สำนักราชบัณฑิตยสภา

296 祒 ∑’Ë ÿ ¥§◊ Õ®µÿ √∫“∑é °— ∫·π«§‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å ‰∑¬ Vol. 29 No. 2 Apr.-Jun. 2004 The Journal of the Royal Institute of Thailand ·π«§‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å ‰∑¬´÷Ë ß«“ßæ◊È π ∞“πÕ¬Ÿà ∫πÀ≈— °∏√√¡∑“ßæ√–æÿ ∑∏- »“ π“·≈–ª√–‡æ≥’ «— ≤π∏√√¡‰∑¬π—È π ‰¡à ¡’ ¢â Õ∂°‡∂’ ¬ß«à “ — µ«å ‡®Á ∫ª«¥‰¥â ‡™à 𠇥’ ¬«°— ∫¡πÿ …¬å À√◊ Õ‰¡à ¥— ß∑’Ë ∂°‡∂’ ¬ß°— π „π®√‘ ¬»“ µ√å µ–«— πµ° ™“«‰∑¬∑—Ë «‰ª ¬Õ¡√— ∫«à “ — µ«å √Ÿâ √â Õπ√Ÿâ À𓫉¥â ‡™à π‡¥’ ¬« °— ∫¡πÿ …¬å °“√√— ∫√Ÿâ ¢Õß — µ«å ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫ ¢π“¥¢Õß — µ«å ‡™à π °“√√— ∫√Ÿâ ¢Õ߬ÿ ߬à Õ¡ πâ Õ¬°«à “°“√√— ∫√Ÿâ ¢Õß«— «§«“¬ º≈¢Õß °√√¡„π∑“ßæ√–æÿ ∑∏»“ π“®÷ ߢ÷È πÕ¬Ÿà °— ∫¢π“¥¢Õß — µ«å ™π‘ ¥¢Õß — µ«å ·≈– §ÿ ≥§à “¢Õß — µ«å µà Õ‚≈° ‡ªì πµâ 𠇙à π °“√ ¶à “¬ÿ ߬à Õ¡‡ªì π°√√¡™—Ë « ‡ªì π∫“ªπâ Õ¬ °«à “°“√¶à “«— «§«“¬ ·≈–„π à «π¢Õß ¡πÿ …¬å °Á ‡™à π‡¥’ ¬«°— π °“√¶à “π— °∫«™ ºŸâ ª√–惵‘ ∏√√¡ ¬à Õ¡‡ªì π∫“ª¡“°°«à “ °“√¶à “‚®√ºŸâ ‚À¥√â “¬ πÕ°®“°π’È ®√‘ ¬- »“ µ√å ‰∑¬¬— ß∂◊ Õ«à “ — µ«å ¡‘ ‰¥â ¡’ ‡æ’ ¬ß ·µà — ≠™“µ≠“≥ ·µà “¡“√∂‡≈◊ Õ°°“√ °√–∑”‰¥â ¡‘ ©–π—È π®–Õ∏‘ ∫“¬°√–∫«π °“√‡«’ ¬π«à “¬µ“¬‡°‘ ¥µ“¡°Æ·Àà ß°√√¡ ·∫∫¢â “¡¿æ¢â “¡™“µ‘ ‰¡à ‰¥â °≈à “«§◊ Õ ∂â “ — µ«å ≈â «π∑”µ“¡ — ≠™“µ≠“≥ ‡√“®– æ‘ ®“√≥“°√√¡¥’ °√√¡™—Ë «¢Õß — µ«å ‰¥â Õ¬à “ß‰√«à “ — µ«å µ— «„¥®–‰¥â ‡°‘ ¥„À¡à „π ¿æ™“µ‘ ∑’Ë ¥’ °«à “‡¥‘ ¡À√◊ Õ‡≈«°«à “‡¥‘ ¡ „π §— ¡¿’ √å