สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 1 Jan.-Mar. 2005 32 æ√–Õ— ®©√‘ ¬¿“æ∑“ß«‘ ∑¬“»“ µ√å ¢Õß æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « ‰«â °à Õπ ‡¡◊Ë Õ∂÷ ߇«≈“°Á °¥ªÿÉ ¡„Àâ ‡√‘Ë ¡‡¥‘ π ·≈â «®÷ ß𔉪µ—È ß‡«≈“„Àâ π“Ãî °“‡√◊ Õπ„À≠à ∫πÀÕπ“Ãî °“ ·≈–‡√◊ ÕπÕ◊Ë π Ê „𧫓¡ √— ∫º‘ ¥™Õ∫µà Õ‰ª °“√§”π«≥‡™à ππ’È µâ Õß·∫à ßß“π ÕÕ°‡ªì π Ú ¢—È πµÕπ §◊ Õ °. §”π«≥µ”·Àπà ߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å √“¬«— πµ≈Õ¥∑—È ßªï ‚¥¬„Àâ »Ÿ π¬å °≈“ߢÕß ‚≈°‡ªì π»Ÿ π¬å ¢Õß√–∫∫æ‘ °— ¥Õâ “ßÕ‘ ß ¢. °”Àπ¥®ÿ ¥ºŸâ — ߇°µ∫πº‘ «‚≈° ¥â «¬§à “‡ â π≈–µ‘ ®Ÿ ¥·≈–≈Õß®‘ ®Ÿ ¥·≈â « §”π«≥À“‡«≈“„π·µà ≈–«— π «— π≈– Ú ‡«≈“ ‡™â “·≈–‡¬Á π ∑’Ë ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ®–Õ¬Ÿà „πµ”·Àπà ß„µâ ‡ â π¢Õ∫øÑ “¢ÕߺŸâ — ߇°µ ‡ªì π√–¬–∑“߇™‘ ß¡ÿ ¡ ˆ Õß»“ °“√§”π«≥„π¢â Õ ° „™â ‡«≈“‡ªì π µ— «·ª√µâ π ‡æ’ ¬ß·µà —Ë ß„Àâ ‡§√◊Ë Õߧա- æ‘ «‡µÕ√å ∑”°“√§”π«≥ ”À√— ∫ªï „¥°Á „ à µ— «‡≈¢ªï §.». π—È π≈߉ª °Á ®–‰¥â µ”·Àπà ߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å √“¬«— πÕÕ°¡“„π ∞“π¢â Õ¡Ÿ ≈ ”À√— ∫‡√’ ¬°ÕÕ°¡“„™â ß“π ‚¥¬‚ª√·°√¡Õ◊Ë πµà Õ‰ª ¥— ß∑’Ë ‰¥â · ¥ß ‡ªì πµ— «Õ¬à “ß à «πÀπ÷Ë ß„π µ“√“ß∑’Ë Ò °“√§”π«≥„π¢â Õ ¢ π—È π ¡’ √–∫∫ °“√∑’Ë ´— ∫´â Õπ¡“° ‡√“‰¡à Õ“®®–„™â ‡«≈“ ‡ªì πµ— «·ª√µâ π‰¥â ·µà ‡√“°”≈— ß®–À“‡«≈“ ∑’Ë ¡’ ‡Àµÿ °“√≥å Õ¬à “ßÀπ÷Ë ß‡°‘ ¥¢÷È π §◊ Õ °“√ ∑’Ë ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ®–µâ ÕßÕ¬Ÿà „µâ ‡ â π¢Õ∫øÑ “ ˆ Õß»“ ≥ ®ÿ ¥ — ߇°µ∑’Ë °”Àπ¥„Àâ Õ— π ‡°‘ ¥®“°°“√À¡ÿ π√Õ∫µ— «‡ÕߢÕß‚≈° √“¬«— π ·µà „π¢≥–‡¥’ ¬«°— π µ”·Àπà ß ¢Õߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å