สำนักราชบัณฑิตยสภา

425 Õ¡√ √— °…“ — µ¬å ªï ∑’Ë Ú˘ ©∫— ∫∑’Ë Ú ‡¡.¬.-¡‘ .¬. ÚıÙ˜ «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ¡∫Ÿ √≥“≠“ ‘ ∑∏‘ √“™¬å ·≈– ¡— ¬‡º¥Á ® °“√Õ“®‰¡à ¬ÿ µ‘ ∏√√¡°Á ‰¥â à «ππ— °«‘ ™“°“√·≈–π— °°ÆÀ¡“¬ ‰∑¬Õ’ °®”π«πÀπ÷Ë ß °Á ¬÷ ¥≈“¬≈— °…≥å Õ— °…√¢Õß°ÆÀ¡“¬‡ªì π √≥– Ÿ ß ÿ ¥ ‚¥¬æ¬“¬“¡¬÷ ¥µ— «Õ— °…√„π°“√π”°Æ- À¡“¬¡“„™â ∫— ߧ— ∫®÷ ß∂Ÿ °≈â Õ«à “‡ªì π çπ— ° π‘ µ‘ Õ— °…√»“ µ√å é (rule of the letter of the laws) ´÷Ë ß°Á ‰¡à ·πà «à “®–¬ÿ µ‘ ∏√√¡À√◊ Õ ™Õ∫¥â «¬∏√√¡– ‡æ√“–‰¡à §”π÷ ß∂÷ ß®‘ µ «‘ ≠≠“≥¢Õß°ÆÀ¡“¬µ“¡À≈— °‡®µπ“- √¡≥å (spirit of law) à «ππ— °°ÆÀ¡“¬∑’Ë ∂◊ Õ°ÆÀ¡“¬ ‡ªì πÀ≈— °„π°“√ª°§√Õß ‚¥¬‰¡à æ‘ ®“√≥“ ∂÷ ߧ«“¡¬ÿ µ‘ ∏√√¡·≈–§«“¡‡ªì π∏√√¡°Á Õ“®®–°≈“¬‡ªì πºŸâ ¬÷ ¥À≈— ° rule by law ´÷Ë ß‰¡à „™à rule of law ‡™à π°— π ∑’Ë ®√‘ ß rule of law ‡ªì π‡æ’ ¬ßÀ≈— ° °“√∑“ß°ÆÀ¡“¬∑’Ë ®–„™â ‰¥â ∑—Ë « Ê ‰ª ‚¥¬ ºŸâ ¡’ Õ”π“®¬Õ¡√— ∫π— ∫∂◊ Õπ”¡“∫— ߧ— ∫„™â À≈— °°“√‡À≈à “π’È ¡— °®–π”¡“„™â „π√Ÿ ª·∫∫ ¢Õß¿“…‘ µ (maxim) À√◊ Õ¢â Õ‡ πÕ∑’Ë µ—È ß Õ¬Ÿà ∫π∞“π·Àà ߇Àµÿ º≈ ∑’Ë ®√‘ ß°“√∑’Ë ‡√’ ¬° «à “ çruleé °Á ‡æ√“–µâ Õß°“√„Àâ „™â ‡ªì π ‡æ’ ¬ß·π«∑“ß (guide) À√◊ Õ ª∑— Ø∞“π (norm) ª√–°Õ∫°“√µ— ¥ ‘ π„®‡¡◊Ë Õ¡’ °√≥’ ∑’Ë πà “ ß — ¬À√◊ Õ‰¡à ‰¥â §“¥§‘ ¥‡°‘ ¥¢÷È π ¥— ß π—È π §”«à “ çruleé ®÷ ßÕà Õπ°«à “§”«à “ çlawé „π§«“¡À¡“¬«à “°ÆÀ√◊ հƇ°≥±å ∑’Ë ™— ¥‡®π∑“ß«‘ ∑¬“»“ µ√å °“√∑’Ë §π‰∑¬ ·ª≈§”«à “ rule of law «à “ ç°“√ª°- §√Õß‚¥¬°ÆÀ¡“¬é ®÷ ߇ªì π°“√‡¢â “„® º‘ ¥Õ¬à “ß©°√√®å ‡æ√“–¡’ §«“¡À¡“¬ ‡æ’ ¬ß«à “°√≥’ Õ¬à “ßπ’È §«√„™â °ÆÀ¡“¬‡ªì π ·π«∑“ß (rule = guide) ¥— ß®–‰¥â ‡ÀÁ π ®“°æ√–√“™¥”√— ∑’Ë ®–Õ— ≠‡™‘ ≠¡“· ¥ß „πµÕπµà Õ‰ª ∑—È ßÕ“®¥Ÿ §”Õ∏‘ ∫“¬·π«π’È ‰¥â ®“°§”»— æ∑å çrule of lawé π’È „π Blackûs law Dictionary ‘Ë ßµ√ߢ⠓¡°— ∫ rule of law §◊ Õ rule of men ´÷Ë ßÀ¡“¬∂÷ ß °“√ª°§√Õßµ“¡§«“¡Õ”‡¿Õ„®¢ÕߺŸâ ¡’ Õ”π“® ‡¡◊Ë Õ§”π÷ ß∂÷ ß«à “ æ≈‚≈°‰¥â ≈– ‚≈À‘ µ·≈–™’ «‘ µ¡“°¡“¬ ‡æ◊Ë Õ®–‰¥â π”¡“ ´÷Ë ß√–∫Õ∫ª√–™“∏‘ ª‰µ¬ °Á §«√®–µâ Õß ‡§“√æ∫Ÿ ™“À≈— °°“√∑’Ë «à “ª√–™“∏‘ ª‰µ¬ §◊ Õ ≈— ∑∏‘ ∑’Ë ‡ªì π∏√√¡ ™Õ∫¥â «¬∏√√¡ ‡ªì π≈— ∑∏‘ ∑’Ë ¡’ ‡¡µµ“∏√√¡ (∑’Ë √«¡æ√À¡ «‘ À“√∏√√¡∑—È ß Ù ¢â Õ °“√„™â æ√À¡«‘ À“√ ‡æ’ ¬ß Ò, Ú, Û ¢â Õ °Á ‰¡à ∂◊ Õ«à “‡ªì π∏√√¡ ®√‘ ß) ¡’ ¡πÿ …¬∏√√¡ ¡’ §ÿ ≥∏√√¡ ¡’ §«“¡ ¬ÿ µ‘ ∏√√¡¡’ ÿ §µ‘ π‘ ¬¡µà Õ‡æ◊Ë Õπ¡πÿ …¬å ¥â «¬ ‡¡◊Ë Õµ— «√–∫Õ∫‡ªì π°“√ª°§√Õß ‡æ◊Ë Õª√–‚¬™πå ÿ ¢¢Õß¡πÿ …¬å ¥— ßπ—È π √— ∞∫“≈∑’Ë µ—È ß¢÷È π„π√–∫Õ∫π’È °Á µâ Õßµ—È ßÕ¬Ÿà ∫π∞“𧫓¡§‘ ¥·≈–Õÿ ¥¡°“√≥å ∑’Ë ¡ÿà ߉ª Ÿà §«“¡¡’ ¡πÿ …¬∏√√¡ ‡¡◊Ë Õ√— ∞∫“≈µâ Õß¡’ ¡πÿ …¬∏√√¡ Õß§å °“√µà “ß Ê ·≈–∫ÿ §≈“°√¢Õß√— ∞∫“≈ √«¡ ∑—È ßºŸâ §πæ≈‡¡◊ Õß °Á µâ Õß„™â À≈— °°“√ π’È „𧫓¡§‘ ¥ §«“¡ª√–惵‘ ·≈–°“√ ªØ‘ ∫— µ‘ ß“π „π∑ÿ °‡√◊Ë Õß∑ÿ °°√≥’ ¥— ßπ—È π °“√„™â °ÆÀ¡“¬Õ¬à “ß·¢Á ß °√–¥â “ß (harsh) À¬“∫ (rough) µ“¡ µ— «Àπ— ß ◊ Õ ®÷ ß¡‘ „™à ‡®µπ“¢Õß°ÆÀ¡“¬ ·≈–«‘ ≠≠“≥ª√–™“∏‘ ª‰µ¬ ¬‘Ë ß°“√„™â √— ∞∏√√¡πŸ ≠¬‘Ë ßµâ Õß„™â µ“¡ À≈— °«‘ ≠≠“≥¡πÿ …¬∏√√¡¢Õߪ√–™“- ∏‘ ª‰µ¬ ‘Ë ß„¥∑’Ë ¡’ ≈— °…≥–∑“√ÿ ≥‚À¥√â “¬ „™â Õ”π“®‡ªì π∏√√¡ „™â °ÆÀ¡“¬∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà „π¡◊ Õ‡®â “Àπâ “∑’Ë ¡“∫’ ∫√— ¥∫— ߧ— ∫ª√–™“™π ®÷ ߉¡à ™Õ∫¥â «¬À≈— °¡πÿ …¬∏√√¡ À≈— °¡πÿ …¬∏√√¡„π∑“ß°Æ- À¡“¬‡Õ°™π (Humanitarian Doctrine) À≈— °¡πÿ …¬∏√√¡„π°ÆÀ¡“¬µà “ß ª√–‡∑»„™â „𧫓¡À¡“¬∑’Ë ·§∫°«à “∑’Ë ºŸâ ‡¢’ ¬ππ”¡“„™â „π∫∑§«“¡π’È °≈à “«§◊ Õ À≈— °¡πÿ …¬∏√√¡„π∑“ß°ÆÀ¡“¬‡Õ°™π „π À√— ∞Õ‡¡√‘ °“ ‡ªì πÀ≈— °°“√∑’Ë π”¡“ „™â °— ∫§¥’ Õ“≠“·≈–·æà ß ‚¥¬∂◊ Õ«à “ ∫ÿ §§≈§«√ª√–惵‘ Õ¬à “ß¡’ ¡πÿ …¬∏√√¡ µà Õ°— 𠇙à π ‡¡◊Ë ÕΩÉ “¬‚®∑°å ·¡â ®–¡’ à «π °√–∑”º‘ ¥‚¥¬ª√–¡“∑ ·µà ®–‰¥â √— ∫°“√ ¬°‡«â π¡‘ µâ Õß√— ∫º‘ ¥™Õ∫ ∂â “ “¡“√∂ æ‘ Ÿ ®πå ‰¥â «à “®”‡≈¬¡’ ‚Õ°“ ÿ ¥∑â “¬ À√◊ Õ ‚Õ°“ À≈— ß ÿ ¥∑’Ë ®–À≈’ °‡≈’Ë ¬ßÕÿ ∫— µ‘ ¿— ¬ ‰¥â ‡™à π °√≥’ §π‡¥‘ π‡∑â “≈߉ªÕ¬Ÿà „πæ◊È π ∂ππ ·≈â «∂Ÿ °§π¢— ∫√∂¬πµå À√◊ Õ√∂‰ø™π ºŸâ ∂Ÿ °™π´÷Ë ß‰ª∑”§«“¡‡ ’ ¬À“¬·°à √∂ Õ“®‰¡à µâ Õß√— ∫º‘ ¥ ∑—È ßπ’È µâ Õß· ¥ß„Àâ ‡ÀÁ π«à “ΩÉ “¬‚®∑°å µ°Õ¬Ÿà „π¿“«–Õ— πµ√“¬ Õ¬à “ß·∑â ®√‘ ß (imminent, impending and immediate danger) ·≈–ΩÉ “¬ ®”‡≈¬¡’ Àπâ “∑’Ë ∑’Ë ®–µâ Õß°√–∑”°“√‚¥¬ √–¡— ¥√–«— ßµ“¡ ¡§«√∑’Ë À≈’ °‡≈’Ë ¬ß¿— ¬ æ‘ ∫— µ‘ π—È π À“°®”‡≈¬‰¡à °√–∑”‚¥¬ √–¡— ¥√–«— ß·≈â « ®–µâ Õ߇ªì πΩÉ “¬√— ∫º‘ ¥ ΩÉ “¬‡¥’ ¬« À≈— °°“√π’È ¡’ ‰«â ‡æ◊Ë ÕªÑ Õß°— π°“√ „™â °ÆÀ¡“¬Õ¬à “ß∑“√ÿ ≥ ‰¡à §”π÷ ß∂÷ ß ¡πÿ …¬∏√√¡ ‡æ√“–§π¢— ∫√∂¬πµå Õ“® Õ⠓߉¥â «à “µπ¢— ∫√∂Õ¬Ÿà ∫π∑â Õß∂ππ ·µà ¡’ §π¡“‡¥‘ π‡°–°–Õ¬Ÿà ®÷ ß™π‡Õ“ ‚¥¬§π ¢— ∫‰¡à ∂◊ Õ«à “µπ∑”§«“¡º‘ ¥„¥ Ê ¥— ßπ—È π ∂â “√∂‡ ’ ¬À“¬ºŸâ ∂Ÿ °™πµâ Õß√— ∫º‘ ¥™Õ∫ ‡ªì 𧫓¡º‘ ¥¢ÕߺŸâ ‡¥‘ π‡°–°–‡Õß ·µà ∂â “æ‘ Ÿ ®πå ‰¥â «à “§π¢— ∫√∂¡’ ‚Õ°“ ÿ ¥∑â “¬