สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 30 No. 3 Jul.-Sep. 2005 758 µà “ߺ‘ « - µà “ßæ— π∏ÿå - µà “ß«√√≥– ∑“ ‡À¡◊ ÕπºŸâ ™π–æπ— π‰¥â √— ∫∑√— æ¬å ‘ π ®“°ºŸâ ·æâ æπ— π©–π—È πé ·≈– ç∑“ π—È π§◊ Õ ΩÉ “¬µ√ߢ⠓¡¢Õß™“«Õ“√¬— πé ¢â Õ§«“¡ „πª√‘ ∫∑‡™à ππ’È ∑”„Àâ §‘ ¥«à “ ç∑“ é πà “ ®–‡ªì π ™◊Ë Õ°≈ÿà ¡§πÀ√◊ Õ‡ºà “æ— π∏ÿå ¬— ß ‰¡à ¡’ §«“¡À¡“¬«à “ ç∑“ é µ“¡§«“¡ À¡“¬ªí ®®ÿ ∫— π ™“«Õ“√¬— π‡ªì π§πº‘ «¢“« ™“« ∑⁄ √“«‘ ±–‡ªì π§πº‘ «§≈È ” §”«à “ ç ’ é À√◊ Õ ç ’ º‘ «é π—È π¿“…“ — π °ƒµ„™â «à “ ç«√√≥–é §— ¡¿’ √å ƒ§‡«∑‡√’ ¬°™“« Õ“√¬— π«à “ ç Õ“√¬«√√≥– -º‘ «Õ“√¬— πé ·≈–‡√’ ¬°™“«æ◊È π‡¡◊ Õß«à “ ç ∑“ «√√≥– - º‘ «∑“ é „π°“√µà Õ Ÿâ √–À«à “ß™“«Õ“√¬— π °— ∫™“«‡¡◊ Õß ™“«Õ“√¬— π‡ªì πΩÉ “¬™π– ™“«∑⁄ √“«‘ ±–ºŸâ ·æâ µ°‡ªì πºŸâ √— ∫„™â ·≈–µâ Õß ∑”ß“πÀπ— ° À√◊ Õ∂Ÿ °∫— ߧ— ∫„Àâ ‡ªì π∑“ µ“¡§«“¡À¡“¬ªí ®®ÿ ∫— π π’Ë §◊ Õ ∂“π°“√≥å „π ¡— ¬∑’Ë ™“« Õ“√¬— π‡¢â “‰ªÕ¬Ÿà „π≈ÿà ¡πÈ ” ‘ π∏ÿ ‡¡◊Ë Õ ª√–¡“≥ Ò,˜ı-Ò,ı ªï °§». ·≈– „π√–¬–π—È π Õ‘ π‡¥’ ¬¡’ «√√≥–‡æ’ ¬ß Õß «√√≥– §◊ Õ «√√≥–Õ“√¬— π ·≈–«√√≥– ∑“ ‡∑à “π—È π ‡¡◊Ë Õ‡«≈“ºà “π‰ªπ“𠧔«à “ ç«√√≥–é πÕ°®“°®–·ª≈«à “ ’ º‘ « ·≈â « °Á §ß¡’ §«“¡À¡“¬¢¬“¬ÕÕ°‡ªì π °≈ÿà ¡ §π À√◊ Õ ™π™—È π ¥â «¬ Ù. ®“° Õß«√√≥–‰ª Ÿà ’Ë «√√≥– „π°≈ÿà ¡™“«Õ“√¬— π‡Õß Àπâ “∑’Ë ¢Õß ºŸâ Õ¬Ÿà „πÀ¡Ÿà §≥–∑’Ë ‡§¬∑”¡“µ—È ß·µà ¡— ¬ Õæ¬æ ∑’Ë ¡’ æ«°π— °√∫ π— °∫«™ ·≈– °≈ÿà ¡§π∑’Ë ∑”Àπâ “∑’Ë ∑—Ë «‰ª°Á ¬— ß¡’ Õ¬Ÿà ·µà §ß¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª∫â “ß„Àâ ‡¢â “°— ∫ ∂“π°“√≥å ´÷Ë ß§≈’Ë §≈“¬≈ß∫â “ß °≈ÿà ¡·√° ‰¥â ·°à °≈ÿà ¡À— «Àπâ “„À≠à ·≈–ºŸâ „°≈â ™‘ ¥∑’Ë ∑”ß“πª°§√Õß µ≈Õ¥ ®πΩÉ “¬∑’Ë „™â °”≈— ßµà Õ Ÿâ æ«°π’È ‡√’ ¬°µ— « ‡Õß«à “‡ªì π °…— µ√‘ ¬å (®“° °⁄ …µ⁄ √ ´÷Ë ß ·ª≈«à “ Õ”π“® °“√ª°§√Õß) ¡’ Àπâ “∑’Ë „Àâ §«“¡§ÿâ ¡§√Õß·°à ™“«Õ“√¬— π∑—È ßÀ¡¥ æ«°π’È ¥÷ ߇Փ∫ÿ µ√¿√√¬“¢Õßµπ∑’Ë ‡§¬ ∑”Àπâ “∑’Ë ∑—Ë «‰ª¡“Õ¬Ÿà „π§√Õ∫§√— «¢Õß µπ ·≈–‡ªì πÀπâ “∑’Ë ¢Õß™“«‡¡◊ Õß∑’Ë ‰¥â √— ∫§«“¡§ÿâ ¡§√Õß∑’Ë ®–µâ Õ߇ ’ ¬¿“…’ „Àâ ·°à ºŸâ ∑”Àπâ “∑’Ë ª°§√Õß °≈ÿà ¡∑’Ë Ú ∑”Àπâ “∑’Ë π— °∫«™ ‡√’ ¬° µ— «‡Õß«à “ æ√“À¡≥å (®“° æ⁄ √À⁄ ¡π⁄ ´÷Ë ß ·ª≈«à “ §” «¥ ∫∑ «¥) ∑”Àπâ “∑’Ë «¥ ¡πµ√å ·≈–ª√–°Õ∫æ‘ ∏’ °√√¡‡æ◊Ë Õ°…— µ√‘ ¬å ·≈–‡æ◊Ë Õ§π∑—Ë «‰ª·≈–‰¥â √— ∫ ç∑— °…‘ ≥“é ®“°°…— µ√‘ ¬å ·≈–§π∑—Ë «‰ª‡ªì π§à “§√Õß ™’ æ æ«°π’È ¥÷ ߇Փ∫ÿ µ√¿√√¬“¡“Õ¬Ÿà √à «¡ „π§√Õ∫§√— «¢Õßµπ‡Õߥ⠫¬ °≈ÿà ¡∑’Ë Û ‡ªì π§π à «π„À≠à ´÷Ë ßÕ¬Ÿà „π™ÿ ¡™π ( «‘ »⁄ vis ·ª≈«à “ °≈ÿà ¡§π ™ÿ ¡™π) ∑”ß“π∑’Ë µπ∂π— ¥µà Õ‰ª µâ Õß ·∫à ß√“¬‰¥â ¢Õßµπ·°à °…— µ√‘ ¬å ∑’Ë „Àâ §«“¡ §ÿâ ¡§√Õß·°à µπ ·≈–„Àâ ·°à æ√“À¡≥å ∑’Ë µπ¢Õ√â Õß„Àâ ∑”æ‘ ∏’ °√√¡∑“ß»“ π“„Àâ ·°à µπ æ«°π’È ‡√’ ¬°µ— «‡Õß«à “ ç·æ»¬å é (®“° «‘ »⁄ ‡ªì 𠉫»⁄ ¬ ‰∑¬·º≈ß¡“ ‡ªì π·æ»¬å ) ˜ ·≈–Õ“®·ª≈‡Õ“§«“¡ «à “ 癓«‡¡◊ Õßé „π°“√·∫à ß°≈ÿà ¡™“«Õ“√¬— π¥â «¬ °— π‡ªì π Û °≈ÿà ¡‡™à ππ’È „™â »— æ∑å ‡√’ ¬° ·µà ≈–æ«°·µà ≈–°≈ÿà ¡‚¥¬ „™â §”«à “ ç«√√≥–é ¥â «¬ ·µà ¡’ §«“¡À¡“¬«à “ çæ«° °≈ÿà ¡ À√◊ Õ§≥–é ‚¥¬µ√ß ™“« Õ“√¬— π®÷ ß·∫à ßÕÕ°‡ªì π Û «√√≥– §◊ Õ «√√≥–æ√“À¡≥å «√√≥–°…— µ√‘ ¬å ·≈– «√√≥–‰«»¬– ‡¡◊Ë Õ«√√≥–Õ“√¬— π·¬°ÕÕ°‡ªì π Û «√√≥–·≈â « «√√≥–∑“ ´÷Ë ß‡¥‘ ¡‡ªì π ™◊Ë Õ«√√≥–¢Õß™“«æ◊È π‡¡◊ Õ߉¥â ‡ª≈’Ë ¬π ™◊Ë