æ√–‰µ√ªî Æ°µÕπ∑’Ë ‡ªì π™“¥° ®– ‡ÀÁ π‰¥â «à “ ¡’ π— ¬§” Õπ∑’Ë ¬Õ¡√— ∫«à “ — µ«å “¡“√∂æ— ≤π“§ÿ ≥∏√√¡µ“¡≈”¥— ∫‰¥â ‡™à π Õ¥’ µ™“µ‘ ¢Õßæ√–æÿ ∑∏‡®â “∑’Ë ‡ªì π æ√–‚æ∏‘ — µ«å „πæ√–™“µ‘ ·√° Ê ª√“°Ø «à “‡ªì π — µ«å π“π“™π‘ ¥ ‡¡◊Ë Õ √â “ß ¡∫“√¡’ ·≈–§ÿ ≥ß“¡§«“¡¥’ ¡“°¢÷È πµ“¡≈”¥— ∫ „π æ√–™“µ‘ ÿ ¥∑â “¬ Ò æ√–™“µ‘ ‰¥â ‡ªì π ¡πÿ …¬å ‚¥¬µ≈Õ¥ ·≈–„π∑’Ë ÿ ¥°Á µ√— √Ÿâ ‡ªì πæ√–æÿ ∑∏‡®â “ §” Õπ‡√◊Ë Õß°√√¡ ·≈–°“√‡«’ ¬π«à “¬µ“¬‡°‘ ¥¥— ß°≈à “« „π æ√–æÿ ∑∏»“ π“ π— ∫ πÿ π„Àâ ‡√“¬Õ¡√— ∫ «à “ ∑—È ß¡πÿ …¬å ·≈– — µ«å ≈â «π¡’ ®‘ µ«‘ ≠≠“≥ ·≈–§«√‰¥â √— ∫°“√ªØ‘ ∫— µ‘ Õ¬à “ß¡’ ‡¡µµ“ °√ÿ ≥“ ·π«§‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å ‰∑¬‰¡à ‡æ’ ¬ß·µà ¬Õ¡√— ∫§«“¡‡™◊Ë Õ‡√◊Ë Õß°√√¡„πæ√–æÿ ∑∏- »“ π“·≈–∫∑∫“∑Õ”π“®¢Õ߇∑«¥“ „π»“ π“æ√“À¡≥å -Œ‘ π¥Ÿ ‡∑à “π—È π ·µà ¬— ߬ա√— ∫§«“¡‡™◊Ë Õ·∫∫«‘ ≠≠“≥π‘ ¬¡ (Animism) ¥â «¬ °≈à “«§◊ Õ ¡’ ·π«§‘ ¥«à “ „π √√æ ‘Ë ß∏√√¡™“µ‘ ‡™à π µâ π‰¡â ®Õ¡ ª≈«° ªÉ “‡¢“ ·≈–·¡à πÈ ”≈â «π¡’ ¿Ÿ µ¡’ ‡∑«¥“ ‘ ß ∂‘ µÕ¬Ÿà §«“¡‡™◊Ë Õ¥— ß°≈à “«∑” „Àâ ¡πÿ …¬å ¡Õ߇ÀÁ πµπ‡Õ߇ªì π à «πÀπ÷Ë ß ¢Õß‚≈°∏√√¡™“µ‘ ∑’Ë µâ ÕßÕ‘ ßÕ“»— ¬∏√√¡- ™“µ‘ à «πÕ◊Ë π Ê ¡πÿ …¬å ‰¡à „™à »Ÿ π¬å °≈“ß ¢Õß®— °√«“≈ ·≈–¡‘ ‰¥â ‡ªì ππ“¬¢Õß‚≈° »“ µ√“®“√¬å ≈‘ ≈’ ‡¥Õ ´‘ ≈«“ (Lily de Silva) ºŸâ Õπæÿ ∑∏»“ π»÷ °…“„π¡À“ «‘ ∑¬“≈— ¬‡ª√“‡∑π‘ ¬– ª√–‡∑»»√’ ≈— ß°“ ‰¥â · ¥ß∑— »π–«à “ æ√–æÿ ∑∏»“ π“°Á ¡’ ·π«§” Õπ à ߇ √‘ ¡„Àâ ¡πÿ …¬å ¡’ ™’ «‘ µ∑’Ë ‡√’ ¬∫ßà “¬ °≈¡°≈◊ π°— ∫∏√√¡™“µ‘ „Àâ ∂◊ Õ ·π«∑“ß¡— ™¨‘ ¡“ªØ‘ ª∑“ ‰¡à ∫’ ∫§—È π µπ‡Õß·≈–‰¡à µ“¡„®µπ‡ÕßÕ¬à “ß¡— «‡¡“ °“√„™â ª√–‚¬™πå ®“°∏√√¡™“µ‘ °Á „Àâ ‡ªì 𠉪‡™à π‡¥’ ¬«°— ∫º÷È ß∑’Ë º ¡ºß‡° √¥Õ°‰¡â ¡— π‰¡à ∑”≈“¬§«“¡ß“¡¢Õߥհ‰¡â ·≈– „π¢≥–‡¥’ ¬«°— π°Á ‰¡à ∑”„Àâ °≈‘Ë πÀÕ¡ ¢Õߥհ‰¡â ≈¥πâ Õ¬≈߇≈¬ ‡¡◊Ë Õº÷È ß “¡“√∂º≈‘ µπÈ ”º÷È ß®“°‡° √¥Õ°‰¡â ‰¥â §π‡√“°Á πà “®– √√§å √⠓ߧ«“¡ ÿ ¢·≈– §«“¡ ”‡√Á ®„π™’ «‘ µ‚¥¬‰¡à ∑”√â “¬‚≈° ∏√√¡™“µ‘ ‰¥â ‡™à π°— π ÚÒ ç¥’ ∑’Ë ÿ ¥§◊ Õ®ÿ µ√∫“∑é ‡ªì π·π« §‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å ‰∑¬ ®“°≈— °…≥–·π«§‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å ‰∑¬µ“¡∑’Ë ‰¥â °≈à “«¡“·≈â « ®–‡ÀÁ π‰¥â «à “ ·µ°µà “ß®“°·π«§‘ ¥®√‘ ¬»“ µ√å µ–«— πµ° ∑’Ë π— °«‘ ™“°“√∑—Ë «‰ª§ÿâ π‡§¬Õ¬Ÿà À≈“¬ ª√–°“√‚¥¬‡©æ“–Õ¬à “ß¬‘Ë ß„πª√–‡¥Á π ∑’Ë ¬Õ¡√— ∫§ÿ ≥§à “∑“ß®√‘ ¬∏√√¡·≈–∑“ß ®‘ µ«‘ ≠≠“≥¢Õß — µ«å „π°“√‡≈◊ Õ°°√–∑” ¢Õßµπ °“√ª≈¥ª≈à Õ¬µ— «¢Õ߇√“ÕÕ°®“° °√Õ∫§«“¡§‘ ¥·∫∫µ–«— πµ° ∑’Ë ºŸ °¢“¥ „Àâ ®√‘ ¬»“ µ√å ‡ªì π‡√◊Ë Õ߇©æ“–¢Õß¡πÿ …¬å ¬à Õ¡¡’ º≈∑”„Àâ §«“¡ÕÀ— ß°“√„𧫓¡ ‡ªì π¡πÿ …¬å ¢Õ߇√“≈¥≈ß·≈–§«“¡‡¢â “„® „πæ√–æÿ ∑∏»“ π“·≈–«‘ ∂’ ™’ «‘ µ‰∑¬®– ∑”„Àâ ‡√“¡’ ™’ «‘ µÕ¬Ÿà Õ¬à “ß°≈¡°≈◊ π°— ∫‚≈° ∏√√¡™“µ‘ À“°„§√ — °§π®–∫Õ°‡√“«à “ ç — µ«å ’Ë ‡∑â “‡ªì π — µ«å ‚≈°∑’Ë ¥’ ∑’Ë ÿ ¥·≈–¥’ °«à “¡πÿ …¬å é À√◊ Õ ç ÿ π— ¢¡’ §ÿ ≥ß“¡§«“¡ ¥’ ¬‘Ë ß°«à “§π∫“ߧπé °Á ‰¡à πà “®–¡’ º≈ ª≈ÿ °‡√â “Õ— µµ“¢Õ߇√“„Àâ ‡√à “√â Õπ À“° ‡√“®– — ߇°µµ— «‡Õß·≈– “∏“√≥™π„π ÚÒ Lily de Silva çThe Buddhist Attitude,é in Environmental Ethics, ed. Louis P. Pojman, p.254.