ ‡ÀÁ π¢Õß°Ÿ ∑√’ «à “·µà ≈–«— Ø®— °√·∫à ߇«≈“ ÕÕ°‡ªì πÛ™à «ß‡∑à “Ê°— π°Á À¡“¬§«“¡ «à “™à «ß‡«≈“ ß∫π‘Ë ß ÿ ¥¬Õ¥π—È π°‘ π‡«≈“Ò „πÛ ¢Õß°“√µà Õ Ÿâ √–À«à “ßÚæ≈— ß Õ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈ Õâ “ß∂÷ ߧ«“¡ ß∫π‘Ë ß Ú §√—È ßµà ÕÒ «— Ø®— °√«à “ ç∏“µÿ Ù ‡§≈◊Ë Õπ ‰À« ·≈–Õ¬Ÿà π‘Ë ß ≈— ∫°— 𠇧≈◊Ë Õπ‰À«‡¡◊Ë Õ æ≈— ß√— °√«¡À≈“¬„Àâ ‡ªì πÀπ÷Ë ß ·≈–‡¡◊Ë Õ æ≈— ߇°≈’ ¬¥·¬°Àπ÷Ë ß„Àâ ‡ªì πÀ≈“¬ ·≈– Õ¬Ÿà π‘Ë ß„π√–À«à “ß°≈“ß∑—È ßÚ§√—È ßé Ò¯ ·µà ÒÙ Aristotle, Generation andCorruption, 315a16. çStrife and Love are still fightingwith one another.é Òı W. Guthrie, ibid, p. 177. çIn trying to describe the state of things when strife is supreme our sources on the subject in Empedoclesûs own poem.é Òˆ ¥Ÿ C. Millerd, On the Interpretation of Empedocles (Chicago, 1908), p.54. ; E. Zeller, Die Philosophie der Griechen, (Leipsig, 1920), p.971. n.1. Ò˜ W. Guthrie, ibid, p. 177-8. çMost probably there was only an instantaneous changeover from the completion of the separating process to the beginning of gradual reunion of love. The cycle could then be divided into three equal period: Strife of Love, sphauos, and Love to Strife. One would still have to describe the elemental relation as fourfold completely united, separating, completely separated, uniting but the third of these would be represented by a moment of transition only.é Ò¯ Aristotle, Physics, 250b26. çThings are alternately in motion and at test, in motion when Love is making the one out of many or Strife many out of one, and at rest in the intervening periods.é 497 497 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ´‘ ¡æ≈’ ‡´’ ¬ Õâ “ß«à “¬ÿ ¥’ ‡¡‘ ºŸâ ‡ªì π≈Ÿ °»‘ …¬å ”§— ≠¢ÕßÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈§‘ ¥«à “Õ“√‘ ‚µ- ‡µ‘ ≈À¡“¬∂÷ ßÀ¬ÿ ¥π‘Ë ß§√—È ß‡¥’ ¬« §◊ Õ¢≥– ∑ÿ °Õ¬à “ß√«¡µ— «°— π‡ªì π∑√ß°≈¡¥â «¬æ≈— ß √— °‡∑à “π—È π ‡æ√“–„π∑’Ë Õ◊Ë πÊÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈ °≈à “«∂÷ ß™à «ß ß∫π‘Ë ß‡ªì π‡Õ°æ®πå Ò˘ ·À≈à ß∑’Ë ·µà ≈–∏“µÿ ¡ÿà ߉ª√«¡°— π π—È πÕ¬Ÿà Àπ„¥ §µ‘ π’È Õ“®®–Õπÿ ¡“π‰¥â ®“° ≈— °…≥–°“√‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ¢Õß∏“µÿ Ù ¿“¬ „µâ Õ‘ ∑∏‘ º≈¢Õßæ≈— ߇°≈’ ¬¥´÷Ë ßπ— °ª√–«— µ‘ ª√— ™≠“∑—È ßÀ≈“¬¡’ §«“¡§‘ ¥‡ÀÁ πµ√ß°— π «à “ ¥‘ πÀπ— °∑’Ë ÿ ¥¬à Õ¡®¡≈ß Ÿà »Ÿ π¬å °≈“ß ‰ø‡∫“∑’Ë ÿ ¥¬à Õ¡≈Õ¬¢÷È π‡ªì π«— ß‡«’ ¬π (vortex) ≈¡‡∫“‡ªì πÕ— π¥— ∫ Ú °Á ®–‰≈à µ“¡‰ø¢÷È π‰ª Ÿà √–¥— ∫µË ”°«à “‰ø≈ß¡“ à «ππÈ ”‡∫“°«à “¥‘ π ·≈–Àπ— °°«à “≈¡°Á ®–·∑√°Õ¬Ÿà ‡Àπ◊ Õ¥‘ π·≈–„µâ ≈¡·≈–‡¡◊Ë Õ à «π„¥¢Õß∏“µÿ „¥∫√√≈ÿ ·À≈à ߢÕßµπ°Á ®–À¬ÿ ¥π‘Ë ß ºŸâ «‘ ®— ¬§‘ ¥«à “¬— ß¡’ ªí ≠À“∑’Ë πà “§‘ ¥·µà ¬— ߉¡à æ∫§”µÕ∫®“°∑à “πºŸâ „¥§◊ Õ æ≈— ß §«“¡‡À¡◊ Õπ — ¡æ— π∏å °— ∫æ≈— ߇°≈’ ¬¥ ·≈–æ≈— ß√— °Õ¬à “߉√ æ≈— ߧ«“¡‡À¡◊ Õπ Õ“®®–‡ªì π ‘Ë ß‡¥’ ¬«°— ∫æ≈— ߇°≈’ ¬¥‰¥â À√◊ Õ ‰¡à ∂â “‡™à ππ—È π‡¡◊Ë Õ∏“µÿ Ù ·¬°°— πÕ¬Ÿà ·≈â «æ≈— ߇°≈’ ¬¥°Á ¬— ߉¡à πà “®–À¡¥ƒ∑∏‘Ï ‡æ√“–¬— ß∑”°“√„Àâ ∏“µÿ Ù ®— ∫µ— «°— π„𠧫“¡‡À¡◊ ÕπÕ¬Ÿà µ≈Õ¥‡«≈“ ®÷ ßπà “®–¡’ ƒ∑∏‘Ï ∑”°“√µà Õ‰ª„π·µà ≈–∏“µÿ ¢Õß∏“µÿ Ù ∑”„Àâ ·µà ≈–∏“µÿ ¡’ §«“¡ ß∫π‘Ë ß„π·µà ≈–∏“µÿ ‡ªì πÙ °≈ÿà ¡ ‡À¡◊ Õπ∑’Ë æ≈— ß√— °π” ‡Õ“ Ù ∏“µÿ ¡“√«¡‡ªì π°≈ÿà ¡‡¥’ ¬« ∂â “ æ≈— ߇°≈’ ¬¥‡ªì π§π≈–æ≈— ß°— ∫æ≈— ߧ«“¡ ‡À¡◊ Õπ æ≈— ߧ«“¡‡°≈’ ¬¥°Á πà “®–‡Õ“ ™π–æ≈— ߧ«“¡‡À¡◊ Õπ‚¥¬∫— ߧ— ∫„Àâ à «π µà “ßÊ ¢Õß·µà ≈–∏“µÿ ·¬°°— π¿“¬„π·µà ≈–∏“µÿ π—Ë π§◊ Õ‰¡à ¬Õ¡„Àâ À¬ÿ ¥π‘Ë ß„π·µà ≈–∏“µÿ ·µà „Àâ À¡ÿ π‡«’ ¬π°— π„π·µà ≈–∏“µÿ µà Õ‰ª ‡¡◊Ë Õ‡ªì π‡™à ππ’È æ≈— ߇°≈’ ¬¥°Á ¬— ß¡’ ƒ∑∏‘Ï ∑”°“√„π·µà ≈–∏“µÿ Õ¬Ÿà µà Õ‰ªÀ≈— ß ®“°∑’Ë ·¬°µ— «ÕÕ°®“°∏“µÿ Õ◊Ë π¡“·≈â « ∑—È ßπ’È πà “®–¡’ ‡Àµÿ º≈ ‡æ√“–æ≈— ߧ«“¡ ‡À¡◊ ÕπÕà Õπ°«à “æ≈— ߧ«“¡√— °°Á ¬à Õ¡®– µâ ÕßÕà Õπ°«à “æ≈— ߧ«“¡‡°≈’ ¬¥¥â «¬ ‡æ√“–æ≈— ß√— °°— ∫æ≈— ߇°≈’ ¬¥¬à Õ¡‡ ¡Õ °— π ‡æ’ ¬ß·µà º≈— ¥°— π· ¥ßƒ∑∏‘Ï ‡∑à “π—È π ºŸâ «‘ ®— ¬¬— ߉¡à ‡ÀÁ 𧔵Õ∫„π¢≥–π’È ·µà ‡ªì π‡√◊Ë Õßπà “ π„®§‘ ¥ ·≈–«‘ ®— ¬µà Õ‰ª ‡æ√“–∂â “À“∑“ßÕÕ°‰¡à ‰¥â °Á ®–µâ Õß∑∫ ∑«π∫∑∫“∑¢Õßæ≈— ߧ«“¡‡À¡◊ Õπ°— π „À¡à Õ¬à “ß·πà πÕπ ™à «ßæ≈— ß√— °√ÿ ° ¡’ ‡»…π‘ æπ∏å ∑’Ë ∫√√¬“¬°√–∫«π °“√¢Õß™à «ßπ’È «à “ 燡◊Ë Õæ≈— ߇°≈’ ¬¥‰¥â ‰ª ∂÷ ß®ÿ ¥≈÷ °∑’Ë ÿ ¥¢Õß«— Ø®— °√·≈â « ·≈–‡¡◊Ë Õ æ≈— ß√— °¡“∂÷ ß®ÿ ¥°≈“ߢÕß«— ߇«’ ¬π °Á ¢≥–π—È π·À≈–∑’Ë ∏“µÿ Ù®–‡¢â “À“°— π‡æ◊Ë Õ ‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«°— π ‰¡à „™à æ√â Õ¡°— π∑— π∑’ À“¡‘ ‰¥â ·µà ∑«à “§à Õ¬‡ªì π§à Õ¬‰ªµ“¡ Õ”‡¿Õ„®®“° à «π‚πâ π∫â “ß à «ππ’È ∫â “ß ·≈–‡¡◊Ë Õ∏“µÿ Ù º ¡°— π°Á ‡°‘ ¥ ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬ ¢÷È ππ— ∫‰¡à ∂â «π ·µà °Á ¬— ß¡’ à «π∑’Ë ‰¡à º ¡ Õ¬Ÿà ‡§’ ¬ß∫à “‡§’ ¬ß‰À≈à °— ∫ ‘Ë ßº ¡Õ— π‰¥â ·°à à «π∑’Ë ¬— ßÕ¬Ÿà ¿“¬„µâ °“√§«∫§ÿ ¡¢Õß æ≈— ߇°≈’ ¬¥∑’Ë ¬— ß≈Õ¬π«≈Õ¬Ÿà ‡æ√“–¬— ß ‰¡à ∂÷ ߇«≈“∑’Ë æ≈— ߇°≈’ ¬¥®”µâ Õß∂Õπµ— « ÕÕ°‰ªÕ¬à “ß ‘È π‡™‘ ß®“°∏“µÿ Ù ∑—È ßÀ¡¥ ‡æ◊Ë Õ‰ª§Õ¬‚Õ°“ Õ¬Ÿà ÿ ¥·¥π ·µà ‡ªì π ™à «ß∑’Ë æ≈— ߇°≈’ ¬¥¬— ßµ°§â “ßÕ¬Ÿà „π∫“ß ·Àà ß ª≈’ °µ— «ÕÕ°®“°∫“ß·Àà ß ‚¥¬ §à Õ¬ Ê ‰À≈‡≈◊Ë ÕπÕÕ°‰ªÕ¬à “߇ߒ ¬∫ Ê „π∑”πÕ߇¥’ ¬«°— π°— ∫∑’Ë æ≈— ß√— °∑’Ë ‰√â ¡≈∑‘ π§≈“π§◊ ∫‡¢â “¡“ Ÿà ∏“µÿ Ù∑’Ë ‰¡à ‡ ◊Ë Õ¡ ≈“¬ ‘Ë ß‰¡à √Ÿâ µ“¬®–‡√’ ¬°°≈“¬‡ªì π ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬°— πÕ¬à “ß‡√à ß√’ ∫ ∏“µÿ ∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï °≈“¬ ‡ªì π∏“µÿ º ¡‚¥¬‡ª≈’Ë ¬π«‘ ∂’ ¿“«– ‡¡◊Ë Õ º ¡∏“µÿ °— πÕ¬à “ßπ’È °Á ‡°‘ ¥ ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬¢÷È π¡“° ¡“¬π— ∫®”π«π™π‘ ¥°Á ¬— ߉¡à ∂â «π¡’ √Ÿ ª√à “ß Àπâ “µ“µà “ß Ê °— π πà “‡®√‘ ≠µ“‡®√‘ ≠„® ¬‘Ë ßπ— °é Ú À¡“¬§«“¡«à “æ≈— ߇°≈’ ¬¥§à Õ¬ Ê ∂Õ¬ÕÕ°‰ª¡ÿà ß∑’Ë ÿ ¥·¥π µ“¡ à «π∑’Ë æ≈— ß√— °®“° ÿ ¥·¥π‡§≈◊Ë Õπµ— «‡¢â “¡“ Ÿà °≈“ß«— ߇«’ ¬π √–À«à “ßπ’È ∏“µÿ º ¡§à Õ¬Ê ‡°‘ ¥¢÷È π·≈–´— ∫´â Õπ¡“°¢÷È πµ“¡≈”¥— ∫ ®π‡°‘ ¥ ‘Ë ß¡’ ™’ «‘ µ®“°√–¥— ∫µË ” Ÿà √–¥— ∫ Ÿ ß ®π∂÷ ß¡πÿ …¬å ™à «ßπ’È ‡ªì π™à «ß·Àà ߧ«“¡ Ò˘ ¥Ÿ Simplicius 1183.28. Ú DK31B35. çWhenHate has reached the bottommost abyss of the eddy, andwhen Love reaches the middle of the whirl, then in it (the whirl) all these things come together so as to be One - not all at once, but voluntarily uniting, some from one quarter, others from another. And as they mixed, there poured forth countless races of mortals. But many things stand unmixed side by side with the things mixing - all those which Hate (still) aloft checked, since it had not yet faultlessly withdrawn from the limbs (of the Sphere). But in so far as it went on quietly streaming out, to the same extent there was entering a benevolent immortal inrush of faultless Love. And swiftly those things became mortal which previously had experienced immortality, and things formerly unmixed became mixed, changing their paths. And as they mixed, there poured forth countless races of mortals, equipped with forms of every sort, a marvel to behold.é 498 498 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand °â “«Àπâ “¢Õß √√æ ‘Ë ß„π‚≈° ∑ÿ ° ‘Ë ß¡’ ·µà ®–¥’ ¢÷È π §π§à Õ¬Ê ©≈“¥¢÷È π §à Õ¬Ê æ— ≤π“§ÿ ≥¿“æ™’ «‘ µ„Àâ ¥’ ¢÷È π ·≈–§à Õ¬Ê ·°â ªí ≠À“ — ߧ¡„Àâ §à Õ¬ Ê ‡√’ ¬∫√â Õ¬¡’ — 𵑠¿“æ¬‘Ë ßÊ ¢÷È π ‡ªì π™à «ß§◊ ∫Àπâ “‡¢â “ Ÿà ¬ÿ §æ√–»√’ Õ“√‘ ¬å ´÷Ë ß®–‡ªì π®√‘ ß°Á µà Õ‡¡◊Ë Õ æ≈— ߇°≈’ ¬¥À≈∫≈’È ‰ªÕ¬Ÿà ÿ ¥·¥π ‡À≈◊ Õ ·µà æ≈— ß√— °§√Õ∫§√Õß®— °√«“≈·µà æ≈— ß ‡¥’ ¬«π— ∫‡ªì πÕÿ µ¡√— ∞∑’Ë π“π“™“µ‘ „ΩÉ Ωí π ¡’ ”π«π·ª≈°‡ªì πªØ‘ ∫∂Õ¬Ÿà «à “ ç ‘Ë ß‰¡à √Ÿâ µ“¬°≈“¬‡ªì π ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬é ‡æ√“– ‰¡à πà “®–‡ªì π‰ª‰¥â ‡æ√“–∂â “°≈“¬‡ªì π ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬‰¥â ®–‡√’ ¬°«à “‰¡à √Ÿâ µ“¬‰¥â Õ¬à “ß‰√ πà “®–°≈à “«µ√ߢ⠓¡«à “ ‘Ë ß√Ÿâ µ“¬°≈“¬‡ªì π ‘Ë ß‰¡à √Ÿâ µ“¬ ·µà ∑«à “‡¡◊Ë Õ‡¢â “„®∫√‘ ∫∑ §«“¡§‘ ¥¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ·≈â «°Á ®– ‰¡à √Ÿâ ÷ °·ª≈° À√◊ ժؑ ∫∂Õ’ °µà Õ‰ª §◊ Õ ‘Ë ß‰¡à √Ÿâ µ“¬‰¥â ·°à ∏“µÿ Ù ‡¡◊Ë Õ∏“µÿ Ù º ¡°— π‡°‘ ¥‡ªì π ‘Ë ß„¥„π‚≈°°Á ≈â «π·µà √Ÿâ µ“¬ ‡æ√“–·µ° ≈“¬≈߇¡◊Ë Õ„¥°Á ‰¥â ‚¥¬∑’Ë ∏“µÿ Ù °Á ¬— ߧ߉¡à √Ÿâ µ“¬Õ¬Ÿà ¥— ߇¥‘ ¡ π—Ë π‡Õß °”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ °”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ‡ªì πªí ≠À“§“„® π— °§‘ ¥¢Õß∑ÿ °«— ≤π∏√√¡µ—È ß·µà ‡√‘Ë ¡À“ ‡Àµÿ º≈ ∑ÿ °«— ≤π∏√√¡¥Ÿ ‡À¡◊ Õπ®–§‘ ¥ µ√ß°— π«à “‡Õ°¿æ∑’Ë ¡’ °Æ‡°≥±å µ“¡∑’Ë ‡√“√Ÿâ ‡√‘Ë ¡¡“‚¥¬‰¡à ¡’ °Æ‡°≥±å §◊ Õ ‡ªì π °≈’ ¿æ(chaos) ·≈â «§à Õ¬ Ê «‘ «— ≤πå ¡“ ‡ªì π‡Õ°¿æ (cosmos) ∑’Ë ¡’ °Æ‡°≥±å µà Õ¿“¬À≈— ß à «π¡“°®–‡™◊Ë Õ«à “«‘ «— ≤π“- °“√¢Õ߇հ¿æ‡ªì π‰ª‡Õß‚¥¬Õ— µ‚π¡— µ‘ ‰¡à ¡’ ‡∑æÕß§å „¥¡“°”Àπ¥„Àâ ‡æ√“– ·¡â ·µà ‡∑æ‡Õß°Á ‡ªì πº≈®“°«‘ «— ≤π“°“√ ¢Õ߇հ¿æ ¡’ ·µà «— ≤π∏√√¡‡´¡‘ µ‘ °‡∑à “ π—È π∑’Ë ∂“¡ªí ≠À“π’È ·≈–µÕ∫«à “¡’ ‡°≥±å À√◊ Õ®— °√«“≈«— ≤π∏√√¡°√’ °°Á ‡™◊Ë Õ‡À¡◊ Õπ «— ≤π∏√√¡Õ◊Ë π Ê «à “‡∑æ∑—È ßÀ≈“¬‡ªì π º≈®“°«‘ «— ≤π“°“√¢Õ߇հ¿æπ—Ë πÀ¡“¬ §«“¡«à “‡Õ°¿æ¡’ æ≈— ß«‘ «— ≤π“°“√„πµ— « ‡Õß ¥— ßπ—È ππ— °ª√— ™≠“°√’ °√ÿà π·√° Ê µ—È ß ·µà ‡∑≈‘ ‡ªì πµâ π¡“∑’Ë æ¬“¬“¡À“§”µÕ∫ «à “Õ–‰√§◊ Õ ª∞¡∏“µÿ ¢Õ߇հ¿æ °Á æ“ °— π‡™◊Ë Õ«à “ª∞¡∏“µÿ ¡’ æ≈— ß«‘ «— ≤π“°“√„π µ— «‡Õß ¡“®π∂÷ ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ π’Ë ·À≈– ∑’Ë §‘ ¥„Àâ æ≈— ߇ªì 𧫓¡‡ªì π®√‘ ßµà “ßÀ“° ®“°ª∞¡∏“µÿ ∏“µÿ Ù ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ- §≈‘ ®÷ ߇ªì π “√∑’Ë ‰¡à ¡’ æ≈— ß„¥ Ê „πµ— « ·µà ¡’ æ≈— ß Û Õ¬à “ß∑’Ë ¬— ß„™â ∏“µÿ Ù ‡ªì 𠇫∑’ · ¥ßæ≈— ߢÕßµπ §◊ Õ æ≈— ß√— ° æ≈— ß ‡°≈’ ¬¥ ·≈–æ≈— ߧ«“¡‡À¡◊ Õπ Õ’ °ªí ≠À“Àπ÷Ë ß∑’Ë π— °§‘ ¥°à Õπ‡Õ¡- ‡æ‡¥Õ§≈‘ ‰¡à π„®À“§”µÕ∫ §◊ Õ °≈’ ¿æ ·≈–ª∞¡∏“µÿ ¡“®“°‰Àπ À“°¡’ ¡“‡√◊Ë Õ¬ Ê ·≈â «∑”‰¡®÷ ߇√‘Ë ¡«‘ «— ≤πå „π ‡«≈“µ“¡∑’Ë ‡√“√— ∫√Ÿâ ‰¥â °à ÕπÀπâ “π—È π‡ªì π Õ¬à “ß‰√™“«Œ’ ∫√Ÿ „Àâ §”µÕ∫«à “ æ√– ¬“Àå ‡«Àå ‡ªì πºŸâ ∫— π¥“≈∑ÿ °Õ¬à “ß„Àâ ‡ªì π ¡“®π‡ªì π¥— ß∑’Ë ‡√“√Ÿâ ‡ÀÁ πÕ¬Ÿà ∑ÿ °«— ππ’È ·≈â « µ— ¥∫∑‰ª‡≈¬«à “æ√–¬“Àå ‡«Àå ∑√߇ªì π Õ¬Ÿà ‡Õ߇√◊Ë Õ¬¡“ ∑”„Àâ √Ÿâ ÷ °«à “§” ç‡√◊Ë Õ¬ ¡“é ‡ªì π∑“ßÕÕ° ÿ ¥∑â “¬ ∑’Ë À“Õ–‰√¥’ °«à “¬— ߉¡à ‰¥â ”À√— ∫ªí ≠À“π’È ‡Õ¡‡æ- ‡¥Õ§≈‘ ‰¡à §‘ ¥®–¬°„Àâ ‡ªì π∫∑∫“∑¢Õß æ√–‡®â “∑’Ë ‡ªì πÕ¬Ÿà ‡Õ߇√◊Ë Õ¬¡“ ‡æ√“–§ß ‰¡à ∂Ÿ °‚©≈°°— ∫™“«°√’ ° ¡— ¬π—È π®÷ ߇ πÕ §”µÕ∫‰ªÕ’ °«‘ ∏’ Àπ÷Ë ß §◊ Õ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√ ”π— °‰æ·∑‡°Õ‡√‘ ‰¥â ‡ πÕ∑ƒ…Æ’ π’È ‡æ◊Ë Õ ·°â ªí ≠À“‡¥’ ¬«°— π ·µà ‡ªì π«— Ø®— °√‚¥¬ ∫— ߇Ց ≠ ‰¡à ¡’ °Æ‡°≥±å ™— ¥‡®π °Æ§«“¡ ¬ÿ µ‘ ∏√√¡∏√√¡™“µ‘ (natural justice)¢Õß Õ–·π°´’ ·¡π‡¥Õ√å °Á ‡ªì π«— Ø®— °√‚¥¬ ∫— ߇Ց ≠‡™à 𰗠𠇙◊Ë Õ‰¥â «à “‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ‡ªì π§π·√°∑’Ë ‡ πÕ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√ ∑’Ë ¡’ °Æ‡°≥±å µ“¡¢—È πµÕ𵓬µ— « ¥— ßπ—È π°”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ¢Õ߇ա‡æ- ‡¥Õ§≈‘ ∑’Ë ‡√“®–æ‘ ®“√≥“°— πÕ¬Ÿà π’È ®÷ ß ‡ªì 𰔇𑠥‡Õ°¿æ¢Õß«— Ø®— °√π’È ·≈– ‡ªì 𰔇𑠥§√—È ß∑’Ë Ú „π Ú §√—È ß¢Õß «— Ø®— °√π’È µ“¡À≈— °∞“π‡∑à “∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà ‡√“ æÕ®–‡ÀÁ 𧔠Õπ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ „π‡√◊Ë Õßπ’È ‰¥â «à “„π·µà ≈–«— Ø®— °√¢Õ߇հ- ¿æ¡’ °”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ Ú §√—È ß §√—È ß·√°„π ™à «ßæ≈— ß√— °√ÿ ° ·≈–®∫≈߇¡◊Ë Õæ≈— ß√— ° §√Õ∫§√Õ߇հ¿æÕ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ®π∑ÿ ° Õ¬à “ßÕ¬Ÿà „π¿“«– ß∫π‘Ë ß‡ªì π‡«≈“π“π∂÷ ß Ò „π Û ¢Õß«— Ø®— °√‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “«∂÷ ß°”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ§√—È ß·√°¢Õß «— Ø®— °√‰«â „π »π. Ûı ¥— ߇√“‰¥â »÷ °…“ ¡“„πÀ— «¢â Õ∑’Ë ·≈â « à «π°”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ §√—È ß ÕߢÕß«— Ø®— °√π’È §◊ Õ°”‡π‘ ¥‡Õ°¿æ ¢Õ߇√“¢≥–π’È ¡’ §«“¡ ”§— ≠¡“°°«à “ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡°√‘Ë π¥â «¬Õ“√— ¡¿∫∑ Õ¬à “ß ßà “ µà Õ®“°π—È π ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ §ß‰¥â ∫√√¬“¬‰«â Õ¬à “ßæ‘ ¥“√‡ªì 𧔰≈Õπ∑’Ë µπ∂π— ¥ ·µà πà “‡ ’ ¬¥“¬∑’Ë ‰¡à ‡À≈◊ Õ‰«â „Àâ ‡√“»÷ °…“‡≈¬ ‡√“‰¥â ·µà æ÷Ë ß§”Õ⠓ߢÕß ‡§≈‡¡πµå ·Àà ßÕ–‡≈Á °´“π‡¥√’ ¬´÷Ë ß„Àâ “√– ”§— ≠‡æ’ ¬ßæÕ„Àâ ‡ÀÁ π·π«§«“¡ §‘ ¥¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ‰¥â «à “ ç‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ·Àà ßÕ–§√“°— ‡ πÕ∏“µÿ Ù ‰ø πÈ ” ≈¡ ·≈–¥‘ π °— ∫ æ≈— ß√— ° ·≈–æ≈— ߇°≈’ ¬¥‡ªì 𠓇Àµÿ ¢Õß Ù ∏“µÿ ¥— ß°≈à “« ‡¢“°≈à “««à “≈¡‰¥â ∂Ÿ ° ·¬°ÕÕ°®“° “√º ¡¥—È ß‡¥‘ ¡ ·≈â «·ºà °√–®“¬µ— «‰ª√Õ∫ Ê ‡ªì π«ß°≈¡≈â Õ¡ 499 499 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π √Õ∫ À≈— ß®“°≈¡ ‰ø°Á √–‡∫‘ ¥ÕÕ°¡“ ·≈–‰¡à ¡’ ∑“߉ª®÷ ß·∑√°µ— «Õ¬Ÿà „µâ º◊ π ·πà π¢Õß≈¡ ∑”„Àâ ¡’ Õß™—È π∫√√¬“°“» «π√Õ∫¥‘ π √Õ∫Àπ÷Ë ß‡ªì π‰ø≈â «π Õ’ ° √Õ∫Àπ÷Ë ß‡ªì π≈¡º ¡‰øπ‘ ¥Àπà Õ¬é ÚÒ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ „Àâ ‡Àµÿ º≈«à “∑”‰¡ ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å Õ— π‡ªì π¥«ß‰ø®÷ ß‚§®√√Õ∫ ‚≈°µ“¡∫— π∑÷ °¢Õ߇§≈‡¡πµå ‡™à π°— π«à “ ç°“√‚§®√√Õ∫‚≈°‡°‘ ¥¢÷È π®“°Õÿ ∫— µ‘ ‡Àµÿ ∑’Ë ™—È π‰ø°¥≈ßÀπ— °Àπà «ßé ÚÚ °Á ¬à Õ¡®–Õπÿ ¡“π‰¥â µà Õ‰ª«à “¥«ß Õ“∑‘ µ¬å π— ∫«— π·µà ®–‚§®√‡√Á «¢÷È πµ“¡√–∫∫ §«“¡§‘ ¥¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡æ√“– ‡¡◊Ë Õ‰ø·¬°µ— «‰ª√«¡°— π„π™—È π∫√√- ¬“°“»‡æ‘Ë ¡¢÷È π°Á ¬‘Ë ß°¥Àπ— °¢÷È π ∑”„Àâ ∫√√¬“°“»√Õ∫‚≈°«‘Ë ß√Õ∫‚≈°‡√Á «¬‘Ë ß Ê ¢÷È π ™—Ë ««— π°Á —È π≈߇√◊Ë Õ¬ Ê ¥— ߧ” Õπ∑’Ë ‡ÕÕ’ ‡™’ ¬ ∫— π∑÷ °‰«â «à “ 燡◊Ë Õ¡πÿ …¬™“µ‘ ‡√‘Ë ¡Õÿ ∫— µ‘ ¢÷È π®“°¥‘ ππ—È π «— πÀπ÷Ë ßπ“π ‡∑à “°— ∫ Ò ‡¥◊ Õπ¢Õ߇«≈“π’È ‡æ√“– µÕππ—È π¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‚§®√™â “¡“° §√—È π ≈à «ß¡“√–¬–Àπ÷Ë ß°Á ‡À≈◊ Õ˜ ‡¥◊ Õπé ÚÛ Õ“®®–√Ÿâ ÷ ° — ∫ π„𧫓¡§‘ ¥¢Õß ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ Õ¬Ÿà ∫â “ß«à “‰ø°¥≈ß¡“∑— ∫ Õ–‰√ „π‡¡◊Ë Õ‰øÕ¬Ÿà „µâ ≈¡ ‡æ◊Ë Õ¡‘ „Àâ — ∫ π °Á §ßµâ Õߪ√— ∫§«“¡‡¢â “„®µ“¡‡ÕÕ’ ‡™’ ¬ ∑’Ë µ’ §«“¡«à “≈¡¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ π—È π Õ¬Ÿà „π Ú ™—È π §◊ Õ™—È π≈¡∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï À√◊ Õ Õ“¬‡∑Õ√å ´÷Ë ßÕ¬Ÿà „π™—È π Ÿ ß ÿ ¥‡Àπ◊ Õ‰ø¢÷È π ‰ª à «π„µâ ™—È π‰ø≈ß¡“°Á ¬— ß¡’ ™—È π≈¡Õ’ ° ™—È πÀπ÷Ë ß´÷Ë ß‰¥â ·°à Õ“°“»∑’Ë ‡√“À“¬„® ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡™◊Ë Õ«à “§◊ Õ≈¡∑’Ë ‡æ‘Ë ßÕÕ° ®“°πÈ ”„π√Ÿ ª¢Õ߉ÕπÈ ” ·≈–À¡Õ°§«— 𠇪ì π™—È π≈¡∑’Ë ¬— ߉¡à ∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï ®÷ ßÀπ— °°«à “‰ø ·≈–∂Ÿ °‰ø°¥®π∑”„Àâ ™—È π‰ø‡≈◊Ë Õπ‰À≈ ‡ªì π«ß‚§®√√Õ∫‚≈° ç‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “««à “ Õ“¬- ‡∑Õ√å ‰¥â ∂Ÿ °·¬°ÕÕ°‡ªì π√–¬–·√° µà Õ ¡“°Á ‰ø ·≈– ÿ ¥∑â “¬§◊ Õ¥‘ π ®“°¥‘ ππÈ ” ‰À≈ÕÕ°¡“ ‡æ√“–∂Ÿ °°¥¥— π‚¥¬°“√ À¡ÿ π¢Õß∫√√¬“°“» ®“°πÈ ”°Á ¡’ ≈¡„µâ ¥«ß®— π∑√å ∑’Ë √–‡À¬ÕÕ°¡“ ∑â ÕßøÑ “ ª√–°Õ∫¥â «¬Õ“¬‡∑Õ√å ·≈–¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ∑’Ë ‡ªì π¥«ß‰ø πÕ°π—È π°Á ®— ∫µ— «°— π∑’Ë æ◊È π ‚≈°é ÚÙ ‡ÕÕ’ ‡™’ ¬ ¬— ß∫— π∑÷ °µà Õ‰ªÕ’ °«à “∑â Õß øÑ “™—È ππÕ°‡ªì π·°â «º≈÷ °·¢Á ß„ ç‡Õ¡‡æ- ‡¥Õ§≈‘ °≈à “««à “ ∑â ÕßøÑ “·¢Á ߪ√–°Õ∫ ¥â «¬≈¡∑’Ë ·¢Á ßµ— « ‡æ√“–∂Ÿ °§«“¡√â Õπ ®“°‰ø‡À¡◊ ÕππÈ ”°≈“¬‡ªì ππÈ ”·¢Á ß„ ¡’ ™—È π‰ø·¢Á ß ·≈–≈¡·¢Á ßµ“¡≈”¥— ∫é Úı §«“¡‡™◊Ë Õ«à “∑â ÕßøÑ “‡ªì π·°â «º≈÷ ° „ ‡√‘Ë ¡¡’ √à Õß√Õ¬„𧫓¡§‘ ¥¢ÕßÕ–·π°- ‡´Õ·¡π‡¥Õ√å ·≈–æ“√å ‡¡‡πÕ¥‘ ·µà ‰¡à ™— ¥‡®π‡À¡◊ Õπ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ·µà ·ª≈°∑’Ë ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ „Àâ ‡Àµÿ º≈«à “ ≈¡·¢Á ßµ— «‡æ√“–§«“¡√â Õπ Õ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈ ∫— π∑÷ °‡Àµÿ º≈¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ „π ‡√◊Ë Õßπ’È ‰«â «à “ ç∑”‰¡À‘ π®÷ ߇°‘ ¥®“°πÈ ”√â Õπ‰¡à „™à ®“°πÈ ”‡¬Á π... “‡Àµÿ ∑’Ë ∑”„Àâ ·¢Á ßµ— «°Á §◊ Õ§«“¡√â Õπ ¥— ß∑’Ë ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “« «à “ »‘ ≈“·≈–À‘ π·≈–πÈ ”√â Õπ‡°‘ ¥¢÷È π¥â «¬ °— πé Úˆ æ≈Ÿ ∑“√å °∫— π∑÷ °‰«â Õ’ °‡Àµÿ º≈Àπ÷Ë ß «à “À‘ π‡°‘ ¥®“° ç‰ø∑’Ë ‡º“Õ¬Ÿà „π„®°≈“ß ¢Õß‚≈°é Ú˜ ‰øÀ√◊ Õ§«“¡√â Õπ®÷ ßπ— ∫«à “¡’ ∫∑ ∫“∑ ”§— ≠¡“°„π®— °√«“≈«‘ ∑¬“¢Õß ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ „π∞“𖇪ì πµ— «°“√„Àâ ‡°‘ ¥ ‘Ë ßµà “ß Ê ·≈–°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ßµà “ß Ê „π‡Õ°¿æ·≈–„π‚≈° Õ’ ° Û ∏“µÿ ®÷ ßÕ¬Ÿà „π ¿“æ‡ªì πµ— «√Õß√— ∫°“√°√–∑”¢Õß ‰ø Õ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈√— ∫√Ÿâ ‡√◊Ë Õßπ’È Õ¬à “ß¥’ √Ÿ ª√à “ß·≈–¢π“¥¢Õ߇հ¿æ ‡π◊Ë Õß®“°‡Õ°¿æ¥—È ß‡¥‘ ¡ (§◊ Õ‡Õ°- ¿æ„π™à «ß§«“¡√— °§√Õ∫§√Õß ß∫π‘Ë ß) ÚÒ Clement of Alexandria, Stromateis, DKA30. çEmpedocles of Acragas posits four elements, fire, water, aither and earth, and Love and Strife as their causes. He says that aer was separated off from the primal mixture and spread around it in a circle. After air, fire burst out, and having nowhere else to go now out under the solid mass of air. There are two hemispheres revolving round the earth, one entirely of fire and the other a mixture of air and a little fire.