สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 1 Jan.-Mar. 2005 242 §ÿ ≥§à “¢Õß™’ «‘ µ¡πÿ …¬å °— ∫‚∑…ª√–À“√„π — ß§¡‰∑¬ªí ®®ÿ ∫— π µπ‡Õ߉¥â ‰¡à ¢÷È π°— ∫∏√√¡™“µ‘ ·«¥≈â Õ¡ ®÷ ßπ— ∫«à “‡ªì π ç∫ÿ §§≈é ·≈–‰¡à Õ“®∂Ÿ °„™â ‡ªì π‡§√◊Ë Õß¡◊ Õ (means) ‰ª Ÿà ‘Ë ß„¥ ¥â «¬‡Àµÿ π’È °“√‡Õ“‡ª√’ ¬∫‡æ◊Ë Õπ¡πÿ …¬å À√◊ Õ°“√À≈Õ°„™â ¡πÿ …¬å ‡ªì π‡§√◊Ë Õß¡◊ Õ ‰ª Ÿà ‘Ë ß∑’Ë ‡√“ª√“√∂π“ ®÷ ߇ªì π°“√º‘ ¥ »’ ≈∏√√¡„π∑— »π–¢Õߧ“πµå πÕ°®“°π’È §“πµå ¬— ß™’È „Àâ ‡ÀÁ π«à “ ‡Àµÿ º≈∑’Ë Õ¬Ÿà „π‚§√ß √â “ß∑“ß®‘ µ¢Õß¡πÿ …¬å ∑”„Àâ ¡πÿ …¬å ¡’ §«“¡ ”π÷ °„πÀπâ “∑’Ë ·≈–¡’ »— °¥‘Ï »√’ (‡æ√“–¡’ °Æ‡°≥±å ∑’Ë °”Àπ¥°“√°√–∑” ∑’Ë ∂Ÿ °µâ Õß ”À√— ∫µπ‡Õ߉¥â ) §«“¡‡ªì π ºŸâ ¡’ ‡Àµÿ º≈¢Õß¡πÿ …¬å ∑”„Àâ ¡πÿ …¬å ‡ªì π ¡“™‘ °¢Õß°≈ÿà ¡ºŸâ ¡’ ‡ªÑ “À¡“¬¢Õßµπ‡Õß (∑’Ë ‰¡à ¡’ „§√Õ◊Ë π¡“°”Àπ¥„Àâ ) ·≈–¡’ °Æ‡°≥±å “°≈∑’Ë µ— «¢Õ߇¢“‡Õß®”µâ Õß ªØ‘ ∫— µ‘ µ“¡ Ú À¡“¬§«“¡«à “ ‡Àµÿ º≈∑’Ë ·π∫‡π◊Ë ÕßÕ¬Ÿà „π®‘ µ¡πÿ …¬å ¡“µ—È ß·µà ‡°‘ ¥ ‡ªì πªí ®®— ¬ ”§— ≠∑’Ë ∑”„Àâ ¡πÿ …¬å √Ÿâ º‘ ¥ ™Õ∫™—Ë «¥’ À√◊ Õ°Æ»’ ≈∏√√¡´÷Ë ß‡ªì π°Æ “°≈ ·≈–„π¢≥–‡¥’ ¬«°— π‡¡◊Ë Õ¡πÿ …¬å ‡ªì π ‘Ë ß¡’ ™’ «‘ µºŸâ ¡’ ‡Àµÿ º≈ ¡πÿ …¬å °Á ¢÷È π µà Õ°Æ»’ ≈∏√√¡π’È ‚¥¬∏√√¡™“µ‘ ©–π—È π °“√ ”π÷ °«à “ ‘Ë ß„¥∂Ÿ ° ‘Ë ß„¥º‘ ¥À√◊ Õ°“√ °√–∑”„¥¬à Õ¡‰¥â √“ß«— ≈µÕ∫·∑π À√◊ Õ ∂Ÿ °≈ß‚∑…°Á ‡ªì π‡ß◊Ë Õπ‰¢∑’Ë ¡πÿ …¬å µâ Õß ¬Õ¡√— ∫Õ¬Ÿà ·≈â « — ߧ¡‰∑¬‡ªì π — ß§¡∑’Ë «“ßæ◊È π∞“π Õ¬Ÿà ∫π·π«§‘ ¥·π«ªØ‘ ∫— µ‘ ·≈–À≈— °∏√√¡ ∑“ßæ√–æÿ ∑∏»“ π“ æ√–æÿ ∑∏»“ π“ ¬Õ¡√— ∫«à “™’ «‘ µ¡πÿ …¬å ¡’ §ÿ ≥§à “·≈–§ÿ ≥§à “ ¢Õß™’ «‘ µ¡πÿ …¬å Õ¬Ÿà ∑’Ë §«“¡‡ªì π‡«‰π¬ — µ«å ( — µ«å À√◊ Õ ‘Ë ß¡’ ™’ «‘ µ∑’Ë Õ∫√¡ —Ë ß Õπ „Àâ æâ π∑ÿ °¢å ‰¥â ) ¥â «¬‡Àµÿ π’È ¡πÿ …¬å ®÷ ß Õÿ ª ¡∫∑‰¥â µ“¡æ√–«‘ π— ¬∑“ßæ√– æÿ ∑∏»“ π“ à «π — µ«å ‡¥√— ®©“π¡‘ ‰¥â ‡ªì π‡«‰π¬ — µ«å Õ∫√¡ —Ë ß Õπ„Àâ ∫√√≈ÿ π‘ ææ“π‰¡à ‰¥â ®÷ ߉¡à ¡’ ‘ ∑∏‘ ÕÕ°∫«™ ¡πÿ …¬å “¡“√∂æ— ≤π“™’ «‘ µ¢Õßµπ„Àâ ¡’ §ÿ ≥§à “‡æ‘Ë ¡¢÷È π À√◊ Õ∑”µπ„Àâ µ°µË ”≈ß ‰¥â µ“¡°“√°√–∑”¢Õßµπ‡Õß °“√°√–∑” ¥’ À√◊ Õ™—Ë «„π∑— »π–∑“ßæ√–æÿ ∑∏»“ π“¡’ À≈— °‡°≥±å µ“¬µ— « ¡‘ ‰¥â ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫§«“¡ æÕ„®¢ÕߺŸâ °√–∑”À√◊ Õ¢Õß — ߧ¡·µà Õ¬Ÿà ∑’Ë ªí ≠≠“À√◊ Õ°“√¡’ — ¡¡“∑‘ Ø∞‘ Û ¢. §ÿ ≥§à “¢Õß™’ «‘ µ¡πÿ …¬å Õ¬Ÿà ∑’Ë ∫∑∫“∑µà Õ — ߧ¡ „π¬ÿ §ªí ®®ÿ ∫— π ‡√“¡— °§ÿâ π‡§¬ °— ∫·π«§‘ ¥∑’Ë «à “™’ «‘ µ¢Õߧπ‡√“®–¡’ §ÿ ≥§à “‰¥â °Á µà Õ‡¡◊Ë Õ‡√“∑”µ— «„Àâ ‡ªì π ª√–‚¬™πå µà ÕºŸâ Õ◊Ë πÀ√◊ Õµà Õ — ߧ¡ π— ° ª√— ™≠“À≈“¬∑à “π°Á ¡’ ·π«§‘ ¥∑”πÕßπ’È ‡™à π ®ÕÀå π ®«µ ¡‘ ≈≈å (John Stuart Mill, §.». Ò¯ˆ-Ò¯˜Û) ºŸâ ¡’ ·π«§‘ ¥ ·∫∫ª√–‚¬™πå π‘ ¬¡ (Utilitarianism) ´÷Ë ß∂◊ Õ‡Õ“ª√–‚¬™πå ÿ ¢‡ªì π‡°≥±å µ— ¥ ‘ 𠧫“¡¥’ §«“¡™—Ë «°“√°√–∑”∑’Ë °à Õª√–‚¬™πå ÿ ¢¡“°∑’Ë ÿ ¥·°à §π‡ªì π®”π«π¡“°∑’Ë ÿ ¥ ∂◊ Õ«à “‡ªì π°“√°√–∑”∑’Ë ¥’ (Utility or the Greatest Happiness Principle) ™’ «‘ µ ¢ÕߺŸâ ∑’Ë ∑”ª√–‚¬™πå „Àâ ºŸâ Õ◊Ë π¡“°∑’Ë ÿ ¥ ®÷ ߇ªì π™’ «‘ µ∑’Ë ¡’ §ÿ ≥§à “¡“°∑’Ë ÿ ¥ ¡‘ ≈≈å Õâ “ß«à “À≈— °§” Õπ¢Õßæ√–‡¬´Ÿ §√‘ µå ∑’Ë «à “ ç®ß√— °‡æ◊Ë Õπ∫â “π‡À¡◊ Õπ√— °µπ‡Õßé ‡ªì πÕÿ ¥¡§µ‘ ¢Õß≈— ∑∏‘ ª√–‚¬™πå π‘ ¬¡ ·≈– ¥â «¬‡Àµÿ π’È À≈— °°“√ª√–‚¬™πå π‘ ¬¡®÷ ß ª√– “πª√–‚¬™πå ¢Õßªí ®‡®°∫ÿ §§≈°— ∫ — ߧ¡ à «π√«¡‰¥â Õ¬à “ß≈ßµ— « Ù πÕ°®“° π’È À≈— °ª√–‚¬™πå π‘ ¬¡¬— ß π— ∫ πÿ π„Àâ ªí ®‡®°∫ÿ §§≈µ√–Àπ— °∂÷ ß°“√°√–∑”„¥ °Á µ“¡∑’Ë Õ“®°à ÕÕ— πµ√“¬µà Õ — ߧ¡ ·≈– „Àâ À≈’ °‡≈’Ë ¬ß°“√°√–∑”π—È π‡ ’ ¬ ºŸâ ∑’Ë √â “ß §«“¡‡¥◊ Õ¥√â Õπ„Àâ — ߧ¡®÷ ß¡’ ™’ «‘ µ∑’Ë ‰√â §ÿ ≥§à “ ·π«§‘ ¥„πæ√–æÿ ∑∏»“ π“°Á ‡™à π °— π æ√–æÿ ∑∏»“ π“ à ߇ √‘ ¡„Àâ ¡πÿ …¬å ¥”√ß™’ «‘ µÕ¬à “ß¡’ §ÿ ≥§à “µà Õµπ‡Õß·≈– ºŸâ Õ◊Ë π À≈— °∏√√¡„πæ√–æÿ ∑∏»“ π“≈â «π ·µà à ߇ √‘ ¡„Àâ ¡πÿ …¬å æ— ≤π“µπ‡Õß·≈– ∑”µπ„Àâ ‡ªì πª√–‚¬™πå µà ÕºŸâ Õ◊Ë π¥â «¬ ‡∫≠®»’ ≈·≈–‡∫≠®∏√√¡‡ªì πµâ π ¡πÿ …¬å ®–‡Õ◊È Õª√–‚¬™πå µà ÕºŸâ Õ◊Ë πÀ√◊ Õ — ߧ¡‚≈° ‰¥â °Á ¥â «¬∞“π∑’Ë ¡—Ë π§ß§◊ Õ°“√æ— ≤π“ µπ‡Õ߇ ’ ¬°à Õπ¥â «¬ªí ≠≠“ À√◊ ÕÕ’ ° π— ¬Àπ÷Ë ß§◊ Õ°“√ √⠓ߧÿ ≥§à “„Àâ ·°à µπ‡Õß ‡ ’ ¬°à Õπ ¥— ß∑’Ë æ√–∏√√¡ªî Æ° (ª.Õ. ª¬ÿ µ⁄ ‚µ) À√◊ Õæ√–æ√À¡§ÿ ≥“¿√≥å ( ¡≥»— °¥‘Ï „πªí ®®ÿ ∫— π) °≈à “«‰«â µÕπ Àπ÷Ë ß«à “ Ú Immanuel Kant, Fundamental Principles of the Metaphysic of Morals, quoted in Jeffrey Olen and Vincent Barry, Applying Ethics (Belmont, CA : Wadsworth Publishing Company, 1999), pp. 33-34. Û æ√–∏√√¡ªî Æ° (ª.Õ. ª¬ÿ µ⁄ ‚µ), ∏√√¡πŸ ≠™’ «‘ µ (°√ÿ ߇∑æœ : ‚√ßæ‘ ¡æå °“√»÷ °…“, ÚıÙ), Àπâ “ Ò-Û. Ù John Stuart Mill, Utilitarianism quoted in Jeffrey Olen and Vincent Barry, Applying Ethics, pp. 35-37.