สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 1 Jan.-Mar. 2005 214 ªÑ Õ¡æ√–®ÿ ≈®Õ¡‡°≈â “°— ∫°“√√— °…“‡Õ°√“™¢Õß™“µ‘ ª√–‚¬™πå „π¿Ÿ ¡‘ ¿“§‡Õ‡™’ ¬µ–«— πÕÕ° ‡©’ ¬ß„µâ ‚¥¬„π∫√‘ ‡«≥À¡Ÿà ‡°“–„µâ ™à Õß·§∫ ‘ ߧ‚ª√å ≈߉ª‡ªì π‡¢µº≈ ª√–‚¬™πå ¢ÕߌÕ≈— 𥓠µ—È ß·µà ™à Õß·§∫ ‘ ߧ‚ª√å ¢÷È π¡“„π§“∫ ¡ÿ ∑√¡≈“¬Ÿ ‡ªì π ‡¢µº≈ª√–‚¬™πå ¢ÕßÕ— ß°ƒ… ÒÙ µà Õ¡“Õ’ ° Òı ªï Õ— ß°ƒ…∑” ߧ√“¡°— ∫®’ π „π ç ߧ√“¡Ωîò πé (æ.». ÚÛ¯Ú - ÚÛ¯ı) ‚¥¬∑’Ë ®’ π‡ªì πΩÉ “¬æà “¬·æâ ‡ ’ ¬∑—È ß§à “ ªØ‘ °√√¡ ߧ√“¡ ‡ ’ ¬¥‘ π·¥π §◊ Õ ‡°“– Œà Õß°ß* ‡ªî ¥‡¡◊ Õß∑à “ ·≈–∑’Ë ”§— ≠§◊ Õ ‡ ’ ¬‡°’ ¬√µ‘ ¿Ÿ ¡‘ ∑’Ë ®’ π∂◊ Õ«à “ ™“«µà “ß™“µ‘ ∑—È ßÀ≈“¬≈â «π·≈â «·µà ªÉ “‡∂◊Ë Õπ ¥â Õ¬ §«“¡‡®√‘ ≠°«à “µπ ¥— ßπ—È π °“√∑’Ë Œ— π‡µÕ√å ¢à ¡¢Ÿà ‰∑¬ ®÷ ߇ªì π‡√◊Ë Õß∑’Ë ™“«µ–«— πµ°¡’ §«“¡√Ÿâ ÷ °Õ¬à “ßπ—È π®√‘ ß Ê °√≥’ µà Õ¡“∑’Ë –∑â Õπ„Àâ ‡ÀÁ 𧫓¡ √Ÿâ ÷ °π÷ °§‘ ¥¢Õß™“«µ–«— πµ° §◊ Õ ‡¡◊Ë Õ ç‡´Õ√å ‡¬’ ¬¡∫ÿ √ÿ °é À√◊ Õ ‡´Õ√å ‡®¡ å ∫√ÿ ° (Sir James Brooke) ∑Ÿ µÕ— ß°ƒ…‡¢â “¡“ ¢Õ·°â ‰¢ π∏‘ — ≠≠“‡∫Õ√å π’ ¬å °— ∫‰∑¬ ‡¡◊Ë Õ‡¥◊ Õ𰗠𬓬π æ.». ÚÛ˘Û ·µà æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–π—Ë ß‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « ∑√߉¡à ‡ÀÁ π¥â «¬ ‡´Õ√å ‡®¡ å ∫√ÿ °®÷ ß ª√– ∫§«“¡≈â ¡‡À≈« „π§√—È ßπ’È √— ∞∫“≈ Õ— ß°ƒ…§‘ ¥®–„™â °”≈— ß∫’ ∫∫— ߧ— ∫‰∑¬ ·µà ‡´Õ√å ‡®¡ å ∫√ÿ °‰¥â ‡ πÕµà Õ√— ∞∫“≈ Õ— ß°ƒ…«à “‰¡à ‡ÀÁ π¥â «¬∑’Ë ®–„™â °”≈— ß∫’ ∫ ∫— ߧ— ∫‰∑¬ ·µà §«√‡≈◊ Õ°‡øÑ π‡®â “𓬠‰∑¬∑’Ë Õ— ß°ƒ…‡ÀÁ π«à “‡À¡“– ¡ „Àâ ¢÷È π ‡ªì πæ√–‡®â “·ºà 𥑠π Òı ®÷ ߇ÀÁ π‰¥â «à “ „π√–¬–®– ‘È π√— ™ ¡— ¬ æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–π—Ë ß‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « °“√§ÿ °§“¡¢Õß™“µ‘ µ–«— πµ°‡ªì π‰ª„π ∑“ß∑’Ë ®–√ÿ π·√߬‘Ë ß¢÷È π‡¡◊Ë Õæ√–∫“∑ ¡‡¥Á ® æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— «¢÷È π§√Õß√“™- ¡∫— µ‘ „π æ.». ÚÛ˘Ù ∂“π°“√≥å ‰¥â ‡ª≈’Ë ¬π‰ª„π∑“ß∑’Ë ‡≈«√â “¬°«à “‡¥‘ ¡ ‡æ√“– „πªï π—È π Õ— ß°ƒ…‰¥â ∑” ߧ√“¡°— ∫æ¡à “ §√—È ß∑’Ë Ú ·≈– ߧ√“¡π’È ‰∑¬°Á ‰¥â √— ∫√Ÿâ ‡æ◊Ë Õ„Àâ ∂“π°“√≥å ¥’ ¢÷È πæ√–∫“∑ ¡‡¥Á ® æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— «®÷ ß∑√ßµ‘ ¥µà Õ°— ∫ 燙լÕπ‚∫«√‘ ßé À√◊ Õ ‡´Õ√å ®ÕÀå π ‡∫“«å √‘ ß (Sir John Bowring) ¢â “À≈«ß Õ— ß°ƒ…ª√–®”Œà Õß°ß«à “‰∑¬¬‘ π¥’ ®– ·°â ‰¢ª√— ∫ª√ÿ ß π∏‘ — ≠≠“ ·µà ¢Õ‡«≈“ „Àâ ß“π∂«“¬æ√–‡æ≈‘ ßæ√–∫√¡»æ æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–π—Ë ß‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « ºà “π‰ª°à Õπ æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “ Õ¬Ÿà À— «‰¡à ‰¥â ∑√ß„™â π‚¬∫“¬∑“ß°“√∑Ÿ µ „π°“√‡º™‘ ≠°— ∫°“√§ÿ °§“¡¢Õß™“µ‘ µ–«— πµ°‡æ’ ¬ßÕ¬à “ß‡¥’ ¬« ·µà ‰¥â ∑√ß ‡µ√’ ¬¡°“√ªÑ Õß°— πæ√–π§√·≈–√“™- Õ“≥“‡¢µ¥â «¬ ‚¥¬„π æ.». ÚÛ˘ı ∑√߇ÀÁ π«à “ °“√‡µ√’ ¬¡°“√ªÑ Õß°— π¢â “»÷ ° ∑“ߥ⠓π ¡ÿ ∑√ª√“°“√·≈–π§√‡¢◊Ë Õπ¢— π∏å ¡’ §«“¡¡—Ë π§ß¡“°·≈â « ç·µà °√ÿ ߇∑æ ¡À“π§√¬— ßÀ“‡ªì π∑’Ë ¡—Ë π§ß∑’Ë ®– Ÿâ √∫¶à “ »÷ ° — µ√Ÿ Õ— π®–‡°‘ ¥¢÷È π™—È π„π‰¡à é Òˆ ¥— ßπ—È π ®÷ ß‚ª√¥‡°≈â “œ „Àâ ¢ÿ ¥§≈Õß·≈–∑”ªÑ Õ¡ µ“¡≈”πÈ ”∑’Ë ®–¢÷È π¡“°√ÿ ߇∑æœ ‡æ◊Ë Õ ç®–‰¥â ‡ªì π∑’Ë Õÿà π„®·°à ‰æ√à ∫â “πæ≈‡¡◊ Õß ´÷Ë ßµ—È ßÕ¬Ÿà πÕ°°”·æßæ√–π§√é Ò˜ ·≈– ”À√— ∫„Àâ ™“«µà “ß™“µ‘ ∑’Ë ‡¢â “¡“§â “¢“¬ ‡¡◊Ë Õ ç‡ÀÁ π∫â “π‡¡◊ ÕßªÑ Õ¡¡—Ë π§ß °Á ®–‰¡à ‡ªπ∑’Ë À¡‘Ë πª√–¡“∑‰¥â é Ò¯ ªÑ Õ¡∑’Ë ‚ª√¥ ‡°≈â “œ „Àâ √⠓ߢ÷È π¡’ À≈“¬ªÑ Õ¡ §◊ Õ ªÑ Õ¡ªÑ Õßªí ®®“¡‘ µ√ ªÑ Õ¡ªî ¥ªí ®®π÷ ° ªÑ Õ¡Œ÷ °‡À’Ë ¬¡À“≠ ªÑ Õ¡º≈“≠‰æ√’ √“∫ ªÑ Õ¡ª√“∫ — µ√Ÿ ¿à “¬ ªÑ Õ¡∑”≈“¬·√ß ª√ªí °… ªÑ Õ¡À— °°”≈— ߥ— …°√ ªÑ Õ¡ ¡À“π§√√— °…“ Ò˘ √–¬–Àà “ß·µà ≈–ªÑ Õ¡ ª√–¡“≥ Ú ‡ â π ·¡â ®–¡’ °“√‡µ√’ ¬¡°“√ªÑ Õß°— π æ√–π§√„Àâ ‡¢â ¡·¢Á ߢ÷È π ·µà °“√ª√— ∫ª√ÿ ß π∏‘ — ≠≠“°— ∫™“µ‘ µ–«— πµ°°Á ¬— ßµâ Õß ∑”‡æ√“–‰∑¬°Á °≈— «Õ— ß°ƒ…·≈–√Ÿâ ¥’ «à “Õ— ß°ƒ…¡’ · π¬“πÿ ¿“æ¡“° ¥— ß∑’Ë ‡®â “æ√–¬“»√’ ÿ √‘ ¬«ß»å (™à «ß ∫ÿ ππ“§) ∫Õ°°≈à “«°— ∫‡∑“πå ‡´π¥å ·Œ√å √’ (Townsend Harris) „π‡«≈“µà Õ¡“ π∏‘ — ≠≠“∑“߉¡µ√’ ·≈–æ“≥‘ ™¬å À√◊ Õ ∑’Ë ‡√’ ¬°°— π‚¥¬∑—Ë «‰ª«à “ π∏‘ — ≠≠“ ‡∫“«å √‘ ß ®÷ ß¡’ °“√≈ßπ“¡√–À«à “߉∑¬°— ∫ Õ— ß°ƒ…„πµâ π æ.». ÚÛ˘¯ ´÷Ë ß‡ªì π π∏‘ — ≠≠“∑”πÕß ‡¥’ ¬«°— ∫ π∏‘ — ≠≠“ ÒÙ David J. Steinberg (ed.al ), In Search of Southeast Asia, p.142. * ®’ π‡æ‘Ë ß‰¥â ‡°“–Œà Õ߰ߧ◊ π‡¡◊Ë Õ æ.». ÚıÙ Òı ¢®√ ÿ ¢æ“π‘ ™, ¢â Õ¡Ÿ ≈ª√–«— µ‘ »“ µ√å : ¡— ¬∫“ß°Õ°, Àπâ “ ÚÚı. Òˆ ‡®â “æ√–¬“∑‘ æ“°√«ß»å (¢” ∫ÿ ππ“§), æ√–√“™æß»“«¥“√°√ÿ ß√— µπ‚° ‘ π∑√å √— ™°“≈∑’Ë Ù, Àπâ “ ˜ˆ. Ò˜ ‡æ‘Ë ßÕâ “ß. Ò¯ ‡æ‘Ë ßÕâ “ß, Àπâ “ ˜˜. Ò˘ ‡æ‘Ë ßÕâ “ß, µ— « –°¥µ“¡µâ π©∫— ∫