é ÚÚ Ibid. çThe start of the revolution is due to the accident that the fire weighed down and overbalanced the mass.é ÚÛ Aetius, DK 31A75. ÚÙ Aetius, DK31A49. çEmpedocles says that the aither was first separated off, fire second, and after that earth. From earth, as it was excessively constricted by the force of the revolution, water gushed out, and from weather the aer was evaporated. The heaven was formed out of aither and the sun of fire, and from the rest was condensed the terrestrial realm.é Úı Aetius, DK 31A51. ç Empedocles says that the sky is solid, made of air congealed by fire in the manner of ice. It encloses fiery and airy substance in each hemisphere respectively.é Úˆ Aristotle, Problems, 937a11; DK 31A69. çWhy are stones formed by hot water rather than by cold ?... The cause of the petrifaction is the heat, just as Empedocles says that rocks and stones and hot waters are formed.é Ú˜ Plutarch, DK 31A69. ç(Rocks have their origin in) the fire that burns in the depth of the earth.é 500 500 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand ‡ªì π∑√ß°≈¡ ‡¡◊Ë Õ∏“µÿ ‡∫“·¬°ÕÕ°‰ª ≈â Õ¡√Õ∫Õ¬Ÿà √Õ∫πÕ° ‡Õ°¿æ„π¢≥–π’È °Á πà “®–‡ªì π√Ÿ ª∑√ß°≈¡ ·µà ‡ÕÕ’ ‡™’ ¬ ¬◊ π¬— π«à “‡Õ°¿æ√Ÿ ª‰¢à ‡ªì 𧔠Õπ¢Õß ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ç‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “« «à “ §«“¡ Ÿ ߢÕß‚≈°∂÷ ß ÿ ¥¬Õ¥øÑ “ À√◊ Õ °≈à “«Õ’ °π— ¬Àπ÷Ë ß«à “®“°µ— «‡√“¢÷È π‰ª®π ÿ ¥ ¬— ß —È π°«à “§«“¡°«â “ß ÿ ¥„π√–π“∫ πÕπøÑ “ªÉ Õß∑“ß à «π°«â “ß¡“°°«à “ à «π Ÿ ß ∑—È ßπ’È °Á ‡æ√“–®— °√«“≈¡’ √Ÿ ª√à “ß‡ªì π √Ÿ ª‰¢à πÕπé Ú¯ ‡´≈‡≈Õ√å §‘ ¥«à “ ‡Õ¡- ‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡Õßπà “®–§‘ ¥«à “√Ÿ ª∑√ߢÕß ‡Õ°¿æ‡ªì π∑√ß°≈¡·ªÑ πÀ— «∑â “¬¡“° °«à “ à «π∑’Ë «à “‡ªì π√Ÿ ª‰¢à πÕππ—È π‡ÕÕ’ - ‡™’ ¬ §ß®–µ’ §«“¡‡Õ“‡Õß Ú˘ ·µà ‡π ‡∑‘ ≈ ºŸâ ®— ¥æ‘ ¡æå Àπ— ß ◊ Õ¢Õ߇´≈‡≈Õ√å ÕÕ°§«“¡ ‡ÀÁ π«à “ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ πà “®–‡™◊Ë Õ«à “‡ªì π √Ÿ ª‰¢à πÕπ ‡æ√“–§ß‰¥â √Ÿâ ß“ππ‘ æπ∏å ¢Õß ≈— ∑∏‘ ÕÕ√å øî ¡å (Orphism) ∑’Ë Õπ«à “·µà ·√°‡√‘Ë ¡‡¥‘ ¡∑’ ‰¡à ¡’ Õ–‰√‡≈¬ πÕ°®“°‰¢à ‚≈°≈Õ¬Õ¬Ÿà ∫πæ◊È ππÈ ” ‰¢à ‚≈°§à Õ¬Ê ‚µ ¢÷È π ·≈–·∫à ßÕÕ°‡ªì π Ú ´’ °µ“¡·π« πÕπ æ≈— ß√— °°Á ÕÕ°¡“ √â “ß √√§å ‘Ë ß µà “ß Ê ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ §ß‰¥â ¥— ¥·ª≈ß ¡“‡ªì 𧔠Õπ¢Õßµπ §” Õπ«à “‡¥‘ ¡‚≈°‡ªì π‰¢à ¬— ߇ªì 𧔠Õπ„π§— ¡¿’ √å ‚∫√“≥¢ÕßÀ≈“¬™“µ‘ ‡™à π Õ‘ π‡¥’ ¬ ®’ π ·≈–„π‡ªÕ√å ‡´’ ¬ ‰¡à æ∫∫— π∑÷ °§«“¡§‘ ¥¢Õ߇ա- ‡æ‡¥Õ§≈‘ «à “ ‡Õ°¿æ¡’ ¢π“¥‡∑à “„¥ ¡’ ·µà ∫— π∑÷ °¢Õ߇ÕÕ’ ‡™’ ¬ √“¬ß“𧔠Õπ ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ «à “¥«ß®— π∑√å Õ¬Ÿà Àà “ß ®“°‚≈°‡ªì π√–¬–∑“ßÒ „πÛ¢Õߧ«“¡ Ÿ ߢÕß∑â ÕßøÑ “ ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å Õ¬Ÿà Àà “ß®“° ¥«ß®— π∑√å ‡∑à “°— ∫¥«ß®— π∑√å Õ¬Ÿà Àà “ß®“° ‚≈°¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ¡’ ¢π“¥‡∑à “°— ∫‚≈° Û ´÷Ë ß ™à «¬„Àâ §”π«≥µà Õ‰ª‰¥â «à “ ∑—È ß‚≈°·≈– ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å µà “ß°Á ¡’ ¢π“¥‡∑à “°— ∫Ò „πÛ ¢Õß√–¬–∑“ß®“°‚≈°∂÷ ß®ÿ ¥¬Õ¥øÑ “ ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡°’Ë ¬«°— ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡√“¡’ Õ¬Ÿà ‡æ’ ¬ß ‡»…π‘ æπ∏å °√–∑à Õπ°√–·∑à πÚ ™‘È π§◊ Õ ç¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ®— ∫µ— «‡ªì π°≈ÿà ¡°â Õ𠇥‘ π∑“ß√Õ∫∑â ÕßøÑ “„À≠à é ÛÒ ç... –∑â Õπ· ß°≈— ∫ Ÿà ß‚Õ≈‘ ¡- ªí ¥â «¬„∫Àπâ “·®à ¡„ é ÛÚ πÕ°®“°π—È π°Á ¡’ §”Õâ “ß®“°À≈“¬ ·À≈à ß´÷Ë ß‰¡à Ÿâ ®–°≈¡°≈◊ π°— π ®÷ ߬“° ∑’Ë ®–‡¥“‰¥â «à “‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ πà “®–§‘ ¥ Õ¬à “ß‰√ ‡™à π ∫“ß·À≈à ßÕâ “ß«à “¥«ß Õ“∑‘ µ¬å ¡’ ¥«ß‡¥’ ¬«∑’Ë ‡√“‡ÀÁ π ·µà ∫“ß ·À≈à ß«à “¡’ Ú ¥«ß ¥«ß®√‘ ßÕ¬Ÿà „µâ ‚≈°‡√“ ¡Õ߉¡à ‡ÀÁ 𠥫ß∑’Ë ‡√“‡ÀÁ π‡ªì π‡æ’ ¬ß· ß –∑â Õπ„πº≈÷ °„ Õ¬à “ß‰√°Á