Õ‡ªì π ç«√√≥–»Ÿ ∑√é ¯ ·¡â «à “ — ߧ¡Õ‘ π‡¥’ ¬„π ¡— ¬π—È π®– ¡’ Ù «√√≥–°Á µ“¡ §«“¡ — ¡æ— π∏å °— π √–À«à “ß∫ÿ §§≈„π«√√≥–∑—È ß ’Ë °Á ¬— ߇À¡◊ Õ𠇥‘ ¡ ™“«Õ“√¬— π¥â «¬°— π ‰¡à «à “®–‡ªì π æ√“À¡≥å À√◊ Õ °…— µ√‘ ¬å À√◊ Õ ·æ»¬å °Á ¬— ß®”‰¥â «à “ ∫√√æ∫ÿ √ÿ …¢Õßæ«°‡¢“ ‡§¬∑”ß“π√à «¡°— π¡“µ—È ß·µà ‡¡◊Ë ÕÕ¬Ÿà „π ∑ÿà ßÀ≠â “ ·≈–‡§¬‡¥‘ π∑“ß√à «¡∑ÿ °¢å √à «¡ ¬“°¡“¥â «¬°— 𠇥Á °ºŸâ ™“¬∑’Ë ‡°‘ ¥„π Û «√√≥–Õ“√¬— π ∑’Ë «à “π’È “¡“√∂‡¢â “»÷ °…“ „π ”π— °‡√’ ¬π¢Õßæ√“À¡≥å ‰¥â ‡¡◊Ë Õ‡¢â “ æ‘ ∏’ Õÿ ªπ— ¬π– ˘ ·≈â «æ√“À¡≥å ‡®â “ ”π— ° ¬à Õ¡‡Õ“ “¬¬— ™‚≠ª«’ µ¡“§≈â ÕߧÕæ“¥ ‡©«’ ¬ß∫à “»‘ …¬å ºŸâ ‡¢â “æ‘ ∏’ («√√≥§¥’ ‰∑¬ ‡√’ ¬°«à “ “¬∏ÿ √”À√◊ Õ “¬∏ÿ À√Ë ”) “¬ ¬— ™‚≠ª«’ µ‡ªì π‡§√◊Ë ÕßÀ¡“¬¢Õß çºŸâ ‡°‘ ¥ ÕßÀπé §◊ Õ»‘ …¬å ºŸâ ¡’ “¬¬— ™‚≠ª«’ µ ‚ ˜ — π °ƒµ„™â «à “ ‰«»⁄ ¬ vaisya ®“°§”«à “ vis ´÷Ë ß·ª≈«à “ ç™ÿ ¡™π, §≥–, À¡Ÿà ‡À≈à “, À¡Ÿà ∫â “π,é ‰∑¬·º≈߇ªì π ·æ»¬å . [§”π’È ‰¡à ‡°’Ë ¬«¢â Õß°— ∫§”«à “ (À≠‘ ß) ·æ»¬“ ´÷Ë ß¡“®“° vesya = π“ߺŸâ ∑’Ë ™“¬æ÷ ߇¢â “À“‰¥â ] ¯ §”«à “ »Ÿ ∑⁄ √ sudra ‡ªì 𧔠— π °ƒµ´÷Ë ß‰¡à ∑√“∫ª√–«— µ‘ ∑’Ë ¡“¢Õß»— æ∑å ∑’Ë ·πà πÕπ ˘ Õÿ ªπ— ¬π– À√◊ Õæ‘ ∏’ ‰À«â §√Ÿ ®— ¥∑”¢÷È π∑’Ë ”π— °¢Õߧ√Ÿ (æ√“À¡≥å ) °à Õπ∑’Ë ®–√— ∫»‘ …¬å (‡©æ“–™“¬‡∑à “π—È π) ‡¢â “ ”π— ° „πæ‘ ∏’ π’È §√Ÿ ®–§≈â Õß “¬¬— ™‚≠ª«’ µ„Àâ ·°à »‘ …¬å ‡ªì π‡§√◊Ë ÕßÀ¡“¬¢Õß ç°“√‡°‘ ¥§√—È ß∑’Ë Õßé µ≈Õ¥‡«≈“∑’Ë »‘ …¬å ¬— ߇≈à “‡√’ ¬πÕ¬Ÿà »‘ …¬å ®–Õ¬Ÿà „π∞“𖇪ì π çæ√À¡®“√’ é (ºŸâ ª√–惵‘ µπ‡¬’Ë ¬ßæ√À¡ π„®‡æ’ ¬ß°“√ »÷ °…“·≈–∑à Õß∫à π ·≈–ªØ‘ ∫— µ‘ µπ„π∞“π–»‘ …¬å „π ”π— °¢Õߧ√Ÿ Õ¬à “ß‡§√à ߧ√— ¥) ‚ ‚ ‚ ‚