สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 1 Jan.-Mar. 2005 98 ∂“π°“√≥å ª√–™“°√«— ¬∑Õß„πª√–‡∑»‰∑¬ §«“¡‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß∑“ß — ߧ¡„Àâ ™— ¥ ∫∑§«“¡π’È µâ Õß°“√𔇠πÕ ·≈– ª√–‡¡‘ π ∂“π°“√≥å ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ „πª√–‡∑» ‰∑¬„πªí ®®ÿ ∫— π „π∞“𖇪ì π°√≥’ Õ— πÀπ÷Ë ß ”À√— ∫∑”§«“¡‡¢â “„®°√–∫«π°“√Õ— π ´— ∫´â Õπ¢Õß°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß∑“ß — ߧ¡ ª√–‡¥Á π∑’Ë µâ Õß°“√ ◊Ë Õ„π∑’Ë π’È §◊ Õ ‡π◊Ë Õß®“° „πªí ®®ÿ ∫— πª√–‡∑»‰∑¬‡√“‰¥â ºà “π¢—È π µÕπ ç°“√‡ª≈’Ë ¬πºà “π∑“ߪ√–™“°√é (demographic transition) ¡“π“πæÕ ¡§«√·≈â « ‡√“ “¡“√∂§«∫§ÿ ¡Õ— µ√“ °“√‡°‘ ¥·≈–Õ— µ√“°“√µ“¬¢Õߪ√–™“°√ „Àâ Õ¬Ÿà „π√–¥— ∫∑’Ë µË ”®π‡ªì π∑’Ë πà “æÕ„®·≈â « ∫— ¥π’È ª√–™“°√¢Õ߉∑¬°”≈— ß°â “«‡¢â “ Ÿà °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ßÕ¬à “ß„À¡à π—Ë π§◊ Õ°“√∑’Ë §π¡’ Õ“¬ÿ ¬◊ 𬓫¢÷È π ®”π«π ·≈– — ¥ à «π ¢ÕߺŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ °Á ‡æ‘Ë ¡¢÷È π‡√◊Ë Õ¬ Ê ·π«‚πâ ¡ Õ— ππ’È §ß®–¥”‡π‘ πµà Õ‰ªÕ’ °À≈“¬ ‘ ∫ªï „πÕ𓧵 ·≈–‡™◊Ë Õ«à “„πÕπ“§µÕ— π„°≈â π’È ª√–™“°√¢Õ߉∑¬®–¡’ ≈— °…≥–‡ªì π çª√–™“°√ Ÿ ß«— ¬é (old population) §◊ Õ ª√–™“°√∑’Ë ¡’ §π Ÿ ßÕ“¬ÿ §‘ ¥‡ªì π — ¥ à «π ∑’Ë Ÿ ß (§◊ Õ¡’ ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ √â Õ¬≈– Ò ¢Õß ª√–™“°√∑—È ßÀ¡¥ À√◊ Õ¡“°°«à “π—È π¢÷È π ‰ª) „π¢≥–∑’Ë — ߧ¡·≈–‡»√…∞°‘ ®¢Õß ª√–‡∑»°Á ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª¥â «¬ ∑—È ßÀ¡¥π’È ®–‡ªì π·√ß°¥¥— πµà Õ ∂“π°“√≥å ºŸâ Ÿ ß Õ“¬ÿ ®–∑”„Àâ ¡’ §«“¡®”‡ªì π∑’Ë ¿“§√— ∞ ·≈–¿“§‡Õ°™πµâ Õß¡’ ¡“µ√°“√√Õß√— ∫ ∑’Ë ‡À¡“– ¡ °“√𔇠πÕµà Õ‰ªπ’È ®–‡√‘Ë ¡¥â «¬°“√ „Àâ ¢â Õ¡Ÿ ≈‡°’Ë ¬«°— ∫ª√–™“°√ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ ¢Õ߉∑¬ ´÷Ë ß‰¥â ¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª Õ¬à “ß¡“°·≈–Õ¬à “ß§à Õπ¢â “ß√«¥‡√Á «„π ™à «ß‡«≈“ Û-Ù ªï ∑’Ë ºà “π¡“ ®“°π—È π®– æ‘ ®“√≥“ ∂“π°“√≥å ¥â “π — ß§¡‡»√…∞°‘ ® ·≈–¥â “π ÿ ¢¿“æ¢ÕߺŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ „πµÕπ ∑â “¬¢Õß∫∑§«“¡‡ªì π°“√Õ¿‘ ª√“¬∫“ß ª√–‡¥Á π∑’Ë ‡ÀÁ π«à “¡’ π— ¬∑’Ë §«√æ‘ ®“√≥“ Õ— π‡π◊Ë Õß¡“®“°°“√∑’Ë ª√–™“°√ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ ‰¥â ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª∑—È ß„π¥â “π®”π«π·≈– — ¥ à «π Õ¬à “ß∑’Ë ‡ªì πÕ¬Ÿà „πªí ®®ÿ ∫— π ·≈– ∑’Ë πà “®–¥”‡π‘ πµà Õ‰ª„πÕ𓧵 ¢â Õ¡Ÿ ≈À≈— °∑’Ë „™â „π∫∑§«“¡π’È ‡ªì π ¢â Õ¡Ÿ ≈∑ÿ µ‘ ¬¿Ÿ ¡‘ ®“°√“¬ß“π°“√ ”√«® ”¡–‚πª√–™“°√ ´÷Ë ß¥”‡π‘ π°“√‚¥¬ ”π— °ß“π ∂‘ µ‘ ·Àà ß™“µ‘ ∑ÿ ° Ê Ò ªï µ—È ß·µà ªï ÚıÛ - ÚıÙÛ ·≈–¢â Õ¡Ÿ ≈ ®“°°“√ ”√«®ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ √«¡∑—È ß¢â Õ¡Ÿ ≈ ®“°°“√©“¬¿“æª√–™“°√ (population projection) ´÷Ë ß¥”‡π‘ π°“√‚¥¬ ∂“∫— π «‘ ®— ¬√–∫∫ “∏“√≥ ÿ ¢ √à «¡°— ∫π— °«‘ ®— ¬ ¢Õß ∂“∫— π«‘ ®— ¬ª√–™“°√·≈– — ߧ¡ ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬¡À‘ ¥≈ πÕ°‡Àπ◊ Õ®“° ¢â Õ¡Ÿ ≈À≈— °‡À≈à “π’È ·≈â « °Á ¡’ ¢â Õ¡Ÿ ≈®“° ß“π»÷ °…“«‘ ®— ¬∑’Ë π— °«‘ ™“°“√Õ◊Ë π Ê ∑”‰«â ·≈–ºŸâ ‡¢’ ¬π‰¥â π”¡“Õâ “ßÕ‘ ߇©æ“–‡√◊Ë Õß ‡©æ“–∑’Ë ´÷Ë ß°Á ‰¥â √–∫ÿ ·À≈à ß∑’Ë ¡“„Àâ ª√“°Ø „π∑’Ë π—È π Ê ·≈â « ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ À√◊ Õ çª√–™“°√«— ¬∑Õßé ∑’Ë ‡√’ ¬°„π∫∑§«“¡π’È À¡“¬∂÷ ߪ√–™“°√ ™“¬À≠‘ ß∑’Ë ¡’ Õ“¬ÿ µ—È ß·µà ˆ ªï ∫√‘ ∫Ÿ √≥å ¢÷È π‰ª π‘ ¬“¡π’È ∂◊ Õµ“¡∑’Ë ”π— °ß“π ∂‘ µ‘ ·Àà ß™“µ‘ °”Àπ¥ ”À√— ∫°“√ ”√«®ºŸâ Ÿ ß Õ“¬ÿ ´÷Ë ßÕπÿ «— µπå µ“¡π‘ ¬“¡∑’Ë „™â „π∑“ß ª√–™“°√»“ µ√å „πæ√–√“™∫— ≠≠— µ‘ ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ æ.». ÚıÙˆ °Á „™â π‘ ¬“¡π’È ‡ªì π ‡°≥±å °”À𥇙à π‡¥’ ¬«°— π