µ“¡„π∑à “¡ °≈“ߧ”Õâ “ßÕ— π — ∫ ππ—È π ¡’ Ú ‡√◊Ë Õß∑’Ë · ¥ßÕ— ®©√‘ ¬¿“æ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ §◊ Õ°“√°”À𥇠â π»Ÿ π¬å Ÿ µ√ ”À√— ∫ Õ∏‘ ∫“¬ª√“°Ø°“√≥å „π∑â ÕßøÑ “·≈–°“√ Õ∏‘ ∫“¬®— π∑√§√“ ·≈– ÿ √‘ ¬§√“ ‰¥â ∂Ÿ ° µâ Õßµ“¡‡°≥±å ªí ®®ÿ ∫— π ∑”„Àâ πà “‡™◊Ë Õ«à “ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ µâ Õ߇¢â “„®‡√◊Ë Õߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å Õ¬à “ß¥’ À≈“¬Ê Õ¬à “ß´÷Ë ßºŸâ Õ⠓߉¡à ‡¢â “„® ·≈–µ’ §«“¡‰ªµà “ß Ê π“π“Õ¬à “ßºŸâ ‰¡à ‡¢â “„® ¥— ߢâ Õ§‘ ¥¢Õß°Ÿ ∑√’ «à “ ç√«¡§«“¡ «à “ ·¡â ºŸâ Õâ “ß®–‡ πÕ®‘ πµπ“°“√¢Õßµπ ‡¢â “·∑𧫓¡§‘ ¥¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ‰«â ¡“°¡“¬°Á µ“¡ µâ Õ߬ա√— ∫«à “∑ƒ…Æ’ µà “ß Ê ‡°’Ë ¬«°— ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ¢Õß∑à “π®– µâ Õß°â “«Àπâ “ ·≈– ÿ ¢ÿ ¡¡“°°«à “¢Õß ‡Œ‡√Õ§≈“¬‡∑‘ ·≈– ‘ π“‡øÕπ‘ Õ¬à “ß ¡“° ‡¡◊Ë Õ‡∑’ ¬∫°— ∫∑’Ë ∑—È ß Õß∑à “π¥— ß°≈à “« Õπ«à “¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ¥— ∫ ·≈–‡°‘ ¥„À¡à ∑ÿ ° «— π ·≈–Õ∏‘ ∫“¬‡√◊Ë Õߧ√“ æ‘ ≈÷ °°÷ °°◊ Õ ‡°‘ π‰ªé ÛÛ ¥«ß®— π∑√å Œ‘ ª‡æÕ‰≈‡∑‘ Õâ “ß°”‡π‘ ¥¢Õߥ«ß ®— π∑√å ‰«â «à “ 燢“°≈à “««à “¥«ß®— π∑√å ‡°‘ ¥ ¢÷È πµà “ßÀ“°®“°°“√∑’Ë ‰øµ— ¥‡Õ“ à «π Àπ÷Ë ß¢Õß≈¡ÕÕ°¡“ ·≈â « à «ππ—È π°Á ·¢Á ß ‡À¡◊ Õπ≈Ÿ °‡ÀÁ ∫ · ߢÕß¡— π¡“®“°¥«ß Õ“∑‘ µ¬å é ÛÙ à «πæ≈Ÿ ∑“√å °‡°Á ∫§«“¡™— ¥‡®π¡“° °«à “Õ’ °«à “ ç∑ƒ…Æ’ ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ∑’Ë «à “ · ß®— π∑√å ∑’Ë ‡√“‡ÀÁ π¡“®“°°“√∑’Ë Ú¯ Aetius, DK 31A50. çEmpedocles says that the height from the earth to the sky, that is the elevation from ourselves, is less than the dimension in breath. The heaven extends further in the later direction, because the cosmos lies like egg.é Ú˘ ¥Ÿ E. Zeller, ibid, p.980 n.2. Û Aetius, DK 31A56, 61. ÛÒ DK 31B41. çBut (the sun) collected in a ball travels round the great sky.é ÛÚ DK 31B44. ç... flashes back to Olympus with serene countenanceé ÛÛ W. Guthrie, ibid, p.197. çAltogether, in spite of their fanciful aspects, his theories about the sun are considerably more advanced and subtle than those of Heraclitus and Xenophanes, with their suns lost and replaced everyday and their extraordinary ideas about edipses.é ÛÙ Hippolytus, Stromateis, DK 31A30. çHe says that the moon was formed separately of the aer cut off by the fire, which solidified like hail. It has its light from the sun.é 501 501 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ¥«ß®— π∑√å –∑â Õπ· ßÕ“∑‘ µ¬å é Ûı æ√â Õ¡ ∑—È ßÕ⠓ߧ”°≈Õπ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ «à “ 祗 ßπ—È π· ßÕ“∑‘ µ¬å À≈— ß®“°‰¥â °√–∑∫ º‘ «°«â “ߢÕߥ«ß®— π∑√å é Ûˆ π— ∫‡ªì π°“√§â πæ∫∑’Ë ”§— ≠Õ¬à “ß Àπ÷Ë ß¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ∑’Ë ·∂≈߉¥â «à “ ¥«ß®— π∑√å ‰¡à ¡’ · ß„πµ— «‡Õß¡’ ‡æ’ ¬ß· ß –∑â Õπ¢Õߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡∑à “π—È πæ“√å ‡¡- ‡πÕ¥‘ ‰¥â ‡°√‘Ë π§«“¡§‘ ¥π’È ‰«â ·µà ‰¡à ™— ¥‡®π ‚¥¬‡√’ ¬°· ߢÕߥ«ß®— π∑√å «à “ ç· ß¬◊ ¡ ¡“é (borrowed light) ´÷Ë ß‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ π”¡“°≈à “«‰«â „π »π. Ùı ¢Õßµπ «à “ ç· ß¬◊ ¡¡“·ºà π°≈¡ Ê «‘Ë ß√Õ∫ ‚≈°é Û˜ ·ºà π¥‘ π ‰¡à ¡’ À≈— °∞“π„¥ Ê √–∫ÿ «à “ ‡Õ¡- ‡æ‡¥Õ§≈‘ §‘ ¥Õ¬à “߉√°— ∫ — ≥∞“π¢Õß ‚≈° Õ— π¡’ ¥‘ π‡ªì πÕß§å ª√–°Õ∫À≈— ° ®÷ ß πà “‡™◊Ë Õ«à “®–§‘ ¥‡À¡◊ Õπ§π ¡— ¬π—È π«à “‡ªì π ·∑à ß·∫πÀπ“ ¡’ À≈— °∞“π®“°§”Õâ “ß ¢ÕßÕ“√‘ ‚µ‡µ‘ ≈«à “≈Õ¬Õ¬Ÿà °≈“ßÀ“«‚¥¬ ¡’ ∏“µÿ πÈ ” ‰ø·≈–≈¡Àà ÕÀÿâ ¡ ∑—È ßÀ¡¥≈Õ¬ °≈“ßÀ“«Õ¬Ÿà ‰¥â (‰¡à µ°≈ß Ÿà ‡∫◊È Õß≈à “ß) °Á ‡æ√“–°“√À¡ÿ π√Õ∫¢Õß∏“µÿ ‰ø ·≈– ≈¡‰ª√Õ∫Ê ç∫“ߧπ‡™à π ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ °≈à “« «à “°“√‡§≈◊Ë Õπ¢Õß∑â ÕßøÑ “¢≥–∑’Ë «π√Õ∫ ¥â «¬§«“¡‡√Á « Ÿ ß ªÑ Õß°— π¡‘ „Àâ ·ºà 𥑠𠵰≈߉ª ‡À¡◊ Õπ‡Õ“πÈ ”„ à ∂â «¬·≈â «·°«à ß ∂â «¬‡ªì π«ß√Õ∫Õ¬à “ß‡√Á « πÈ ”®–‰¡à µ° ·µà §â “ßµ‘ ¥Õ¬Ÿà °— ∫∂â «¬π—Ë π·À≈– ∑—È ß Ê ∑’Ë µ“¡∏√√¡¥“¡— π®–µ°≈ß Ÿà ∑’Ë µË ” ·ºà 𥑠π ≈Õ¬Õ¬Ÿà ‰¥â °Á ¥â «¬‡Àµÿ º≈‡¥’ ¬«°— πé Û¯ §«“¡æ¬“¬“¡Õ∏‘ ∫“¬‡™‘ ß«‘ ∑¬“- »“ µ√å ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡æ◊Ë Õ™’È ·®ß«à “ ∑”‰¡·ºà 𥑠πº◊ πÀπ— ° Ê π’È ‰¡à µ°≈߉ª ¢â “ß≈à “ß ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫§«“¡‡™◊Ë Õ„π ¡— ¬π—È π «à “¢ÕßÀπ— °°Á µâ Õßµ°≈߉ª„π∑‘ »∑“ߢÕß ‡∑â “¢Õ߇√“ ‚¥¬‰¡à √Ÿâ ‡√◊Ë Õß·√ß‚πâ ¡∂à «ß À√◊ Õ·√ßÕ–‰√∑—È ß ‘È π·µà ‡™◊Ë Õ«à “‡ªì π∏√√¡- ™“µ‘ ¢ÕߢÕßÀπ— °∑’Ë ®–µâ Õßµ° ·≈–¢Õß ‡∫“®–µâ Õß≈Õ¬ ·≈–‰¡à ∂“¡«à “∑”‰¡ ‡æ√“–∂◊ Õ«à “‡ªì π¡Ÿ ≈∫∑∑’Ë µâ Õ߇™◊Ë ÕÕ¬à “ß π—È π ·¡â «à “¡Ÿ ≈∫∑π’È ‰¡à ¡’ §à “Õ’ °·≈â «„π ªí ®®ÿ ∫— π°Á µ“¡ ·µà «‘ ∏’ Õ∏‘ ∫“¬‡æ◊Ë ÕµÕ∫ ªí ≠À“«‘ ∑¬“»“ µ√å ‡√◊Ë Õßπ’È ·≈–‡√◊Ë ÕßÕ◊Ë πÊ ∑’Ë ‡À≈◊ Õ‡ªì π‡»…π‘ æπ∏å Õ¬Ÿà ‡™à π »π. ¯Ù (Õ∏‘ ∫“¬«à “µ“¡Õ߇ÀÁ π· ß«‘Ë ßÕÕ°®“° ¥«ßµ“‡À¡◊ Õπ· ß «à “ß«‘Ë ßÕÕ°®“°‚§¡ ‰ø‰ª°√–∑∫ ‘Ë ßµà “ß Ê) ·≈–»π. Ò (Õ∏‘ ∫“¬°“√‰À≈‡«’ ¬π¢Õß‚≈À‘ µ„π√à “ß- °“¬°— ∫π“Ãî °“ª√Õ∑) à «πµÕππ’È æ¬“¬“¡‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫ °“√‰¡à µ°¢Õß ·ºà 𥑠𰗠∫°“√‰¡à µ°¢ÕßπÈ ”„π∂â «¬∑’Ë ·°«à ß ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ §ß‰¥â Õ∏‘ ∫“¬ ª√“°Ø°“√≥å Õ◊Ë π Ê Õ’ °¡“¥â «¬«‘ ∏’ ‡¥’ ¬« °— π ·µà §ß Ÿ ≠À“¬‰ªÀ¡¥ «‘ ∏’ æ‘ Ÿ ®πå ¥â «¬°“√‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫Õ¬à “ß‡ªì π≈Ë ”‡ªì π — π‡™à ππ’È · ¥ß§«“¡¡—Ë π„®¢Õ߇ա‡æ- ‡¥Õ§≈‘ «à “«‘ ∏’ π’È æ‘ Ÿ ®πå §«“¡®√‘ ß∑“ß «‘ ™“°“√‰¥â ¡—Ë π§ß∑’Ë ÿ ¥ π— ∫‡ªì π°“√ §â πæ∫„À¡à ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ „π¢≥– ∑’Ë π— °ª√“™≠å Õ◊Ë π Ê „™â «‘ ∏’ À¬—Ë ß§‘ ¥‡æ◊Ë Õ Õ∏‘ ∫“¬ª√“°Ø°“√≥å ·∑πÕâ “ßµ”π“π ª√— ¡ª√“ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡¥‘ πÀπâ “ Ÿà ∑à “∑’ «‘ ∑¬“»“ µ√å ‰¥â ¢—È πÀπ÷Ë ß‚¥¬Õ⠓ߪ√– ∫- °“√≥å ∑’Ë §≈â “¬§≈÷ ß°— ∫ª√“°Ø°“√≥å ¡“ æ‘ Ÿ ®πå ‡™‘ ߇ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫ (analogy) Õ— 𠇪ì π«‘ ∏’ ∑’Ë «‘ ∏’ °“√«‘ ∑¬“»“ µ√å ¬Õ¡√— ∫‡æ’ ¬ß ·µà «à “¬— ߉¡à æÕ ‡æ√“–‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ¬— ß ‰¡à ‡ÀÁ 𧫓¡®”‡ªì π∑’Ë ®–µâ Õߥ”‡π‘ π¢—È π µà Õ‰ª Ÿà °“√∑¥ Õ∫ ´÷Ë ß®–µâ Õß√Õ∂÷ ß ¡— ¬øóô πøŸ ®÷ ߉¥â °â “« Ÿà «‘ ∏’ °“√«‘ ∑¬“- »“ µ√å Õ¬à “ß·∑â ®√‘ ß §«“¡√â Õπ®“°¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ∫— ߧ— ∫„Àâ ¥‘ 𧓬πÈ ”ÕÕ°¡“ ‡À¡◊ Õπ‡√“∫’ ∫πÈ ”ÕÕ° ®“°øÕßπÈ ”(analogyÕ’ °µ— «Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß) ¥— ߧ”æŸ ¥¢Õߢâ Õ§«“¡Àπ÷Ë ß¢Õ߇ա‡æ- ‡¥Õ§≈‘ ∑’Ë ¬— ߇À≈◊ Õ‡ªì π‡»…π‘ æπ∏å «à “ çπÈ ”∑–‡≈§◊ Õ‡Àß◊Ë Õ¢Õߥ‘ πé Û˘ ´÷Ë ß°Á §ß®– ‡ªì π°“√‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫Õ’ °§√—È ßÀπ÷Ë ß §◊ Õ §«“¡√â Õπ®“°¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ∫’ ∫πÈ ”ÕÕ° ®“°¥‘ π ‡À¡◊ Õ𧫓¡√â ÕπÕ∫Õâ “«∫’ ∫ ‡Àß◊Ë ÕÕÕ°®“°√à “ß°“¬ ¥— ߧ”Õ⠓ߢÕß ‡ÕÕ’ ‡™’ ¬ «à “ ç‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡ª√’ ¬∫ ‡∑’ ¬∫∑–‡≈«à “‡ªì π‡Àß◊Ë Õ¢Õß·ºà π¥‘ π ‡¡◊Ë Õ∂Ÿ °·¥¥‡º“°Á À¥µ— «‡¢â “é Ù Ûı Plutarch, On the Face, 9292 Ûˆ DK 31B43. çThus the ray having struck the broad surface of the moon.é Û˜ DK 31B45. çThere whirls round the Earth a circular borrowed light.é Û¯ Aristotle, On the Heave, 295a17. çSome like Empedocles, say that the motion of the sky as it rotates in a circle at a higher speed, prevents the earth from moving. It is like the crater in cups, which when the cup is swung round in a circle doses not fall though it is often underneath the bronze and it is natural for it to move downwards. The reason is the same.é Û˘ DK30B55. çSea, the sweat of Earthé. Ù Aetius, DK 31A66. çEmpedocles calls the sea the sweat of the earth, as it was scorched by the sun owing to the increasing compression.