สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 3 Jul.-Sep. 2005 760 µà “ߺ‘ « - µà “ßæ— π∏ÿå - µà “ß«√√≥– ‡≈’È ¬ß — µ«å (·µà ‡®â “¢Õßµâ Õߧլ¥Ÿ ·≈ ‡æ√“–πÈ ”π¡‚§À√◊ ÕÕ“À“√¢Õß™“« Œ‘ π¥Ÿ ∑—Ë «‰ªπ—È π À“°»Ÿ ∑√·µ–µâ Õß·≈â « πÈ ”π¡‚§À√◊ ÕÕ“À“ √π—È π®– ‡ªì π ‘Ë ß Õ— ª¡ß§≈∑’Ë ºŸâ ¡’ «√√≥– Ÿ ß®–‰¡à ¬Õ¡ ·µ–µâ Õ߇≈¬ ·µà ‡¡◊Ë ÕÕ“™’ æ¡’ ¡“°¢÷È π °“√ ª√–°Õ∫Õ“™’ æ°Á ‡√‘Ë ¡¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß ∂“π°“√≥å ∑“߇»√…∞°‘ ®Õ“®∑”„Àâ Õ“™’ æ´— ∫´â Õπ¢÷È π Àπâ “∑’Ë ¢Õߧπ„π Û «√√≥–·√°‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª¡“° ·µà Àπâ “∑’Ë ¢Õß»Ÿ ∑√À√◊ Õ§π„π«√√≥– ÿ ¥∑â “¬ ¬— ߧ߇À¡◊ Õπ‡¥‘ ¡ À≈— ° ”§— ≠∑’Ë ÿ ¥„π‡√◊Ë Õß«√√≥–Õ¬Ÿà ∑’Ë °“√·µà ßß“π À≈— °∑—Ë «‰ª¢Õß°“√·µà ß ß“π («‘ «“À–) ¢Õߧπ„π«√√≥– Ÿ ß∑—È ß “¡π—È π§◊ Õ ‡®â “∫à “«‡®â “ “«µâ Õß (À√◊ Õ §«√) Õ¬Ÿà „π«√√≥–‡¥’ ¬«°— π °“√°”Àπ¥ ‡™à ππ’È ¡’ º≈„Àâ ™“«Õ‘ π‡¥’ ¬ à «π„À≠à µâ Õß ·µà ßß“π¿“¬„π°≈ÿà ¡À√◊ Õµ√–°Ÿ ≈ (clan) ¢Õßµπ (endogamy) ‡∑à “π—È π §— ¡¿’ √å ¡“π«∏√√¡»“ µ√å °≈à “««à “°“√·µà ßß“π ¡’ ¯ Õ¬à “ß ‡™à π ∫‘ ¥“¡“√¥“¬°≈Ÿ ° “« „Àâ ∑’Ë ™“¬À≠‘ ߉¥â ‡ ’ ¬°— π‡Õß ∑’Ë ™“¬ ·¬à ß¡“®“°∫‘ ¥“¡“√¥“¢Õ߇®â “ “« ∑’Ë ¢à ¡¢◊ π„™â °”≈— ß∫— ߧ— ∫ ∑’Ë «“߬“≈— °À≈— ∫ ·≈–Õ◊Ë π Ê ´÷Ë ß®–‰¡à ¢ÕæŸ ¥„π∑’Ë π’È ·µà ∑’Ë ‡°’Ë ¬«°— ∫ «√√≥– ‚¥¬µ√ß °“√ ·µà ßß“π¡’ Û Õ¬à “ß §◊ Õ (Ò) - «√√≥ - «‘ «“À– ‰¥â ·°à °“√·µà ßß“π∑’Ë ‡®â “∫à “« ‡®â “ “«¡’ «√√≥–‡¥’ ¬«°— π (Ú) Õπÿ ‚≈¡ - «‘ «“À– (·ª≈«à “°“√·µà ßß“π 絓¡ ¢πé) §◊ Õ‡®â “∫à “«¡’ «√√≥– Ÿ ß°«à “‡®â “ “« ·≈– (Û) ª√–µ‘ ‚≈¡ - «‘ «“À– (·ª≈«à “°“√·µà ßß“π ç∑«π¢πé) §◊ Õ ‡®â “ “«¡’ «√√≥– Ÿ ß°«à “‡®â “∫à “« „π°“√·µà ßß“π§√—È ß·√° À≈— °¡’ «à “™“¬À≠‘ ßµâ ÕßÕ¬Ÿà „π«√√≥–‡¥’ ¬«°— 𠇙à π æ√“À¡≥å µâ Õß·µà ßß“π°— ∫π“ß æ√“À¡≥’ °…— µ√‘ ¬å À√◊ Õπ— °√∫™“¬µâ Õß ·µà ßß“π°— ∫À≠‘ ß„π«√√≥–°…— µ√‘ ¬å ·æ»¬å °Á ‡™à π°— π °“√·µà ßß“π¡’ æ‘ ∏’ ¡“° ”À√— ∫ Û «√√≥–·√° à «π°“√·µà ß ß“π¢Õß»Ÿ ∑√π—È π‰¡à ¡’ æ‘ ∏’ ∫— ߧ— ∫„¥ Ê °“√·µà ßß“πµà “ß«√√≥–‡ªì π ‘Ë ß µâ ÕßÀâ “¡µ“¡ª√–‡æ≥’ ·µà §— ¡¿’ √å °Æ À¡“¬À√◊ Õª√–‡æ≥’ Õ‘ π‡¥’ ¬°Á ¬Õ¡„Àâ ¡’ ‰¥â ∫â “ß„π√–‡∫’ ¬∫∑’Ë «“߉«â °“√·µà ßß“π §√—È ß·√°™“¬À≠‘ ßµâ ÕßÕ¬Ÿà „π«√√≥– ‡¥’ ¬«°— π ·µà ”À√— ∫ 癓¬ºŸâ ¡’ §«“¡ ª√“√∂π“„π∑“߇满“°°«à “°— ∫¿√√¬“ §π·√°¢Õßµπé °Á Õ“®¡’ ¿√√¬“‰¥â Õ’ ° ‚¥¬¡’ °”Àπ¥«à “‡æ◊Ë Õ§«“¡‡ªì π¡ß§≈ ¿√√¬“µâ Õß¡’ «√√≥–‰¡à Ÿ ß°«à “«√√≥– ¢Õß “¡’ (§◊ Õµâ Õ߇ªì π°“√·µà ßß“π‚¥¬ Õπÿ ‚≈¡ À√◊ Õ çµ“¡¢πé) ·≈–·¡â ·µà „π°“√·µà ßß“π§√—È ß·√° „π∑“ߪؑ ∫— µ‘ Õ“®¡’ °“√·µà ßß“π¢â “¡«√√≥–∫â “ß ·µà °Á µâ Õ߇ªì π°“√·µà ßß“πª√–‡¿∑ çÕπÿ ‚≈¡é ‡∑à “π—È π Õ“®°≈à “«‰¥â «à “ À≈— °‡°≥±å °“√ ·µà ßß“π∑’Ë «“߉«â ‡ªì π‡√◊Ë ÕߢÕߺŸâ ™“¬ ‡æ√“–À≠‘ ßπ—È π‡¡◊Ë Õ·µà ßß“π·≈â «‚¥¬ ª√°µ‘ ®–‰¡à ¡’ °“√·µà ßß“πÕ’ ° (‡«â π·µà ‡¡◊Ë Õ “¡’ µ“¬°à Õπ ·≈–π“߉¡à ‰¥â ‡º“µ— « µ“¬µ“¡ “¡’ ·µà °Á ‰¡à ‡ªì π‰ªµ“¡π’È ‡ ¡Õ ‰ª ‡™à π„π‡√◊Ë Õßπ“ß∑¡¬— πµ’ ‡¡◊Ë Õ “¡’ À“¬‰ª‡ªì π‡«≈“ª√–¡“≥ Û ªï π“߬— ß ª√–°“»„Àâ ¡’ °“√ ¬ÿ ¡æ√§√—È ß∑’Ë Ú ‰¥â ) §«“¡¬ÿà ߬“°„π — ß§¡‡°‘ ¥¢÷È π‡æ√“– °“√∑’Ë π— °°ÆÀ¡“¬‚∫√“≥¢ÕßÕ‘ π‡¥’ ¬ «“ß√–‡∫’ ¬∫‰«â ¡“°·≈–À¬ÿ ¡À¬‘ ¡®π ‡°‘ π‰ª ‡¥‘ ¡∑’ Õ“® √â “ß√–‡∫’ ¬∫¢÷È π‡æ◊Ë Õ √— °…“§«“¡∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï ¢Õ߇ºà “æ— π∏ÿå ¢Õß ™“«Õ“√¬— π ·µà ‡¡◊Ë Õ«“ß√–‡∫’ ¬∫‰«â ¡“° ·≈–«“߰Ɖ«â ‡¥Á ¥¢“¥ ·µà ‰¡à Õ“®‡ªì π‰ª ‰¥â „π∑“ߪؑ ∫— µ‘ ™“¬π—È πÕ“®·µà ßß“π‡ªì π§√—È ß∑’Ë Ú (À√◊ Õ¡“°°«à “) ‰¥â ·≈–Õ“®‡≈◊ Õ°À≠‘ ß ∑’Ë Õ¬Ÿà „π«√√≥–‡¥’ ¬«°— πÀ√◊ Õµà “ß«√√≥– °Á ‰¥â ª√–‡æ≥’ °”Àπ¥‡æ’ ¬ß«à “ ∂â “‡ªì π °“√·µà ßß“π‚¥¬ Õπÿ ‚≈¡ «√√≥– ¢Õß ≈Ÿ °∑’Ë ‡°‘ ¥¡“ ®–‡ªì π‡™à π‡¥’ ¬«°— ∫«√√≥– ¢Õßæà Õ ç·µà ¡’ ¡≈∑‘ π‡π◊Ë Õß®“°§«“¡‰¡à ∫√‘ ÿ ∑∏‘Ï Õ— 𵑠¥¡“·µà «√√≥–¢Õß¡“√¥“é ‡æ√“–©–π—È π ≈Ÿ °∑’Ë ‡°‘ ¥¡“®–¡’ ∞“π–„π ‡√◊Ë Õß«√√≥–‡ªì πæ‘ ‡»… „π√–¬–·√°®– ¬— ߧߡ’ «√√≥–¢Õßæà Õ ·µà ¡’ 癓µ‘ é ∑’Ë ¡’ ™◊Ë Õ‡©æ“– (·≈–¡’ ∞“π–„°≈â ‡§’ ¬ß°— ∫ «√√≥–µË ”) ·≈–∂â “‰¡à ¡’ °“√ªØ‘ ∫— µ‘ µπ ∑“ß»“ π“∑’Ë ¡§«√‡ªì π‡«≈“π“π ∞“π–∑“ß«√√≥–®–≈¥≈߇ªì π«√√≥–µË ” ∑— π∑’ ·µà ∂â “‡ªì π°“√·µà ßß“π‚¥¬ ª√–µ‘ - ‚≈¡ «√√≥–¢Õß≈Ÿ °π—È π®– µË ”°«à “∑—È ß æà Õ·≈–·¡à ¬‘Ë ß«√√≥–æà ÕµË ”°«à “«√√≥– ·¡à ‡æ’ ¬ß„¥ «√√≥–≈Ÿ °¬‘Ë ß®–µË ”¡“°≈ß ‡æ’ ¬ßπ—È π „π°√≥’ °“√π— ∫∞“π–∑“ß — ߧ¡ ‡™à ππ’È ∞“π–¢Õß≈Ÿ °Õ¬Ÿà ∑’Ë ™“µ‘ ¡“°°«à “ ∑’Ë ®–‡√’ ¬°‡ªì π«√√≥– ¡¡µ‘ «à “≈”¥— ∫¢Õß«√√≥–®“° Ÿ ß ‰ªÀ“µË ” (®“°æ√“À¡≥å ‰ª∂÷ ß»Ÿ ∑√) ¡’ Ò-Ú-Û-Ù ·µà ‡¡◊Ë Õπ÷ °∂÷ ߧ«“¡µ°µË ” ¢Õß∞“π–¢Õß≈Ÿ °∑’Ë Õ“®µË ”°«à “»Ÿ ∑√ ™“µ‘