สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 2 Apr.-Jun. 2005 326 æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « æ√–Õ— ®©√‘ ¬¿“æ¥â “π°“√æ√–»“ π“ ‡ÀÁ π·°à ©— π«à “ — ߇°µµ“¡‡√◊Ë Õß∑’Ë ª√÷ °…“ ∑”Àπ— ß ◊ Õ — ≠≠“‡¡◊Ë Õ√— ™°“≈∑’Ë Ù π—È π ‡¡◊ Õ߉∑¬„°≈â ®–‡ªì πÕ— πµ√“¬¡“°∑’ ‡¥’ ¬« ∂â “À“°‰¡à ‰¥â Õ“»— ¬æ√– µ‘ ªí ≠≠“¢Õß æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®Õ¡‡°≈â “‡®â “Õ¬Ÿà À— « (∑’Ë ∑√ß∫”‡æÁ ≠æ√–ªí ≠≠“∫“√¡’ ·≈– æ√–¢— 𵑠∫“√¡’ ‡ªì πÕ“π‘ ß å ‰«â √–À«à “ß ∑√ߺπ«™) ∑√ß·°â ‰¢ ª√–‡∑»‰∑¬ °Á Õ“®®–‰¡à ‡ªì πÕ‘ √–‡Õ°√“™ ◊ ∫¡“‰¥â ®π∑ÿ °«— ππ’È ...é ı Ú. æ√–æÿ ∑∏»“ π“ ‚¥¬æ◊È π∞“π«— ≤π∏√√¡∑“ߧ«“¡ ‡™◊Ë Õ·≈–§«“¡§‘ ¥ ™π™“µ‘ ‰∑¬π— ∫∂◊ Õ ª√— ™≠“æ√“À¡≥å °à Õππ— ∫∂◊ Õæ√–æÿ ∑∏- »“ π“ ∑—È ß Õß·µ°µà “ß°— πÕ¬à “ß ‘È π‡™‘ ß »“ π“æ√“À¡≥å ‡ªì π»“ π“ ç‡∑«π‘ ¬¡é —Ë ß Õπ„Àâ π— ∫∂◊ Õæ√–‡ªì π‡®â “§◊ Õ çæ√– æ√À¡é ∑“¬“∑‚¥¬µ√ߢÕßæ√–æ√À¡ §◊ Õ çæ√“À¡≥å é »“ π“π’È ∂◊ Õ«à “¡’ çÕ— µµ“ À√◊ ÕÕ“µ¡— πé §ÿ ≥§à “·≈–ª√–‚¬™πå Ÿ ß ÿ ¥¢Õß¡πÿ …¬å §◊ Õ ç°“√∑’Ë Õ— µµ“¢Õß ·µà ≈–§π‰¥â °≈— ∫§◊ π Ÿà §«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß ‡¥’ ¬«°— π°— ∫æ√–æ√À¡é (æ√À¡ Àæ⁄ - ¬µ“) æ√–‡®â “·ºà 𥑠πÀ√◊ Õæ√–¡À“ °…— µ√‘ ¬å À√◊ ÕºŸâ ª°§√Õߪ√–‡∑» °Á §◊ Õ ºŸâ ‰¥â ™◊Ë Õ«à “ ç‡∑«√“™“é „ππ“¡ «√√§å ∫— ≠™“°“√„Àâ ª°§√Õß∫√‘ À“√„π√–∫∫ ç ¡∫Ÿ √≥“≠“ ‘ ∑∏‘ √“™¬å é ¡’ ¡√√§«‘ ∏’ Ÿà ‡ªÑ “À¡“¬ Ÿ ß ÿ ¥§◊ Õ ç‚¬§–é √«¡∂÷ ß ‰ ¬»“ µ√å °“√∫«ß √«ß∫Ÿ ™“¬— ≠·≈– °“√∂«“¬§«“¡®ß√— °¿— °¥’ ‡ªì π∑’Ë ÿ ¥·°à æ√–‡ªì π‡®â “ ·≈–∫√√¥“ ‘Ë ß∑’Ë ‡™◊Ë Õ«à “¡’ Õ”π“®»— °¥‘Ï ‘ ∑∏‘Ï ‡Àπ◊ Õ∏√√¡¥“ ™–µ“ ™’ «‘ µ¢Õß¡πÿ …¬å ‡ªì π‰ªµ“¡ çæ√À¡≈‘ ¢‘ µé à «πæ√– — ¡¡“ — ¡æÿ ∑∏‡®â “∑√ߪ√–°“» æ√–æÿ ∑∏»“ 𓇪ì π çÕ‡∑«π‘ ¬¡·≈– ¡πÿ …¬π‘ ¬¡é ∫π∑“ß “¬°≈“ß∑’Ë ‡√’ ¬° «à “ ç¡— ™¨‘ ¡“ªØ‘ ª∑“é Õπ„Àâ ∂◊ Õ„π — ®∏√√¡§◊ Õ çÕπ— µµ“é §ÿ ≥§à “À√◊ Õ ª√–‚¬™πå Ÿ ß ÿ ¥∑’Ë ™“«æÿ ∑∏æ÷ ß欓¬“¡ „Àâ ∫√√≈ÿ §◊ Õ çæ√–π‘ ææ“πé À√◊ Õ ç ¿“æ §«“¡ ‘È π∑ÿ °¢å é ™–µ“™’ «‘ µ¢Õß™“«æÿ ∑∏ ‡ªì π‰ªµ“¡°Æ¢Õ߇Àµÿ º≈§◊ Õ ç°Æ·Àà ß °√√¡é ∑’Ë ¡πÿ …¬å ∑ÿ °§π·µà ≈–§πµâ Õß√— ∫ º‘ ¥™Õ∫‡Õß æ√–æÿ ∑∏»“ π“¡’ æ√– ß¶å ‡ªì π»“ π∑“¬“∑‚¥¬ “¬µ√ß à «π æ√–‡®â “·ºà 𥑠πÀ√◊ Õæ√–¡À“°…— µ√‘ ¬å À√◊ ÕºŸâ ∑”Àπâ “∑’Ë ·∑π‡√’ ¬°°— π„πªí ®®ÿ ∫— π «à “ ç√— ∞∫“≈é ‰¥â ™◊Ë Õ«à “ ç¡À“™π ¡¡µ–é ·≈– ç∏— ¡¡√“™“é æ√–æÿ ∑∏»“ π“ Õπ „Àâ ºŸâ π”ª√–‡∑»‡À≈à “π’È ‚¥¬™◊Ë Õµà “ß Ê µâ Õߪ°§√Õߪ√–‡∑»„π√–∫∫ ç∏√√¡“- ∏‘ ª‰µ¬é Õ— π‡ªì π√“°∞“π·Àà ß çª√–™“- ∏‘ ª‰µ¬é „π¬ÿ §ªí ®®ÿ ∫— π ‚¥¬§«“¡®√‘ ß ª√–°“√π’È æ√–æÿ ∑∏Õß§å §◊ Õ çπ— °ªØ‘ «— µ‘ ·≈–π— °ªØ‘ √Ÿ ªé «— ≤π∏√√¡¢Õß¡πÿ …¬å §π·√°¢Õß‚≈° æ√–æÿ ∑∏»“ π“®÷ ߇ªì π »“ π“·Àà ß°“√ªØ‘ «— µ‘ ·≈–°“√ªØ‘ √Ÿ ª ˆ Õ“»— ¬À≈— °∞“πÀ≈“¬·À≈à ß™à «¬ „Àâ ∂◊ Õ‰¥â «à “ ™“«‰∑¬ ◊ ∫‡«≈“¡“∂÷ ß√— ™- °“≈∑’Ë Ù à «π„À≠à ∑’Ë ¡’ °“√»÷ °…“¥’ ∑“ß æ√–æÿ ∑∏»“ π“§◊ Õ ™π‡™◊È Õ “¬¡Õ≠ À√◊ Õ√“¡— ≠ π— ∫∂◊ Õæ√–æÿ ∑∏»“ π“ π‘ °“¬‡∂√«“∑Õ¬à “ß‡§√à ߧ√— ¥ ¡—Ë π§ß„π À≈— °§” Õπ‡§â “¡Ÿ ≈‡¥‘ ¡‡ªì π§ÿ ≥≈— °…≥– æ‘ ‡»… ¿“…“∫“≈’ ªπ°— ∫¿“…“ — π °ƒµ ·≈–¿“…“¢Õ¡ §◊ Õ¿“…“À≈— °∑“ßæ√– æÿ ∑∏»“ π“ ◊ ∫∑Õ¥¡“®“° ¡— ¬ ÿ ‚¢∑— ¬ ∑—È ß¶√“«“ ·≈–æ√– ߶å πÕ°π’È à «π ¡“°π— ∫∂◊ Õæ√–æÿ ∑∏»“ π“ ·µà ‰¡à ¡ÿà ß ‡πâ π‡π◊È ÕÀ“ “√–·≈–§ÿ ≥ª√–‚¬™πå µâ Õß µ“¡À≈— °§” Õπ¢Õßæ√–æÿ ∑∏Õß§å ‡∑à “∑’Ë §«√ ·µà ¡“π— ∫∂◊ ÕÕ¬à “ßß¡ß“¬„π ‡√◊Ë Õß¿Ÿ µº’ ∑’Ë æ“°— 𧓥‡Õ“«à “¡’ Õ”π“® »— °¥‘Ï ‘ ∑∏‘Ï ‡Àπ◊ Õ∏√√¡¥“ ·≈–Õ‘ ∑∏‘ ª“Ø‘ À“√‘ ¬å µ“¡‰ ¬»“ µ√å ¢Õß»“ π“ æ√“À¡≥å Õ¬à “ß‰√â ‡Àµÿ º≈∑—Ë «∂â «π∑ÿ ° √–¥— ∫¢Õߧπ‰∑¬ æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–®Õ¡‡°≈â “ ‡®â “Õ¬Ÿà À— «∑√ߧâ πæ∫§«“¡®√‘ ß·≈–§«“¡ ∂Ÿ °µâ Õßµ“¡À≈— °æ√–æÿ ∑∏»“ π“ ∑√ß °√–µÿâ π„Àâ ™“«‰∑¬≈–‡«â π«‘ ∂’ ™’ «‘ µ·∫∫ æ√“À¡≥å ¡“¥”‡π‘ π™’ «‘ µ·∫∫æÿ ∑∏ Õ¬à “ß·∑â ®√‘ ß µ“¡·∫∫Õ¬à “ß„π§√—È ß æÿ ∑∏°“≈ ∑√ߪ√— ∫‡ª≈’Ë ¬π·≈–øóô π§◊ 𠧫“¡√Ÿâ ÷ °π÷ °§‘ ¥ §«“¡‡™◊Ë Õ ·≈–惵‘ - °√√¡∑—È ß¢Õßæ√– ß¶å ·≈–¶√“«“ „Àâ ‡ªì π‰ªµ“¡À≈— °‡Àµÿ º≈π‘ ¬¡¢Õßæ√– æÿ ∑∏»“ π“¥—È ß‡¥‘ ¡ ∑’Ë ¿“¬À≈— ß∫‘ ¥‡∫◊ Õπ º‘ ¥‡æ’È ¬π‰ª ∑√ß¡ÿà ߇æ◊Ë Õ°“√ªØ‘ √Ÿ ªøóô πøŸ æ√–æÿ ∑∏»“ π“„πª√–‡∑»‰∑¬ °“√ ‡ªì πæÿ ∑∏¡ÿà ß„Àâ ∫√√≈ÿ ª√–‚¬™πå ªí ®®ÿ ∫— π ı §«“¡µÕπÀπ÷Ë ß®“°æ√–π‘ æπ∏å „πÀπ— ß ◊ Õ ç®¥À¡“¬‡Àµÿ §«“¡∑√ß®”é , ¢Õß ¡‡¥Á ®æ√–‡®â “∫√¡«ß»å ‡∏Õ °√¡æ√–¬“¥”√ß√“™“πÿ ¿“æ Õâ “ß®“° ª√–¬ÿ ∑∏ ‘ ∑∏‘ æ— π∏å , Àπâ “ ˘Ú. ˆ »÷ °…“§«“¡≈–‡Õ’ ¬¥„π Siddhi Butr-Indr, The Social Philosophy of Buddhism, Mahamakutrajvidyalaya, Bangkok : Publishing House, Ò˘˜Û, Àπâ “ Ò˘-ÛÚ.