Õ— π‡°‘ ¥®“°‚≈°‚§®√ √Õ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å °Á ‡ª≈’Ë ¬π‰ª¥â «¬µ≈Õ¥ ‡«≈“ ∑ÿ ° ‘Ë ß∑ÿ °Õ¬à “ß¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª√ ‰ª∑—È ß ‘È π ‡√“®–®— ∫ ‘Ë ß„¥ ç·™à ·¢Á ßé ¡‘ ‰¥â ®÷ ߇ªì π°“√§”π«≥∑’Ë ¬“°¡“° ºŸâ ‡¢’ ¬π ‰¥â „™â „Àâ ‡§√◊Ë Õߧ”π«≥°“√‡°‘ ¥·≈–¬ÿ µ‘ ¢Õß· ߇ߑ π· ß∑Õß™π‘ ¥æ≈‡√◊ Õπ„π ¬ÿ §ªí ®®ÿ ∫— π ‡æ◊Ë Õπ”º≈¡“‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫ °— ∫º≈°“√§”π«≥¢ÕßÀÕ¥Ÿ ¥“«°√’ π‘ ™ ¢ÕßÕ— ß°ƒ… ‡æ◊Ë Õ∑¥ Õ∫‚ª√·°√¡ ”À√— ∫µ”·Àπà ߺŸâ — ߇°µ∑’Ë ‡ â π≈–µ‘ ®Ÿ ¥ ¢π“π∑’Ë Ò Õß»“ (‡Àπ◊ Õ) °Á ª√“°Ø«à “ ‰¥â º≈µ√ß°— πÕ¬à “ßπà “æÕ„® ¥— ß· ¥ß ‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫„𠵓√“ß∑’Ë Ú ·≈– µ“√“ß ∑’Ë Û ”À√— ∫ §.». Ò˘¯Ò ®“°π—È π®÷ ß„Àâ ‡§√◊Ë Õߧ”π«≥ ”À√— ∫ §.». Ò¯ı¯ ”À√— ∫ºŸâ — ߇°µ ≥ µ”·Àπà ß ∑“ß¿Ÿ ¡‘ »“ µ√å ¢ÕßÀÕπ“Ãî °“À≈«ß ‡ â π≈–µ‘ ®Ÿ ¥ Ò Õß»“ Ú˘ ≈‘ ª¥“ ı æ‘ ≈‘ ª¥“ (µ–«— πÕÕ°) ‡ â π≈Õß®‘ ®Ÿ ¥ ÒÛ Õß»“ ÙÙ ≈‘ ª¥“ Ú˘ æ‘ ≈‘ ª¥“ (‡Àπ◊ Õ) √–¥— ∫§«“¡ Ÿ ßµ“¢ÕߺŸâ — ߇°µÒ øÿ µ ´÷Ë ß‡ªì π√–¬–§«“¡ Ÿ ß‚¥¬ª√–¡“≥ ¢ÕßÀÕπ“Ãî °“∑’Ë √–¥— ∫º‘ «‚≈°π’È ∂â “√–¬– Ÿ ߺ‘ ¥‰ª Ú øÿ µ ®–∑”„Àâ ‡«≈“∑’Ë §”π«≥ º‘ ¥‰ª Ù «‘ π“∑’ π— ∫«à “πâ Õ¬¡“° º≈°“√ §”π«≥· ¥ß„𠵓√“ß∑’Ë Ù √–∫∫‡«≈“ ∑’Ë „™â „π°“√§”π«≥π’È ‡ªì π‡«≈“∑’Ë Õâ “ßÕ‘ ß °— ∫‡ â π≈Õß®‘ ®Ÿ ¥¢ÕßÀÕπ“Ãî °“ §◊ Õ ∑’Ë ‡ â π≈Õß®‘ ®Ÿ ¥ Ò Õß»“ Û ≈‘ ª¥“ ·≈– ‡ªì π‡«≈“„π√–∫∫ 燫≈“ª“π°≈“ßé À√◊ Õ Bangkok Mean Time ‡√“®–æ∫«à “ §à “‡«≈“∑’Ë ‡°‘ ¥®“°°“√ §”π«≥ civil twilight „𠵓√“ß∑’Ë Ù ¡’ §à “¡“°°«à “§à “ √ÿ ªº≈°“√∑√ߧ”π«≥ ∑’Ë · ¥ß„𠵓√“ß ° ¢â “ß∫ππ’È ª√–¡“≥ Òˆ π“∑’ ´÷Ë ß‡√“ “¡“√∂À“§”Õ∏‘ ∫“¬ ‰¥â «à “‡°‘ ¥®“°√–∫∫‡«≈“∑’Ë „™â µà “ß°— π §◊ Õ„πªí ®®ÿ ∫— ππ’È ‡√“„™â ‡«≈“„π√–∫∫‡«≈“ ª“π°≈“ß ´÷Ë ß‡ªì π‡«≈“∑’Ë ‰¥â ®“°°“√ ‡©≈’Ë ¬§«“¡‡√Á «„π°“√‡¥‘ π∑“ߢÕߥ«ß Õ“∑‘ µ¬å „π√Õ∫ªï ·≈â «π”¡“„Àâ π“Ãî °“ °≈√— °…“‡«≈“ °Á ®–∑”„Àâ ‡¥‘ π‰¥â ‡∑’Ë ¬ßµ√ß ·πà πÕπ ·≈–‡√“ “¡“√∂À“´◊È Õπ“Ãî °“ „™â ‰¥â ∑—Ë «‰ª °“√„™â √–∫∫‡«≈“ª“π°≈“ß ®÷ ß –¥«° ·µà „π ¡— ¬°à Õππ“Ãî °“√“§“ ·æßÕ’ °∑—È ß¬— ßÀ“´◊È Õ¬“° ®÷ ßπ‘ ¬¡„™â ‡«≈“ „π√–∫∫ 燫≈“ª√“°Øé §◊ Õ„™â µ”·Àπà ß ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡ªì π‡§√◊Ë Õß∫Õ°‡«≈“∑’Ë ‡√’ ¬° °— π«à “ π“Ãî °“·¥¥ ¥— ßπ—È π ®÷ ßµâ Õß∑”°“√ ‡ª≈’Ë ¬π√–∫∫®“° Bangkok Mean Time ¡“‡ªì π Bangkok Apparent Time ¥â «¬ °“√„™â §à “ ç ¡°“√‡«≈“é À√◊ Õ Equation of Time (E-o-T) ¡“ª√— ∫·°â „πµ“√“ß∑’Ë Ò ‰¥â §”π«≥ ¡°“√ ‡«≈“ (E-o-T) = Mean-Apparent ‡ªì π√“¬«— π‰«â ∑’Ë §Õ≈— ¡πå ÿ ¥∑â “¬ À“°‡√“ π”‡Õ“§à “ ¡°“√‡«≈“π’È ‰ª≈∫§à “Bangkok Mean Time „𠵓√“ß∑’Ë Ù °Á ®–‰¥â º≈ÕÕ°¡“‡ªì 𠵓√“ß∑’Ë ı ‡¡◊Ë Õ‡√“‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫§à “ Bangkok Apparent Time of the Beginning of the Civil Twilight ∑’Ë · ¥ß„πµ“√“ß∑’Ë ı °— ∫ §à “ ¬Ë ”√ÿà ß „πµ“√“ß ° ¢â “ß∫π ®–æ∫«à “ §à “®“°µ“√“ß∑’Ë ı ¡“°°«à “ Ú π“∑ ’ ‡ ¡Õ‰ª∑ÿ °«— π · ¥ß«à “§«“¡·µ°µà “ß π’È ‡ªì 𧫓¡º‘ ¥‡™‘ ß√–∫∫ À√◊ Õ∑’Ë ‡√’ ¬°«à “ systematic error ´÷Ë ß∂â “‡√“ “¡“√∂ «‘ ‡§√“–Àå ‰¥â πÕ°®“°®–·°â §«“¡º‘ ¥π’È ‰¥â ·≈â « ¬— ß∑”„Àâ ‡√“§â πæ∫√–∫∫∑’Ë ·µ° µà “ß°— π Õ— π®–𔉪 Ÿà §«“¡√Ÿâ „À¡à ∑’Ë ´à Õπ µ— «Õ¬Ÿà ¿“¬„π√–∫∫¢Õßæ√–Õß§å °“√ √â “ß√–∫∫‡«≈“¡“µ√∞“π°Á §«√®–‡≈◊ Õ°‡ â π≈Õß®‘ ®Ÿ ¥Õâ “ßÕ‘ ߇ªì π‡ â π ∑’Ë ¡’ §à “≈ßµ— « ‡æ◊Ë Õ„Àâ –¥«°·°à °“√„™â ß“π