é 502 502 ∑ƒ…Æ’ «— Ø®— °√¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journalof theRoyal InstituteofThailand ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡™◊Ë Õ«à “„π∑â Õß∑–‡≈ ¡À“ ¡ÿ ∑√¡’ πÈ ”®◊ ¥°— ∫πÈ ”‡§Á ¡ªπ°— π ¡‘ ©–π—È πª≈“®–Õ¬Ÿà ‰¡à ‰¥â ‡æ√“–‡™◊Ë Õ«à “ª≈“ µâ Õß°‘ ππÈ ”®◊ ¥ ÙÒ √ÿ ª ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ ‡ªì π™“«°√’ °·Àà ß Õ“≥“π‘ §¡ ·¡â ®–‡°‘ ¥·≈–‡µ‘ ∫‚µ„π Õ“≥“π‘ §¡°√’ °·Àà ß¿“§„µâ ¢Õߧ“∫ ¡ÿ ∑√Õ‘ µ“≈’ ·µà °Á ‡ªì πÕ“≥“π‘ §¡∑’Ë ¡’ §«“¡®√‘ ß√ÿà ߇√◊ Õ߬‘Ë ß°«à “‡¡◊ Õß·¡à „π ¡— ¬ ¢Õ߇ա‡æ‡¥Õ§≈‘ ®π‰¥â ¡≠“«à “‡ªì 𠥑 π·¥π°√’ ´„À≠à (Magna Graccia) ™“«°√’ °„π ¡— ¬π—È ππ— ∫∂◊ Õ»“ π“·∫∫ æÀÿ ‡∑«π‘ ¬¡ §◊ Õπ— ∫∂◊ Õ‡∑æ·≈–‡∑«’ ·Àà ß ¿Ÿ ‡¢“‚Õ≈‘ ¡ªí ´÷Ë ß¡’ ‡∑æ´Ÿ ‡ªì π‡∑«√“™ Õ¬à “ß‰√°Á µ“¡´Ÿ ‰¡à „™à ºŸâ √⠓߇հ¿æ·≈– ‰¡à „™à ºŸâ °”Àπ¥°Æ‡°≥±å „Àâ °— ∫‡Õ°¿æ ·µà µ√ß°— π¢â “¡∑—È ß‡∑«√“™·≈–°“æ‡∑«’ ∑—È ßÀ≈“¬‡°‘ ¥®“°‡Õ°¿æ∑’Ë ‡√’ ¬°«à “ ™–µ“°√√¡ (Fate) ™–µ“°√√¡‰¡à „™à ™◊Ë Õ‡∑æ∑—È ß‰¡à „™à ™◊Ë Õ°Æ„¥°ÆÀπ÷Ë ß ·µà ‡ªì π§”∫à ß≈— °…≥–¢Õß°Æ∏√√¡™“µ‘ ∑’Ë ‰¡à ‰«â Àπâ “„§√·≈–‰¡à ‡¢â “„§√ÕÕ°„§√ ‡∑懪ì π‡∑æÕ¬Ÿà ‰¥â °Á ‡æ√“–√Ÿâ °Æ·≈– √— °…“°ÆÕ¬à “ß‡§√à ߧ√— ¥ ‡∑æ¡’ µ”·Àπà ß Ÿ ßµË ”°«à “°— πµ“¡√–¥— ∫¢Õß°“√√Ÿâ °Æ·≈– ‡¥‘ πµ“¡°Æ·πà πÕπ ”À√— ∫™“«∫â “π ∑—Ë « Ê ‰ª ™–µ“°√√¡‡ªì πÕ”π“®≈÷ °≈— ∫ ‡æ√“–‰¡à √Ÿâ «à “‡ªì πÕ–‰√ ¡“®“°‰Àπ ·≈– ¡’ Õ”π“®‰¥â Õ¬à “ß‰√ ‡Õ¡‡æ‡¥Õ§≈‘ 欓¬“¡‡ πÕ§”Õ∏‘ ∫“¬‡√◊Ë Õßπ’È ‚¥¬‰¡à „Àâ ¢— ¥·¬â ß°— ∫§«“¡‡™◊Ë Õ¢Õß™“«∫â “π ·µà ‡ πÕ‡ªì π§”Õ∏‘ ∫“¬™’È ·®ß«à “™–µ“°√√¡ °Á §◊ Õ°Ææ≈— ß√— °/æ≈— ߇°≈’ ¬¥ ·≈–æ≈— ß ‡À¡◊ Õπ/æ≈— ßµà “ß π—Ë π‡Õß §«“¡‡™◊Ë Õ‡ªì π ‡√◊Ë ÕߢÕß»“ π“·µà §”Õ∏‘ ∫“¬™’È ·®ß‡ªì π ‡√◊Ë ÕߢÕߪ√— ™≠“ ®÷ ßπ— ∫«à “‡Õ¡‡æ‡¥Õ- §≈‘ ‰¥â „™â µ‘ ªí ≠≠“·≈–æ√ «√√§å º≈— ° ¥— 𧫓¡°â “«Àπâ “„Àâ °— ∫ª√’ ™“≠“≥¢Õß ¡πÿ …¬å ¢÷È π¡“‰¥â ¢—È πÀπ÷Ë ß ´÷Ë ß®–∑â “∑“¬ „Àâ ¡’ ºŸâ æ— ≤π“µà Õ‡√◊Ë Õ¬¡“®π∂÷ ßªí ®®ÿ ∫— π ÙÒ ¥Ÿ Aristotle, Meteorology, 357a24. ‡Õ° “√Õâ “ßÕ‘ ß Diels and Kranz Fragmente der Vorsokratiker. 5 th ed. Berlin:Weidmann, 1934. °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ. ª√— ™≠“°√’ °√–¬–°à Õµ— «. °√ÿ ߇∑æœ: ”π— °æ‘ ¡æå ·Àà ß®ÿ Ó≈ß°√≥å ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬; ÚıÙı. °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ. µ√√°«‘ ∑¬“∑—Ë «‰ª. æ‘ ¡æå §√—È ß∑’Ë Òˆ. °√ÿ ߇∑æœ: ‰∑¬«— ≤π“æ“π‘ ™;ÚıÙÒ. KranzWilhelm. Empedocles und die Atomistik. Hermes; 1912. Bignone, E. Empedocle. Tirudo, 1916. Diogenes Laertius. Lives of Philosophers. 2 vols. ·ª≈‚¥¬ Hicks, R.D. ·≈–‡√’ ¬∫‡√’ ¬ß‚¥¬ Warmington, E.H. Cambridge, Mass: Harvard University Press; 1970. Aristotle. Metaphysics. In Complete Works of Aristotle Translated by Sir Divid Ross and others. Oxford: ClarendonPress; 1971. GuthrieW.K.C. A history of Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press; 1967. Graig, E.Routledge Encyclopedia of Philosophy. London: Routledge; 1998. Kingsley, P. Ancient Philosophy, Mystery and Magic. Oxford: Clerendon Press; 1995. 503 503 °’ √µ‘ ∫ÿ ≠‡®◊ Õ ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬.ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π Abstract Empedocles’sCycleTheory Kirati Boonchua Fellow ot theAcademy ofMoral andPoliticalSciences,TheRoyal Institute,Thailand Most scholarsknowEmpedocles asFatherof theTheoryof theFourElements :Earth,Water,Air andFire.Very few followuphisgenius into the applicationof this theory tootherproblems such as the Cycle of theUniverseBirth/Death.The Four Elements are eternally permanent, but theUniverse is in perpetual change fromBirth toDeath and fromDeath toBirth, and soby the activitiesofPowerofLove and thePowerofHate, that take turn to exert their in fluenceson theFourElements.Love induces each element to leave its accumulation to join theother elements that leave in their turn their accumulations. TheUniverse isbornanddevelopeduntilLoveexhansted itspowerandyields to thePowerofHate.Hate takes over the role left out by Love and exerts its power to separate the Four Elements asunder. Each Element free from thepressofLove tendsgatherandaccumulate through thepowerof similarity. Thevalueof this subject isnot the contentof theTheoryofCyclewhich canbe found in several cultures of theAncientWorld,but in the effort to answer thequestion in thephilosophicalway,which means in spiteof the lackofexperientialdata,he trieshisbest to speculate inan interesting consistency, contributing cousequently to the network of knowledgewhich continues to lure human intellectual interestsup todate. Keywords : CycleTheory,Empedocles,Love,Strife