Ú. °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ߥ⠓π®”π«π ·≈– — ¥ à «πª√–™“°√ Ÿ ßÕ“¬ÿ „π°“√ ”√«® ”¡–‚πª√–™“°√ §√—È ßÀ≈— ß ÿ ¥ (æ.». ÚıÙÛ) ª√–‡∑» ‰∑¬¡’ ª√–™“°√∑ÿ °‡æ»∑ÿ °«— ¬√«¡ ˆ,˘Òˆ,ÙÙÒ §π „π®”π«ππ’È ‡ªì π ª√–™“°√ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ (§◊ Õª√–™“°√™“¬ À≠‘ ß∑’Ë ¡’ Õ“¬ÿ ˆ ªï ¢÷È π‰ª) ı,˜˘Ú,˘˜ §π §‘ ¥‡ªì π√â Õ¬≈– ˘.ı ¢Õߪ√–™“°√ ∑—È ßÀ¡¥ Û ªï µà Õ¡“„π æ.». ÚıÙˆ ª√–™“°√ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ ‡æ‘Ë ¡‡ªì πˆ,ıˆı,Ú §π §‘ ¥‡ªì π√â Õ¬≈– Ò.Ù ¢Õߪ√–™“°√ ∑—È ßª√–‡∑» ∂â “¡Õ߬â Õπ‰ª‡¡◊Ë Õ Û-Ù ªï °à ÕπÀπâ “π—È π „π æ.». ÚıÛ ª√–‡∑» ‰∑¬¡’ ª√–™“°√Õ“¬ÿ ˆ ªï ¢÷È π‰ª‡æ’ ¬ß Ò,ÚıÙ,Û˜ §π §‘ ¥‡ªì π√â Õ¬≈– Ù.¯ ‡∑à “π—È π ®”π«πª√–™“°√„π°≈ÿà ¡Õ“¬ÿ π’È ‡æ‘Ë ¡¢÷È π¡“‡√◊Ë Õ¬ Ê ®π∂÷ ßªí ®®ÿ ∫— π ·≈– ®–‡æ‘Ë ¡µà Õ‰ªÕ’ °„πÕ𓧵 §“¥«à “Õ’ ° Òı-Òˆ ªï ¢â “ßÀπâ “ „π æ.». ÚıˆÛ ®– ¡’ ®”π«πºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ ÒÚ,Û¯˘,Ò §π §‘ ¥‡ªì π√â Õ¬≈– Ò˜.¯ ¢Õߪ√–™“°√ ∑—È ßÀ¡¥ ( ”π— °ß“π ∂‘ µ‘ °≈“ß, ÚıÛ; ”π— °ß“π ∂‘ µ‘ ·Àà ß™“µ‘ , ÚıÛ; ÚıÒÛ; ÚıÚÛ; ÚıÛÛ; ÚıÙÛ; ∂“∫— π«‘ ®— ¬ √–∫∫ “∏“√≥ ÿ ¢·≈– ∂“∫— π«‘ ®— ¬ª√–™“°√ ·≈– — ߧ¡, ÚıÙˆ) (¥Ÿ µ“√“ß∑’Ë Ò) §«“¡®√‘ ߪ√–‡∑»‰∑¬‰¡à ‰¥â ‡ªì π ª√–‡∑»‡¥’ ¬«„π‚≈° ∑’Ë ·π«‚πâ ¡°“√ ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߇ªì π‰ª„π∑‘ »∑“ß∑’Ë ª√–™“- °√ºŸâ Ÿ ßÕ“¬ÿ ¡’ ®”π«π·≈– — ¥ à «π (√â Õ¬ ≈–) ‡æ‘Ë ¡¢÷È π‡√◊Ë Õ¬ Ê ‡™à ππ’È ª√–‡∑»Õ◊Ë π „π¿Ÿ ¡‘ ¿“§‡Õ‡™’ ¬·≈–¿Ÿ ¡‘ ¿“§Õ◊Ë π Ê ¢Õß ‚≈°°Á ¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß∑”πÕßπ’È ‡À¡◊ Õπ °— π ®–µà “ß°— π∫â “ß°Á ·µà „π‡√◊Ë ÕߢÕß √–¥— ∫·≈–Õ— µ√“§«“¡‡√Á «À√◊ ՙ⠓¢Õß °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߇∑à “π—È π ¥— ߢâ Õ¡Ÿ ≈∑’Ë · ¥ß„𠵓√“ß∑’Ë Ú ´÷Ë ß √â “ß®“°¢â Õ¡Ÿ ≈ °“√©“¬¿“æª√–™“°√¢Õߪ√–‡∑»