สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 3 Jul.-Sep. 2005 640 √–∫∫§«∫§ÿ ¡§«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥„π§πª√°µ‘ √–∫∫§«∫§ÿ ¡§«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ „π§πª√°µ‘ π‘ ¿“ ®√Ÿ ≠‡« ¡å ¿“§’ ¡“™‘ ° ”π— °«‘ ∑¬“»“ µ√å √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ∫∑§— ¥¬à Õ ‚¥¬ª√°µ‘ §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥¢Õß§π®–‰¡à §ß∑’Ë ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ªµ“¡ ‘Ë ß·«¥≈â Õ¡∑’Ë ¡’ Õ‘ ∑∏‘ æ≈µà Õ§«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ ‡™à 𠧫“¡‡§√’ ¬¥ §«“¡‡®Á ∫ª«¥ §«“¡√â ÕπÀπ“« ·µà °“√ Ÿ ߢ÷È πÀ√◊ ÕµË ”≈ßπ’È ®–°≈— ∫¡“‡ªì πª√°µ‘ ‰¥â ‚¥¬¡’ √–∫∫§«∫§ÿ ¡ §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ ´÷Ë ß¡’ Õ¬Ÿà Û √–∫∫ §◊ Õ (Ò) §«∫§ÿ ¡‚¥¬ª√– “∑ (Ú) §«∫§ÿ ¡‚¥¬‰µ ·≈– (Û) §«∫§ÿ ¡‚¥¬µà Õ¡‰√â ∑à Õ °“√§«∫§ÿ ¡‚¥¬ª√– “∑®–¡’ ª√– “∑´‘ ¡æ“‡∑µ‘ °, √’ ‡ø≈Á °´å ª≈“¬ª√– “∑√— ∫·√ߥ— π ·≈– central nervous system ischemic response °“√§«∫§ÿ ¡‚¥¬‰µ®–∑”ß“π‚¥¬√–∫∫ renin-angiotensin vasoconstrictor ·≈– extracellular fluid volume °— ∫ autoregulation §Õ¬§«∫§ÿ ¡Õ¬Ÿà à «π°“√§«∫§ÿ ¡‚¥¬µà Õ¡‰√â ∑à Õ®–‡ªì π°“√∑”ß“π¢Õßµà Õ¡ À¡«°‰µ à «ππÕ°´÷Ë ß®–À≈—Ë ß ·Õ≈‚¥ ‡µÕ‚√π ·≈– à «π„π®–À≈—Ë ß πÕ√å ‡Õæ‘ ‡πø√‘ π °— ∫ ·§∑’ ‚§≈“¡’ 𠧔 ”§— ≠ : §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥, √–∫∫§«∫§ÿ ¡ §πª√°µ‘ §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ (B.P.) ®–‰¡à §ßµ— « ¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉¥â µ≈Õ¥ ‡«≈“µ“¡ ‘Ë ß·«¥≈â Õ¡µà “ß Ê ∑’Ë ¡’ Õ‘ ∑∏‘ æ≈ µà Õ§«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ ‡™à 𠧫“¡‡§√’ ¬¥ §«“¡‡®Á ∫ª«¥ √â Õπ Àπ“« ·µà ®–‰¡à ‡ª≈’Ë ¬π‡ªì 𧫓¡¥— π‡≈◊ Õ¥∑’Ë Ÿ ßÀ√◊ ÕµË ” §ßµ— « ∑—È ßπ’È ‡æ√“–¡’ √–∫∫§«∫§ÿ ¡§«“¡ ¥— π‡≈◊ Õ¥ ´÷Ë ß¡’ ¥— ßµà Õ‰ªπ’È Ò. §«∫§ÿ ¡‚¥¬ª√– “∑ Ú. §«∫§ÿ ¡‚¥¬‰µ Û. §«∫§ÿ ¡‚¥¬µà Õ¡‰√â ∑à Õ Ò. §«∫§ÿ ¡‚¥¬ª√– “∑ ª√– “∑∑’Ë ”§— ≠„π°“√§«∫§ÿ ¡¡’ (Ò) Sympathetic (Ú) Baroreceptor reflex (Û) Central nervous system ischemic response ª√– “∑∑—È ß Û Õ¬à “ßπ’È ®–§«∫§ÿ ¡ ∂“π°“√≥å ∑’Ë ‡°‘ ¥¢÷È π Õ¬à “ß°–∑— πÀ— 𠇙à π °“√‡ª≈’Ë ¬π∑à “ °“√¡’ ‡≈◊ Õ¥ÕÕ°¡“°∑— π∑’ À√◊ Õ°“√ÕÕ° °”≈— ß°“¬Õ¬à “ß¡“° Ò.Ò °“√ÕÕ°°”≈— ß°“¬Õ¬à “ß ¡“° ®–¡’ metabolic product ÕÕ°¡“ ®“°°≈â “¡‡π◊È Õ∑’Ë ÕÕ°°”≈— ß°“¬√à «¡°— ∫ sympathetic vasodilator fibre „π °≈â “¡‡π◊È Õ∂Ÿ °°√–µÿâ π∑”„Àâ À≈Õ¥‡≈◊ Õ¥ „π°≈â “¡‡π◊È Õ¢¬“¬µ— « §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥ ®–≈¥µË ”≈߉¥â ¡“° √à “ß°“¬®–ªÑ Õß°— π ‰¡à „Àâ §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥≈¥µË ”≈ß¡“°‚¥¬ »Ÿ π¬å ª√– “∑ —Ë ß°“√ (motor area) ¢Õß ¡Õß®–∑”ß“π¡“°¢÷È π·≈–‰ª°√–µÿâ π corticospinal tract ´÷Ë ß®–°√–µÿâ πµà Õ ‰ª¬— ß preganglionic neurone ¢Õß sympathetic constrictor fibre ∑”„Àâ À≈Õ¥‡≈◊ Õ¥·¥ß®‘Î « (arteriole) À¥µ— « ·√ߵ⠓π à «πª≈“¬¢ÕßÀ≈Õ¥‡≈◊ Õ¥·¥ß ®‘Î « Ÿ ߢ÷È π §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥®– Ÿ ߢ÷È π Ò ¥— ß√Ÿ ª ∑’Ë Ò.Ò Ò.Ú Baroreceptor reflex mech- anism °“√∑”ß“π¢Õߪ≈“¬ª√– “∑ √— ∫·√ߥ— π (baroreceptor) ·≈– “√ ª√— ∫¢π“¥À≈Õ¥‡≈◊ Õ¥ (vasomotor) ∑”„Àâ §«“¡¥— π‡≈◊ Õ¥§ß∑’Ë Õ¬Ÿà ‰¥â ‚¥¬ª≈“¬ ª√– “∑√— ∫·√ߥ— ππ’È ´÷Ë ßÕ¬Ÿà ∑’Ë à «π‚§â ß ‡ÕÕÕ√å µ“, common carotid arteries